علی اصغر سپاهی گرو؛ سیده راضیه جعفری؛ محسن مؤذن؛ حسین شهبازی
چکیده
در منطقه همدان، سنگهای میگماتیتی با ساختارهای گوناگونی رخنمون دارند. در منطقه سیمین (همدان)، ساخت استروماتیک و در منطقه درهعمر (تویسرکان)، ساخت افتالمیتیک فراوانتر هستند. این میگماتیتها در ...
بیشتر
در منطقه همدان، سنگهای میگماتیتی با ساختارهای گوناگونی رخنمون دارند. در منطقه سیمین (همدان)، ساخت استروماتیک و در منطقه درهعمر (تویسرکان)، ساخت افتالمیتیک فراوانتر هستند. این میگماتیتها در یک منطقه پلیمتامورفیسم گسترش دارند. دستکم یک دگرگونی ناحیهای و دو دگرگونی همبری در پی تزریق تودههای فلسیک و مافیک در این منطقه روی دادهاند. چنین گمان میرود که در منطقه درهعمر (شمال تویسرکان)، میگماتیتها پیامد دگرگونی همبری هستند و در پی تزریق تودههای مافیک پدید آمدهاند؛ اما در منطقه سیمین (جنوب همدان)، دگرگونی ناحیهای پیشین که با گسترش پهنههای برشی در منطقه همزمان بوده است، با دگرگونی همبری ناشی از تودههای فلسیک ادامه یافته است. همچنین، رویداد ذوببخشی هم به دگرگونی ناحیهای و هم به دگرگونی همبری مرتبط بوده است. ازاینرو، چهبسا در برخی بخشها مانند منطقه سیمین، میگماتیتزایی در بیش از یک مرحله رخ داده است. این یافتهها با سنسنجیهایی که بهتازگی روی توده پلوتونیک الوند و سنگهای دگرگونی پیرامون آنها انجام شدهاند، همخوانی دارند. کانیهای شاخص متاپلیتها، مانند گارنت (آلماندین)، بیوتیت (سیدروفیلیت)، استارولیت، آندالوزیت، سیلیمانیت، کیانیت، فیبرولیت، کردیریت (آهن دار)، پلاژیوکلاز (آندزین) و اسپینل (هرسینیت) در میگماتیتها دیده میشوند. ویژگیهای صحرایی، سنگنگاری و شیمیایی نشان میدهند نسلهای گوناگونی از کانیهای استارولیت، بیوتیت و کردیریت در منطقه پدید آمدهاند که در سنگهای دگرگونی با درجه متفاوت دیده میشوند. این کانیها گاه از واکنشهای پیشرونده و گاه از واکنشهای پسرونده پدید آمدهاند. برپایه دماسنجی به روش تبادل جفت کانی گارنت- بیوتیت و با بهکارگیریِ کالیبراسیونهای گوناگون، دمای 655 درجه سانتیگراد برای بیوتیتهای نسل اول و دمای 529 درجه سانتیگراد برای بیوتیتهای نسل دوم بهدست آمد. دماسنجی گارنت-کردیریت نیز دمای 637 درجه سانتیگراد را برای میگماتیتهای یادشده نشان میدهد. فشارسنجی با بهکارگیریِ تعادل ترمودینامیکی GPBQ، فشار 9/3 کیلوبار را برای سنگهای با بیوتیتهای نسل اول و فشار 6/3 کیلوبار را برای سنگهای با بیوتیتهای نسل دوم نشان میدهد.