سید سعید محمدی؛ ملیحه نخعی
چکیده
در معدن سنگ لاشة گورید در فاصلة 5 کیلومتری باختر شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمونهایی از گدازه‌های آندزیتی با ساختار ستونی دیده می‌شوند که از دیدگاه پهنه‌بندی زمینشناسی در ...
بیشتر
در معدن سنگ لاشة گورید در فاصلة 5 کیلومتری باختر شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمونهایی از گدازه‌های آندزیتی با ساختار ستونی دیده می‌شوند که از دیدگاه پهنه‌بندی زمینشناسی در بخش خاوری بلوک لوت جای گرفتهاند. کانیهای سازندة گدازهها شامل پلاژیوکلاز فراوان، پیروکسن و گاهی کانی کدر هستند. بررسی ویژگی‌های هندسی درزههای ستونی در معدن گورید نشان داد ستونها مخلوطی از چندوجهیهای 4، 5، 6 و 7 وجهی هستند و در ردة نامنظم جای میگیرند. برپایة اندازهگیریهای انجامشده در سه بلوک جداگانه (هر یک به مساحت نزدیک به یک مترمربع) از ستونهای آندزیتی معدن گورید، میانگین شاخص شش‌ضلعی 83/0 به‌دست آمد. میزان کل عنصرهای خاکی کمیاب در گدازه‌های ستونی معدن گورید برابربا 36/185 تا ppm23/204 است و همانند مجموعههای کالکآلکالن، الگوی یکنواختی با غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE، با 76/9-26/8 (La/Yb)N=، 85/7-76/6 (Ce/Yb)N= و آنومالی منفی ضعیف Eu (میانگین 89/0Eu/Eu*=) نشان میدهند. غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE به همراه غنی‌شدگی در LILE (مگر Ba) و تهیشدگی HFSE (Nb، Ti و P) در گدازه‌های بررسیشده نشان‌دهندة ماگماتیسم کمان آتشفشانی در حاشیة فعال قاره‌ای هستند. نسبت Sm/Yb در نمونههای آندزیتی گورید از 5/2 (میانگین: 86/1) کمتر است و نشان‌دهندة نبود یا مقدار کمی گارنت در خاستگاه است. نسبت کم Dy/Yb (78/1 تا 32/2) در این سنگها، خاستگاه اسپینل لرزولیتی آنها را نشان میدهد. بهرهگیری از نسبتهای (La/Yb)N (LREE/HREE) و (Gd/Yb)N (MREE/HREE) نیز نشان داد نمونهها در گسترة پایداری اسپینل و در نزدیکی منحنی ذوب اسپینل لرزولیت با نزدیک به 90 درصد اسپینل جای گرفتهاند.
