1. زمین شناسی، سنگ نگاری و زمین‌شیمی سنگ های آتشفشانی و توده های گرانیتوئیدی در محدوده کانسار طلا و مس چوران، شمال شرق سیرجان

علی شهابی نژاد؛ حسینعلی تاج الدین؛ سید احمد مشکانی؛ مهدی موحدنیا

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 30 شهریور 1399

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2020.123297.1183

چکیده

  کانسار طلا و مس چوران در فاصله ی 70 کیلومتری شمال شرق سیرجان، در زیر پهنه دهج ساردوئیه از کمان ماگمایی ارومیه دختر قرار دارد. زمین شناسی محدوده عمدتاً شامل سنگ های آتشفشانی ائوسن میانی با ترکیب غالب حدواسط ...  بیشتر کانسار طلا و مس چوران در فاصله ی 70 کیلومتری شمال شرق سیرجان، در زیر پهنه دهج ساردوئیه از کمان ماگمایی ارومیه دختر قرار دارد. زمین شناسی محدوده عمدتاً شامل سنگ های آتشفشانی ائوسن میانی با ترکیب غالب حدواسط آندزیت تا آندزی-بازالت می باشد که توسط توده های نفوذی و دایک های با ترکیب غالب کوارتزدیوریتی-گرانودیوریتی منسوب به الیگوسن-میوسن قطع شده اند. توده های گرانیتوئیدی میزبان کانسار چوران، دارای ماهیت کالک آلکالن پتاسیم بالا بوده و در محدوده گرانیت های متاآلومین و تیپ I قرار می گیرند. در نمودارهای عنکبوتی سنگ های منطقه مورد مطالعه، غنی شدگی از عناصر LILE و تهی شدگی از عناصر HFSE مشاهده می شود. همچنین، این سنگ ها الگوی غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE را نشان می دهند. از نظر محیط تکتونیکی، گرانیتوئیدهای منطقه مورد مطالعه در محیط حاشیه فعال قاره ای تا پس از برخورد تشکیل شده اند. کانی سازی طلا (و مس) در کانسار به صورت مجموعه ای از رگه و رگچه های سیلیسی با راستای عمومی شمال شرق- جنوب غرب و آرایش غالب صفحه ای می باشد که در همراهی با دگرسانی های سیلیسی، سولفیدی، تورمالینی و سریسیتی در توده کوارتزدیوریتی رخ داده است. با توجه به ویژگی های کانی سازی و انطباق فضایی رگه ها و زون های دگرسانی کانه دار با گستره توده کوارتزدیوریت- گرانودیوریتی میزبان، به نظر می رسد که کانی سازی مس و طلا در محدوده چوران با جایگیری توده گرانیت-گرانودیوریتی مرتبط بوده و از آن منشأ گرفته است.

---

• مشاهده مقاله

2. کانی شناسی ، سنگ شناسی، ژئوشیمی کانسنگ مگنتیتی و کانی های سولفیدی و ارائه الگوی احتمالی کانی زایی آهن در آنومالی شماره 3 معدن گل گهر سیرجان، کرمان

مسلم بدوی؛ حبیبه عطاپور؛ موسی محمدی

دوره 10، شماره 2 ، تابستان 1398، ، صفحه 49-78

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2019.115960.1124

چکیده

  آنومالی شماره 3 گل گهر سیرجان ابتدا در سنگ های آتشفشانی-رسوبی (بازالت، شیل، دلومیت، ماسه سنگ، مارن، چرت و هیدرواکسیدها – اکسیدهای آهن و سولفیدها) در نئوپروتروزوئیک (ادیاکاران) تشکیل و سپس در طی کوهزایی ...  بیشتر آنومالی شماره 3 گل گهر سیرجان ابتدا در سنگ های آتشفشانی-رسوبی (بازالت، شیل، دلومیت، ماسه سنگ، مارن، چرت و هیدرواکسیدها – اکسیدهای آهن و سولفیدها) در نئوپروتروزوئیک (ادیاکاران) تشکیل و سپس در طی کوهزایی کیمیرین در رخساره شیست سبز دگرگون شده است. این آنومالی دارای ذخیره قطعی 643 میلیون تن کانسنگ مگنتیتی با عیار متوسط 7/52 درصد آهن، 76/0 درصد گوگرد و 11/0 درصد فسفر می باشد و به طور متناوب و لایه ای با کوارتز سریسیت شیست، کلریت شیست، تالک شیست، بیوتیت شیست، اکتینولیت شیست و کوارتزیت قرار گرفته است. مگنتیت به صورت توده ای، نواری، خرد شده و انتشاری دیده می شود که با پیریت و مقدار کمی کالکوپیریت و بورنیت همراه است. پیریت مانند مگنتیت به صورت لایه ای (نواری)، چین خورده، خردشده در بین بلورهای مگنتیت مشاهده می شود. کانی های فرعی شامل تورمالین، آپاتیت، اسفن، زیرکن و گارنت می باشند. عناصر مس، سرب، کبالت، قلع، آرسنیک و آنتیموان در کانسنگ مگنتیتی نسبت به مقادیر پوسته ای، 2 تا 17 برابر غنی شدگی نشان می دهند. غنی شدگی عناصر در کانی های سولفیدی نسبت به پوسته زمین بین 3 تا 67 برابر متغیر است. تناوب لایه های شیست با کانسنگ مگنتیتی، ساخت و بافت نواری مگنتیت-پیریت، حضور قطعات معلق و نمودارهای ژئوشمیایی (Al-Fe-Mn و V-Ti , V/Ti-Ni/Ti) بیانگر شباهت آنومالی شماره 3 گل گهر به آهن نواری ادیاکاران می باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 3.2 MB

3. کانی‌شناسی، بررسی سرشت ماگمایی و جایگاه زمین‌ساختی ‏پیدایش سنگ‌مادر آمفیبولیت‌های معدن سنگ آهن ‏گل‌گهر (شماره 1) سیرجان، کرمان

افسانه جعفری؛ محمد حسن کریم پور؛ سید احمد مظاهری؛ آزاده ملکزاده شفارودی؛ مسعود عسکری

دوره 9، شماره 3 ، پاییز 1397، ، صفحه 27-54

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2018.82016.0

چکیده

  مجموعه معدنی گل‌گهر در 55 کیلومتری جنوب‌باختری سیرجان در پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان جای دارد. سنگ‌های منطقه در بازة رخساره‌های شیست‌سبز و آمفیبولیت دگرگون شده‌اند. کانه‌سازی آهن (مگنتیت) به‏‌صورت ...  بیشتر مجموعه معدنی گل‌گهر در 55 کیلومتری جنوب‌باختری سیرجان در پهنه دگرگونی سنندج- سیرجان جای دارد. سنگ‌های منطقه در بازة رخساره‌های شیست‌سبز و آمفیبولیت دگرگون شده‌اند. کانه‌سازی آهن (مگنتیت) به‏‌صورت توده‌ای و یا پراکنده در منطقه رخنمون دارد. متابازیت‌های منطقه به گروه‌های آمفیبولیت، اپیدوت- آمفیبولیت، اپیدوت- بیوتیت ‌آمفیبولیت و بیوتیت ‌آمفیبولیت رده‌بندی می‌شوند. برپایة تغییرات عنصرهای اصلی، فرعی و کمیاب، سنگ‌مادر آنها از نوع سنگ‌های آذرین مافیک و در بازة ترکیبی پیکروبازالت، بازالت، آندزیت‌بازالت، تراکی‌بازالت و ‌تراکی‌آندزیت بازالتی بوده است. الگوی عنصرهای نادر، غنی‌شدگی از عنصرهای لیتوفیل بزرگ یون و تهی‌شدگی از عنصرهای با شدت میدان بالا نشان می‌دهد که با ویژگی‌های بازالت‌های کمان آتشفشانی همخوانی دارد. الگوی غنی‌شدگی LREE و کمابیش مسطح HREE نیز این نکته را نشان می‌دهند. داده‌های زمین‌شیمیایی پیشنهاد می‌کنند این سنگ‌ها از گوشته‌ای تهی‌شده و آلوده به رسوب‌های قاره‌ای جدایش یافته‌اند. سن نسبی نسبت‌داده‌شده به این سنگ‌ها با چنین جایگاه زمین‌ساختی همخوانی ندارد. گمان می‌رود به‌دنبال فرورانش نئوتتیس در راستای پهنه فرورانش شمالی، سنگ‌های بازیک در تریاس بالایی جایگیری کرده‌اند. ‌داده‌های سن‌سنجی در این زمینه بسیار کارآمد خواهند بود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 4.3 MB

4. مینرال‌شیمی و تعیین خاستگاه تورمالین‌های توده گرانیت-گنایس شمال‌شرق معدن ژان، استان لرستان

آرزو مرادی؛ علیرضا داوودیان دهکردی؛ ناهید شبانیان بروجنی

دوره 6، شماره 23 ، پاییز 1394، ، صفحه 65-82

چکیده

  رخنمون توده گرانیت-گنایس میلونیتی بخشی از پهنه زمین‌ساختی سنندج-سیرجان است که در شمال‌شرق معدن سنگ ساختمانی ژان واقع شده است. بلورهای تورمالین این توده به رنگ کاملاً سیاه و به صورت لکه‌ای، لخته‌ای ...  بیشتر رخنمون توده گرانیت-گنایس میلونیتی بخشی از پهنه زمین‌ساختی سنندج-سیرجان است که در شمال‌شرق معدن سنگ ساختمانی ژان واقع شده است. بلورهای تورمالین این توده به رنگ کاملاً سیاه و به صورت لکه‌ای، لخته‌ای یا اجتماعی از دانه‌های ریز مشاهده می‌شود. بررسی تجزیه‌های ریزکاو الکترونی نشان می‌دهد تورمالین‌های بررسی شده دارای ترکیب شورل-‌دراویت با تمایل بیشتر به سمت شورل هستند و از نظر خاستگاه به محیط‌های گرانیتی متعلق بوده و با خاستگاه ماگمایی متأثر از شرایط گرماب شکل گرفته‌اند. بررسی نحوه توزیع عناصر در ساختار تورمالین نشان می‌دهد، ترکیب شیمیایی میزبان عامل اصلی تأمین و توزیع کننده عناصر در ساختار تورمالین طی روند تفریق و همچنین، فرآیند گسترش گسلش و بالا آمدن توده گرانیتوئیدی است. تعدادی از مکانیسم‌های جانشینی غالب در ساختار تورمالین‌های مورد بررسی مطابق با بردارهای جایگزینی شامل: □X Al (Na R2+)-1، 2 1 xNa-1 zAl-1+xCa1 YR (OH)-1,، (Fe2+ Fe3+) (Mg Al)-1 است

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.42 MB

5. ولکانیسم همزمان با برخورد کواترنری در شمال پهنه سنندج-سیرجان، ماگماتیسم در یک فلات فعال کوهزایی

منیره خیرخواه

دوره 6، شماره 23 ، پاییز 1394، ، صفحه 45-64

چکیده

  ولکانیسم کواترنری شمال پهنه سنندج-سیرجان در غرب ایران، جزیی از مجموعه گسترده ماگماتیسم همزمان با برخورد فلات مرتفع ایرانی-ترکی است. این فلات بخش فعالی از پهنه قاره‌ای عربی-اوراسیایی است. گدازه‌های ...  بیشتر ولکانیسم کواترنری شمال پهنه سنندج-سیرجان در غرب ایران، جزیی از مجموعه گسترده ماگماتیسم همزمان با برخورد فلات مرتفع ایرانی-ترکی است. این فلات بخش فعالی از پهنه قاره‌ای عربی-اوراسیایی است. گدازه‌های بازیک (بازانیت‌ها، هاوائیت‌ها و بازالت‌های آلکالن) همسو با روند زمین‌درز بیتلیس-زاگرس (شمال‌غربی-جنوب‌شرقی) فوران یافته‌اند. اغلب گدازه‌های بازیک منطقه قروه و بیجار از عناصر لیتوفیل بزرگ یون (LILE) مانند: Ba، Rb و Sr و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) غنی‌شدگی نشان می‌دهند که بازالت‌های تکاب نسبت به سنگ‌های بازالتی دیگر مناطق دارای عناصر خاکی کمیاب سبک کمتری هستند. میزان La/Nb همه گدازه‌ها بیشتر از یک است و نسبت‌های ایزوتوپی Sr-Nd این بازالت‌ها، ویژگی‌های منشأ گوشته‌ای را نشان می‌دهد. بی‌هنجاری منفی Nb و تفریق عناصر LIL در این سنگ‌ها می‌تواند ناشی از جز به جز شدگی کانی‌ها (ریشتریت پتاسیم‌دار و روتیل) در منشأ باشد. از ویژگی‌های ژئوشیمیایی سنگ‌های منطقه می‌توان چنین استنباط نمود که این سنگ‌ها از ذوب اندک گوشته لیتوسفری ضخیم اوراسیا در زیر فلات ایرانی-ترکی منشأ شده‌اند. سازوکارهای لایه‌شدگی لیتوسفر یا شکست قطعه با توجه به چنین ضخامتی (حدود 150 تا 200 کیلومتر) از گوشته لیتوسفری و متاسوماتیزه این منطقه، توجیه قابل قبولی بر ذوب بخشی این گوشته و سرانجام فرازش ماگما در منطقه مورد مطالعه نیست و تشکیل گدازه‌های کردستان ناشی از ذوب‌شدگی گوشته متاسوماتیزه در زیر این منطقه است که شاهدی بر فرورانش تتیس به زیر حاشیه ایران (اوراسیا) پیش از برخورد است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.39 MB

6. پترولوژی نفوذی‌های گابرو-دیوریتی در کوه پریشان، جنوب قروه، استان کردستان

خدیجه محبی؛ علی اصغر سپاهی گرو؛ اشرف ترکیان

دوره 6، شماره 23 ، پاییز 1394، ، صفحه 27-44

چکیده

  کوه پریشان در جنوب قروه (استان کردستان) در حد فاصل روستاهای زرینه تا تکیه‌بالا واقع است و نفوذی‌های گابرویی-دیوریتی دارد. بر مبنای تقسیم‌بندی ساختاری ایران، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان است. ویژگی‌های ...  بیشتر کوه پریشان در جنوب قروه (استان کردستان) در حد فاصل روستاهای زرینه تا تکیه‌بالا واقع است و نفوذی‌های گابرویی-دیوریتی دارد. بر مبنای تقسیم‌بندی ساختاری ایران، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان است. ویژگی‌های سنگ‌نگاری نشان می‌دهد این نفوذی‌‌ها از سنگ‌های هورنبلند‌پیروکسن-گابرو، گابرو، کوارتزگابرو، گابرودیوریتی، دیوریت وکوارتز-دیوریت تشکیل شده‌اند. مطالعات ژئوشیمیایی بر دارا بودن ماهیت متاآلومینه و کالک‌آلکالن با پتاسیم متوسط آنها دلالت دارد. روند نمودارهای تغییرات، پیوستگی شیمیایی و خویشاوندی نمونه‌ها را تأیید نمی‌کند. همبستگی منفی بین تغییرات SiO2 با اکسیدهای Ca، Fe و Mg، وقوع فرآیند تبلور تفریقی را برای هر دو ماگما تأیید می‌نماید. نمودارهای متمایز کننده محیط‌های تکتونیکی، گویای وابسته بودن ماگماتیسم نفوذی‌های گابرو-دیوریتی کوه پریشان به قوس آتشفشانی در یک محیط حاشیه فعال قاره مرتبط با مناطق فرورانش است. غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE و غنی‌شدگی از LILE، تهی‌شدگی از عناصر Nb، Ta، Ti و Zr می‌تواند به دلیل آلایش و وابستگی آنها به مناطق فرورانش باشد. مقدار اندک Mg#، آنومالی مثبت Yb و آنومالی منفی Ho گویای آن است که ماگمای سازنده مافیک از یک گوشته متاسوماتیز شده به وجود آمده که با ایجاد مذاب دیوریتی در پوسته زیرین همراه بوده است. علاوه بر وجود روندهای خطی و مثبت عناصر ناسازگار در مقابل یکدیگر که بیانگر نقش تبلور تفریقی در ماگمای مافیک-حدواسط است، شواهد صحرایی و پتروگرافی نیز گویای آمیختگی ماگمایی حداقل دو عضو بازیک و فلسیک (تا حدواسط) است که با موقعیت تکتونیکی منطقه پریشان سازگاری دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.75 MB

7. زمین‌شیمی عناصر نادر خاکی و بازسازی فرمول ساختاری گارنت‌های بابانظر، شمال‌شرق تکاب، استان آذربایجان غربی

پریوا شیرمحمدی؛ یوسف رحیم‌سوری؛ صمد علیپور

دوره 6، شماره 23 ، پاییز 1394، ، صفحه 83-96

چکیده

  اندیس گارنت بابانظر کانی‌سازی شده در یک توده هورنفلس در 80 کیلومتری شمال‌شرقی تکاب دراستان آذربایجان غربی واقع شده است. حضور هورنفلس و آثار کربنات نشان می‌دهد که اسکارن گارنت‌دار در محل برخورد توده ...  بیشتر اندیس گارنت بابانظر کانی‌سازی شده در یک توده هورنفلس در 80 کیلومتری شمال‌شرقی تکاب دراستان آذربایجان غربی واقع شده است. حضور هورنفلس و آثار کربنات نشان می‌دهد که اسکارن گارنت‌دار در محل برخورد توده گرانیتی معادل دوران با توده‌های آرژیلیتی و آهکی طی دگرگونی مجاورتی تشکیل شده است. بلورهای گارنت به درشتی تا 2 سانتی‌متر به صورت نیمه شکل‌دار و در نور متقارب با بی‌شکل، ایزوتروپ با برجستگی بالا و شکستگی فراوان دیده می‌شود. تجزیه عناصر اصلی نشان می‌دهد که ترکیب بیشتر گارنت بابانظر در سری محلول جامد آندرادیت-گروسلاریت قرار دارد و در سه نمونه درصد پیروپ از گروسلار با اختلاف اندکی بیشتر است. تجزیه پرتو ایکس انجام شده، حضور کانی‌های آندرادیت و گروسلار را تأیید می‌نماید. همه انواع بلورهای گارنت با رنگ‌های مختلف، تهی‌شدگی باریم، هافنیم، توریم، اسکاندیوم، کبالت، تانتالیوم و نیوبیوم و غنی‌شدگی زیرکونیوم، ایتریم، اورانیوم، وانادیوم و تیتانیوم را نشان می‌دهند. الگوی توزیع عناصر نادر خاکی بهنجار شده نسبت به کندریت برای تمام انواع گارنت‌ها با رنگ‌های مختلف به دلیل درصد فراوان آندرادیت نسبت به اعضای نهایی دیگر گارنت، دلالت بر غنی‌شدگی شدید عناصر نادر خاکی سبک نسبت به سنگین دارد و به دلیل شرایط اکسیدان سیال گرمابی در این ذخیره بی‌هنجاری مثبت سریم نشان می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.73 MB

8. ویژگی‌های ژئوشیمیایی و زمین‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی شرق نهاوند (پهنه سنندج-سیرجان)

سمیرا بصیری؛ سمیه رحمانی؛ احمد احمدی‌خلجی؛ زهرا طهماسبی

دوره 6، شماره 23 ، پاییز 1394، ، صفحه 1-26

چکیده

  منطقه شرق نهاوند از لحاظ تقسیم‌بندی تکتونیکی، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان محسوب می‌شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی،‎ این سنگ‌ها طیفی از بازالت، آندزیت-بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و داسیت ...  بیشتر منطقه شرق نهاوند از لحاظ تقسیم‌بندی تکتونیکی، بخشی از پهنه سنندج-سیرجان محسوب می‌شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمی،‎ این سنگ‌ها طیفی از بازالت، آندزیت-بازالت، آندزیت، تراکی‌آندزیت و داسیت را نشان می‌دهند. بافت‌های غالب مشاهده شده در این مجموعه سنگی شامل: پورفیری، گلومروپورفیری، میکرولیتیک حفره‌دار، هیالومیکرولیتی و شانه‌ای است. از ویژگی‌های بارز در این منطقه وجود پهنه‌‌های بسیار وسیع دگرسانی است که به صورت دگرسانی آرژیلیتی و سریسیتی در آندزیت‌ها مشاهده می‌شود. سریسیت، کائولینیت، کلریت، هماتیت و کلسیت از جمله کانی‌های ثانویه حاصل از دگرسانی هستند. در این سنگ‌ها کانی‌سازی مس به صورت پرکننده حفرات و شکستگی‌ها رخ داده است که به صورت رگه‎‌ایی دیده می‌شود. از جمله‌ کانی‌های موجود در این رگه‎ها می‌توان به مالاکیت، کوولیت، مگنتیت، هماتیت و بورنیت اشاره کرد. نتایج حاصل از مطالعات ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که این سنگ‎ها به سری‌های ماگمایی کالک‌آلکالن و شوشونیتی متعلق هستند. غنی‌شدگی LILE و LREE به همراه تهی‌شدگی HREE و HFSE و ناهنجاری منفی عناصر Nb و Ti همراه با شواهد دیگر مانند: نسبت بالای Th/Yb در این سنگ‌های آتشفشانی، نشان‌دهنده شکل‌گیری آنها در یک محیط مرتبط با فرورانش در حاشیه فعال قاره‌ای است. سنگ‌های آتشفشانی نهاوند در محدوده کمان‌های آتشفشانی و نابالغ یا مراحل آغازین کمان آتشفشانی قرار گرفته‌اند که این خاستگاه با تاریخچه ژئوشیمیایی پهنه سنندج-سیرجان در ژوراسیک تا کرتاسه کاملاً همخوانی دارد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.35 MB

9. بازسازی تاریخچه دگرشکلی و دگرگونی در پهنه برشی بلطاق (بخش میانی پهنه سنندج-سیرجان)

علیرضا ندیمی؛ مرتضی شریفی؛ ایمان رحمانی‌مقدم؛ سید محسن طباطبایی‌منش

دوره 6، شماره 22 ، تابستان 1394، ، صفحه 119-136

چکیده

  پهنه برشی بلطاق در استان اصفهان و در 185 کیلومتری شمال‌غرب شهر اصفهان قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان است که تحت تأثیر دگرشکلی‌های شکل‌پذیر و شکنا-شکل‌پذیر قرار گرفته ...  بیشتر پهنه برشی بلطاق در استان اصفهان و در 185 کیلومتری شمال‌غرب شهر اصفهان قرار گرفته است. منطقه مورد مطالعه بخشی از پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان است که تحت تأثیر دگرشکلی‌های شکل‌پذیر و شکنا-شکل‌پذیر قرار گرفته است. سنگ‌شناسی غالب آنها اسلیت، شیست (گارنت‌مسکویت‌شیست، مسکویت‌شیست غنی از کوارتز و بیوتیت‌مسکویت‌شیست)، آمفیبولیت، مرمر، متاولکانیت، آندزیت و توف است. در پهنه برشی بلطاق، چندین راندگی و دوپلکس با امتداد شمال‌غربی-جنوب‌شرقی و شیب شمال‌شرقی وجود دارد. این پهنه برشی با راندگی اصلی زاگرس موازی است. همچنین، تحلیل هندسی بودین‌ها و چین‌های نامتقارن و بررسی برگوارگی میلونیتی و تشکیل فابریک‌های σ، S-C و S-Ć در سنگ‌های دگرگونی منطقه بلطاق در مقیاس مزوسکوپی و میکروسکوپی نشان‌دهنده تأثیر برش در سنگ‌های منطقه است. فابریک‌‌های موجود، جهت برش در منطقه را راست‌گرد نشان می‌دهد. همچنین، با فابریک‌های سیگما مقدار کشیدگی (e) و دراز‌شدگی (s) منطقه را می‌توان محاسبه نمود. این ریز‌ساختارها در شرایط رخساره شیست سبز تا آمفیبولیت تشکیل شده‌اند. سنگ‌های دگرگونی منطقه بلطاق در شرایط دگرگونی نوع بارووین (دما-فشار متوسط) تشکیل شده‌اند و حداقل سه مرحله دگرگونی و سه مرحله دگرشکلی در آنها شناسایی شد. مرحله‌های دگرگونی شناسایی شده عبارتند از: دگرگونی دیناموترمال، دگرگونی دینامیکی و دگرگونی قهقرایی. همچنین، مرحله‌های دگرشکلی شامل: D1، D2 و D3 است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.91 MB

10. بررسی شرایط ترمودینامیکی تشکیل سنگ‌های دگرگونی ناحیه‌ای در کمپلکس توتک (جنوب‌شرق بوانات)

بهناز حسینی؛ پرهام احمدی؛ احمدرضا احمدی

دوره 6، شماره 22 ، تابستان 1394، ، صفحه 25-48

چکیده

  کمپلکس دگرگونی توتک در بخش جنوبی پهنه سنندج-سیرجان از جمله مناطقی است که در آن واحدهای سنگی پالئوزوئیک رخنمون دارد. این مجموعه دگرگونی به طور غالب از تناوبی از مرمر، شیست، آمفیبولیت و گنایس با سن کامبرین ...  بیشتر کمپلکس دگرگونی توتک در بخش جنوبی پهنه سنندج-سیرجان از جمله مناطقی است که در آن واحدهای سنگی پالئوزوئیک رخنمون دارد. این مجموعه دگرگونی به طور غالب از تناوبی از مرمر، شیست، آمفیبولیت و گنایس با سن کامبرین تا کربنیفر زیرین تشکیل شده است. دماسنجی با روش گارنت-بیوتیت و همچنین، فشارسنجی با روش گارنت-بیوتیت-موسکویت بر روی شیست‌های سیاه‌رنگ کمپلکس توتک بیانگر دمای 423 درجه سانتیگراد و فشار 6/1 کیلوبار برای آغاز دگرگونی و دمای 708 درجه سانتیگراد و فشار 9/5 کیلوبار برای اوج دگرگونی است. این شرایط دما و فشار معرف دگرگونی در حد رخساره آمفیبولیت است. با توجه به وقفه حرارتی و اختلاف درجه دگرگونی بارز بین واحدهای سنگی کمپلکس توتک و واحدهای کربنیفر پسین-پرمین کمپلکس سوریان، دگرگونی ناحیه‌ای مورد مطالعه شاید پیش از کربنیفر پسین اتفاق افتاده باشد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.3 MB

11. پترولوژی، ژئوشیمی و شیمی‌کانی سنگ‌های نیمه آتشفشانی و آنکلاو‌ها در شیرمزدتپه (جنوب‌غرب اراک)

منصوره میراسمعیلی؛ زهرا طهماسبی؛ احمد احمدی خلجی؛ فرزانه سپه‌ وند

دوره 6، شماره 22 ، تابستان 1394، ، صفحه 137-156

چکیده

  سنگ‌های نیمه آتشفشانی مورد بررسی در منطقه شازند (استان مرکزی) که بخشی از پهنه سنندج-سیرجان را تشکیل می‌دهد شامل: سنگ‌های داسیتی است که این داسیت‌ها به طور عمده از کانی‌های پلاژیوکلاز، کوارتز، فلدسپار ...  بیشتر سنگ‌های نیمه آتشفشانی مورد بررسی در منطقه شازند (استان مرکزی) که بخشی از پهنه سنندج-سیرجان را تشکیل می‌دهد شامل: سنگ‌های داسیتی است که این داسیت‌ها به طور عمده از کانی‌های پلاژیوکلاز، کوارتز، فلدسپار آلکالن و مقدار کمی بیوتیت همراه با کانی‌های فرعی زیرکن و آپاتیت تشکیل یافته‌اند. از ویژگی‌های بارز این سنگ‌ها حضور دو نوع آنکلاو با ترکیب کانی‌شناسی مشابه با سنگ میزبان یعنی داسیت و آنکلاو‌های با ترکیب آندزیتی با فنوکریست‌های آمفیبول با ترکیب پارگازیت، اورتوپیروکسن با ترکیب انستاتیت و پلاژیوکلاز با ترکیب لابرادور–بیتونیت است. دما‌سنجی بیوتیت و فلدسپار داسیت میزبان به ترتیب محدوده دمایی 675 و 600 درجه سانتیگراد و بیوتیت، فلدسپار و پارگازیت در آنکلاوهای آندزیتی به ترتیب دمای 620، 650 و 810 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهد. غنی‌شدگی از عناصر LREE در مقایسه با HREE، بالا بودن مقدار عناصر ناسازگار LILE نسبت به HFSE و ناهنجاری منفی عناصر Nb، P و Ti و مثبت K و Pb در روند تغییرات عناصر کمیاب نشانگر شکل‌گیری این سنگ‌ها در مناطق فرورانش است. همچنین، ویژگی‌های ژئوشیمیایی این سنگ‌ها نشان می‌دهد که ماگمای سازنده آنها از نوع کالک‌آلکالن، غنی از پتاسیم ناشی از ذوب بخشی سنگ‌های پوسته قاره‌ای و مرتبط با قوس آتشفشانی حاشیه فعال قاره‌ای نرمال است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.79 MB

12. سرپانتینی شدن پریدوتیت‌های پیرانشهر، شمال‌غرب ایران: مطالعه پلی‌مورف‌های سرپانتین و تحولات دگرگونی متاپریدوتیت‌ها

محسن مؤذن؛ فرزانه ولی‌نسب زرنق؛ رباب حاجی علی اوغلی

دوره 5، شماره 20 ، زمستان 1393، ، صفحه 71-90

چکیده

  مجموعه افیولیتی پیرانشهر در شمال‌غرب شهرستان پیرانشهر در استان آذربایجان غربی واقع شده‌است. سنگ‌های متاپریدوتیت‌ در این منطقه بر اساس مطالعات پتروگرافی، کانی‌شناسی و مشاهدات بافتی، در دو گروه پریدوتیت‌های ...  بیشتر مجموعه افیولیتی پیرانشهر در شمال‌غرب شهرستان پیرانشهر در استان آذربایجان غربی واقع شده‌است. سنگ‌های متاپریدوتیت‌ در این منطقه بر اساس مطالعات پتروگرافی، کانی‌شناسی و مشاهدات بافتی، در دو گروه پریدوتیت‌های سرپانتینی‌شده و سرپانتینیت‌ها دسته‌بندی شده‌اند. انواع سرپانتینیت‌ها بر اساس نوع پلی‌مورف‌های سرپانتین و بافت در سه زیر گروه دسته‌بندی شده‌اند: الف) سرپانتینیت‌های حاصل هیدراسیون که بیش‌تر حاوی پلی‌مورف‌های دما پایین سرپانتین (کریزوتیل و لیزاردیت) با بافت های سودومورفی غالب غربالی و بستایت است؛ ب) سرپانتینیت‌های دگرگونی دارای آنتی‌گوریت (پلی‌مورف دما بالای سرپانتین) با بافت غالب به هم نفوذ کرده (interpenetrative) که در شرایط درجه دگرگونی به نسبت بالاتر تشکیل شده‌اند و ج) سرپانتینیت‌های لیستونیتی که دارای سرپانتین و کلریت به همراه مقادیر بالایی از کانی‌های کربناته با بافت برشی است. به منظور شناسایی انواع پلی‌مورف‌های سرپانتین در سنگ‌های مورد مطالعه از طیف‌سنجی رامان و داده‌های تجزیه ریزکاو الکترونی استفاده شده ‌‌است. تشکیل پلی‌مورف‌های دما پایین سرپانتین در سرپانتینیت‌های حاصل هیدراسیون به احتمال زیاد مرتبط با دگرسانی درجای پوسته اقیانوسی بوده است. در صورتی که ظهور آنتی‌گوریت (پلی‌مورف دما بالای سرپانتین) در سرپانتینیت‌ها را می‌توان به دگرگونی‌های ناحیه‌ای مرتبط با فرورانش پوسته اقیانوسی و بسته شدن آن نسبت داد. آمفیبول از نوع ترمولیت، کلریت با ترکیب پیکنوکلر و کلینوکلر و اسپینل غنی از آهن از کانی‌های مهم دگرگونی در سرپانتینیت‌های دگرگون شده دارای آنتی‌گوریت است. دما و فشار دگرگونی تشکیل این سنگ‌ها بر اساس واکنش‌های تعادلی ترموکالک به ترتیب 550 درجه سانتیگراد و فشار 7 کیلوبار محاسبه شد. پروتولیت متاپریدوتیت‌های پیرانشهر بر اساس ترکیب نورماتیو اولیوین، اورتوپیروکسن و کلینوپیروکسن، هارزبورژیت و کمتر لرزولیت تعیین شد. مقادیر بالای MgO و مقادیر به نسبت پایین CaO و Al2O3 در ترکیب سنگ کل سنگ‌های مورد مطالعه ویژگی افیولیتی آنها را نشان می‌دهد. با در نظر گرفتن موقعیت مکانی افیولیت‌های پیرانشهر در انتهایی‌ترین بخش شمال‌غربی کمربند افیولیتی زاگرس شاید به توان تشکیل سرپانتینیت‌های حاصل هیدراسیون و سرپانتینیت‌های آنتی‌گوریت‌دار را به ترتیب مرتبط با دگرسانی استاتیک کف اقیانوس و دگرگونی‌های دینامیکی مرتبط با فرورانش و بسته شدن اقیانوس نئوتتیس در نظر گرفت.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.39 MB

13. شیمی کانی‌های توده گرانیتوئیدی قلای‌لان (جنوب‌غرب قروه، کردستان) و برآورد شاخص‌های فیزیکوشیمیایی آن

اشرف ترکیان

دوره 5، شماره 20 ، زمستان 1393، ، صفحه 35-52

چکیده

  توده گرانیتوئیدی قلای‌لان در جنوب‌غرب قروه (کردستان) در پهنه سنندج-سیرجان واقع شده است. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاری، این توده از سه واحد سنگی شامل: دیوریت، گرانیتوئید و گرانیت پورفیری تشکیل شده است. این ...  بیشتر توده گرانیتوئیدی قلای‌لان در جنوب‌غرب قروه (کردستان) در پهنه سنندج-سیرجان واقع شده است. بر اساس مطالعات سنگ‌نگاری، این توده از سه واحد سنگی شامل: دیوریت، گرانیتوئید و گرانیت پورفیری تشکیل شده است. این سنگ‌ها به طور عمده متشکل از: پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، کوارتز و آمفیبول است. برخی پلاژیوکلازها دارای منطقه‌بندی ترکیبی و بافت راپاکیوی هستند. نتایج ریز پردازش الکترونی بیانگر آن است که دامنه ترکیب پلاژیوکلازها از 14 تا 50 درصد آنورتیت (کمترین مقدار در گرانیت‌ها) تا 4/41 تا 58 درصد آنورتیت (در دیوریت‌ها) در نوسان است. داده‌های تجزیه نقطه‌ای در مورد آمفیبول‌ها حکایت از برخورداری آنها از ترکیب منیزیوهورنبلند دارد که با سرشت I بودن ماگما سازگار است. به کارگیری دما-فشارسنج‌های مختلف (برای مثال: محتوای Al در هورنبلند و زوج پلاژیوکلاز-هورنبلند) بیانگر فشار حدود 1 تا 3/3 کیلوبار و دمای690 تا 804 درجه سانتیگراد برای این توده نفوذی است. بازتاب این تغییرات در رشد کانی‌هایی مانند: پلاژیوکلازهای درشت‌بلور در گرانیت پورفیری به طور کامل مشاهده می‌شود. به علاوه، حضور پلاژیوکلازهای منطقه‌بندی شده تأییدی بر وجود تغییرات H2O در زمان تبلور و جایگیری ماگما در عمق کمتر از 8 کیلومتری سطح زمین است. با توجه به ترکیب هورنبلند مذاب سازنده توده نفوذی قلای‌لان از میزان فوگاسیته اکسیژن بالایی برخوردار بوده که ویژگی‌های کانی‌شناسی و نیز محیط تکتونیکی توده قلای‌لان (فرورانش در حاشیه فعال قاره‌ای) مؤید این موضوع هستند.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.85 MB

14. تعیین سنگ منشأ دولریت‌های نوار آتشفشانی-رسوبی پس از ژوراسیک شمال شهرکرد

سید نعیم امامی؛ زهرا الیاسی

دوره 5، شماره 19 ، پاییز 1393، ، صفحه 21-36

چکیده

  سنگ‌های نیمه عمیق بازیک شمال شهرکرد واقع در پهنه زمین‌ساختی سنندج-سیرجان به صورت مجموعه‌ای از دایک‌ها و استوک‌ها رخنمون یافته‌اند که به دلیل نفوذ و جایگیری در مجموعه سنگ‌های آتشفشانی-رسوبی ژوراسیک ...  بیشتر سنگ‌های نیمه عمیق بازیک شمال شهرکرد واقع در پهنه زمین‌ساختی سنندج-سیرجان به صورت مجموعه‌ای از دایک‌ها و استوک‌ها رخنمون یافته‌اند که به دلیل نفوذ و جایگیری در مجموعه سنگ‌های آتشفشانی-رسوبی ژوراسیک فوقانی، سن این سنگ‌ها پس از این دوره و شاید تا اوایل کرتاسه باشد. این سنگ‌ها واجد ترکیب دولریتی هستند و بافت‌های اینترگرانولار، اینترسرتال و افیتیک را نشان می‌دهد. کانی‌های اصلی تشکیل دهنده دولریت‌ها، پلاژیوکلازهای کلسیک (لابرادوریت) که به دلیل اسپیلیتی شدن به آلبیت تبدیل شده و کلینوپیروکسن از نوع اوژیت و دیوپسید است. کانی‌های ثانویه شامل: کلریت، کلسیت و به میزان کمتر اپیدوت و کلینوزوئیزیت بوده و کانی‌های فرعی مشتمل بر: آپاتیت، مگنتیت، تیتانومگنتیت، ایلمنیت و اسفن در این سنگ‌ها حضور دارد. بر اساس شواهد ژئوشیمیایی و کانی‌شناسی، دولریت‌ها در دو گروه مجزا قرار می‌گیرد. گروه اول، دارای ماهیت توله‌ایت با سنگ منشأ لرزولیت فوقانی است و در یک محیط کشش متعاقب فرورانش و به عبارتی در ادامه فرورانش تشکیل شده‌اند. گروه دوم، با ماهیت قلیایی و تحولی در محیط بازالت‌های میان صفحه اقیانوسی شکل گرفته و دارای سنگ منشأ اکلوژیت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.25 MB

15. مطالعه پتروژنز، شیمی کانی‌ها و دما-فشارسنجی سنگ‌های دگرگونی مجاورتی حاشیه توده الوند، همدان

نسرین اسدی؛ علی‌اصغر سپاهی‌ گرو؛ صدیقه سلامی

دوره 5، شماره 19 ، پاییز 1393، ، صفحه 67-86

چکیده

  در مجاورت توده پلوتونیک الوند، انواع سنگ‌های دگرگونی ناحیه‌ای و مجاورتی درجه پایین تا بالا وجود دارد. این سنگ‌ها، نخست متحمل دگرگونی دیناموترمال ناحیه‌ای و سپس در مرحله بعدی تحت تأثیر حرارت توده و ...  بیشتر در مجاورت توده پلوتونیک الوند، انواع سنگ‌های دگرگونی ناحیه‌ای و مجاورتی درجه پایین تا بالا وجود دارد. این سنگ‌ها، نخست متحمل دگرگونی دیناموترمال ناحیه‌ای و سپس در مرحله بعدی تحت تأثیر حرارت توده و سیالات منشأ گرفته از آن، متحمل دگرگونی مجاورتی شده‌اند. پروتولیت هورنفلس‌های موجود در حاشیه شرق و شمال‌شرقی الوند، رسوبی و از نوع شیل است. در هورنفلس‌های مطالعه شده ترکیب گارنت بیشتر در قطب آلماندین، ترکیب بیوتیت‌ها در محدوده سیدروفیلیت و ترکیب پلاژیوکلاز از آلبیت تا آندزین متغیر است. بر اساس ترمومتری با روش تبادل کاتیونی زوج کانی گارنت-بیوتیت، دمای تشکیل هورنفلس‌های بدون کردیریت با استفاده از کالیبراسیون‌های مختلف در حدود 580 درجه سانتیگراد و برای هورنفلس‌های کردیریت‌دار حدود 566 درجه سانتیگراد به دست آمد. در فشارسنجی با سامانه GPBQ، فشار به دست آمده برای هاله دگرگونی که هورنفلس‌ها در آن شکل گرفته‌اند، بیشترین تطابق را با فشار به دست آمده از منحنی‌های تعادلی چندگانه برای این سنگ‌ها دارد و بین 9/2 تا 6/3 کیلوبار تخمین زده می‌شود. دما و فشار به دست آمده با ترکیب حاشیه کانی‌های در حال تعادل در سنگ‌های دارای کردیریت و آلومینوسیلیکات‌دار، با منحنی‌های تعادل چندگانه و نرم‌افزار ترموکالک، نشان‌دهنده محدوده دمای حدود 650 درجه سانتیگراد و فشار حدود سه کیلوبار است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.55 MB

16. مطالعه پتروگرافی، ژئوشیمی و تعیین خاستگاه سنگ‌های بازالتی شمال‌شرق قروه (کردستان)

نفیسه صالحی؛ اشرف ترکیان

دوره 5، شماره 19 ، پاییز 1393، ، صفحه 37-52

چکیده

  در شمال‌شرق استان کردستان، تعداد زیادی مخروط آتشفشانی وجود دارد که ترکیب آنها بازالتی است. بررسی‌های پتروگرافی مشخص می‌کند در این سنگ‌ها کلینوپیروکسن و الیوین به صورت فنوکریست و پلاژیوکلاز و پیروکسن ...  بیشتر در شمال‌شرق استان کردستان، تعداد زیادی مخروط آتشفشانی وجود دارد که ترکیب آنها بازالتی است. بررسی‌های پتروگرافی مشخص می‌کند در این سنگ‌ها کلینوپیروکسن و الیوین به صورت فنوکریست و پلاژیوکلاز و پیروکسن به شکل ریزبلور هستند و فضای بین آنها را کانی‌های اپاک و شیشه قهوه‌ای رنگی پُر کرده است. پیروکسن‌های دارای منطقه‌بندی‌ ترکیبی و بافت غربالی در آنها نشانه‌هایی از آلایش پوسته‌ای و ناتعادلی ماگمایی محسوب می‌شود. سرشت ماگمایی این سنگ‌ها آلکالن است و در نورم 5 تا 14 درصد نفلین دارد. نمودارهای هارکر بیانگر وقوع فرآیند تبلور تفریقی است. به طوری که کاهش MgO با کاهش CaO، Cr، FeO، Ni و TiO2 و افزایش SiO2 سازگار است. ویژگی‌های ژئوشیمیایی نظیر: غنی‌شدگی از LILE، محتوای بالای LREE، آنومالی منفی Nb، Ta و Y، آنومالی مثبت Ba، Pb و Th، غنی‌شدگی در Th/Yb، گویای آن است که این گدازه‌های بازالتی از یک منبع گوشته‌ای لیتوسفریک غنی شده در نتیجه عملکرد سیالات فرورانشی منشأ گرفته‌اند. با تکیه بر نمودارهای متمایز کننده محیط تکتونیکی، سنگ‌های آتشفشانی مطالعه شده در یک محیط کشش درون قاره پس از برخورد قرار گرفته‌اند. مقادیر بالای (Tb/Yb)N و (La/Yb)N و مقادیر ناهنجاری Nb (بین 37/0 تا 98/0) نشان می‌دهد این ماگما از یک منبع گارنت‌لرزولیتی به وجود آمده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 2.31 MB

17. شیمی‌کانی، تعیین سری ماگمایی و خاستگاه زمین‌ساختی مونزوگرانیت قیدو (جنوب‌شرق خمین،‌ پهنه سنندج-سیرجان)

اکرم السادات میرلوحی؛ سید محسن طباطبایی‌منش؛ گلوریا کارگران؛ مرتضی شریفی

دوره 5، شماره 19 ، پاییز 1393، ، صفحه 87-106

چکیده

  مونزوگرانیت قیدو در جنوب‌شرق خمین، بخشی از مجموعه سنگی پهنه سنندج-سیرجان شمالی را تشکیل داده است. این توده در درون میکاشیست‌های ژوراسیک نفوذ کرده و سبب ایجاد هاله دگرگونی در اطراف خود شده است. آنکلاوهای ...  بیشتر مونزوگرانیت قیدو در جنوب‌شرق خمین، بخشی از مجموعه سنگی پهنه سنندج-سیرجان شمالی را تشکیل داده است. این توده در درون میکاشیست‌های ژوراسیک نفوذ کرده و سبب ایجاد هاله دگرگونی در اطراف خود شده است. آنکلاوهای میکروگرانولار فلسیک و نیز آنکلاوهای پرمیکا (سورمیکاسه) و رگه‌های آپلیتی و پگماتیت‌های تورمالین‌دار از جمله سنگ‌های مشاهده شده در منطقه است. فلدسپار پتاسیم (ارتوکلاز و میکروکلین)، پلاژیوکلاز اسید (آلبیت- الیگوکلاز در مونزوگرانیت، الیگوکلاز در آنکلاو فلسیک)، کوارتز و میکای سیاه (آنیت) از کانی‌های اصلی و تورمالین (شورل)، گارنت، میکای سفید (فنژیت)، سیلیمانیت، کیانیت، زیرکن، آپاتیت و ایلمنیت از جمله کانی‌های فرعی این توده به‌شمار می‌آید. ترکیب شیمیایی بیوتیت‌ها نشان می‌دهد که این کانی غنی از FeO و Al2O3 و به نسبت فقیر از TiO2 است. بیوتیت‌ها، ماگمایی و اولیه بوده و دمای حدود 660 تا 690 درجه سانتیگراد را نشان می‌دهد. ترکیب بیوتیت‌های موجود در آنکلاو و مونزوگرانیت قیدو، سری ماگمایی کالک‌آلکالن،‌ پرآلومین و محیط کوهزایی برخوردی را نشان می‌دهد که شاخص گرانیت‌های نوع S نیز است. همچنین، ترکیب بیوتیت و وجود ایلمنیت مشخص کننده پایین بودن فوگاسیته اکسیژن و شرایط احیایی تبلور ماگماست. بر اساس شواهد موجود، می‌توان تشکیل این سنگ‌ها را مربوط به برخورد قاره‌ای و پس از فرورانش صفحه عربی به زیر صفحه ایران دانست.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.67 MB

18. پتروگرافی، شیمی کانی‌ها و ژئوشیمی گرانیتوئیدهای مجموعه پلوتونیک سامن (جنوب‌غرب ملایر، همدان)

احمد احمدی خلجی؛ فرحناز سپه‌وند؛ علی اصغر سپاهی گرو؛ صدیقه سلامی

دوره 5، شماره 18 ، پاییز 1393، ، صفحه 77-92

چکیده

  مجموعه پلوتونیک ملایر در شمال نوار سنندج-سیرجان در غرب ایران قرار گرفته است. در مرکز این مجموعه، توده نفوذی با ترکیب گرانودیوریت معروف به گرانودیوریت سامن قرار دارد که با توده‌های کوچک مافیک و سنگ‌های ...  بیشتر مجموعه پلوتونیک ملایر در شمال نوار سنندج-سیرجان در غرب ایران قرار گرفته است. در مرکز این مجموعه، توده نفوذی با ترکیب گرانودیوریت معروف به گرانودیوریت سامن قرار دارد که با توده‌های کوچک مافیک و سنگ‌های گرانیتی همراه است. بخش اصلی توده نفودی را سنگ‌های تونالیتی-گرانودیوریتی تشکیل می‌دهد. سنگ‌های مونزوگرانیتی که بر خلاف سایر مجموعه‌های پلوتونیک نوار سنندج-سیرجان مانند الوند قسمت ناچیزی از این مجموعه را تشکیل می‌دهد، شاید بعد از توده تونالیتی-گرانودیوریتی تشکیل و جایگزین شده باشد و از نظر ژئوشیمیایی دارای ویژگی‌های کالک‌آلکالن و پرآلومین و از نوع S است در حالی که سنگ‌های تونالیتی-گرانودیوریتی منطقه متاآلومین و از نوع I هست. این گرانیتوئیدها در نمودارهای عنکبوتی از LILE K)، Rb و (Th غنی‌شدگی و از HFSE Nb)، P و (Ti تهی‌شدگی نشان می‌دهد. همچنین، در این نمودارها LREE نسبت به HREE دارای غنی‌شدگی است که این ویژگی‌ها در سنگ‌های مناطق فرورانش و حواشی فعال قاره‌ای دیده می‌شود. ترکیب بیوتیت موجود در گرانودیوریت‌ها از نوع سیدروفیلیت، آمفیبول‌ها از نوع هورنبلند و پلاژیوکلاز‌ها از نوع آندزین است. محاسبات فشارسنجی، فشار 1 تا 2/1 کیلو بار (معادل عمق 3 تا 4 کیلومتر) را برای سنگ‌های نفوذی نشان داده است. دمای تبلور سنگ‌های گرانودیوریتی در فشار 1 کیلو بار حدود 2/592 تا 9/756 درجه سانتیگراد و در فشار 2/1 کیلو بار، 2/591 تا 6/757 درجه سانتیگراد تخمین زده می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.27 MB

19. بررسی منشأ و خاستگاه زمین‌ساختی سنگ‌های دگرگونی کمپلکس سوریان در استان فارس با استفاده از داده‌های پتروگرافی و ژئوشیمیایی

محمدعلی رجب‌زاده؛ سهیلا اسماعیلی

دوره 5، شماره 18 ، پاییز 1393، ، صفحه 49-62

چکیده

  سنگ‌های دگرگونی کمپلکس سوریان در لبه شرقی پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان و در طول دره بوانات در شمال‌شرق استان فارس بین دو گسل سوریان در شمال‌شرق و گسل جیان در جنوب‌غرب رخنمون یافته است. این سنگ‌ها شامل: ...  بیشتر سنگ‌های دگرگونی کمپلکس سوریان در لبه شرقی پهنه دگرگونی سنندج-سیرجان و در طول دره بوانات در شمال‌شرق استان فارس بین دو گسل سوریان در شمال‌شرق و گسل جیان در جنوب‌غرب رخنمون یافته است. این سنگ‌ها شامل: اپیدوت‌کلریت‌شیست، کلریت‌اکتینولیت‌شیست، کوارتزکلریت‌شیست، میکاشیست و آندالوزیت‌مسکویت‌شیست است. داده‌های ژئوشیمیایی بر روی میزان Al2O3، CaO، MgO، Ni، P2O5، TiO2 و REE نشانگر منشأ رسوبی برای سنگ‌های آندالوزیت‌مسکویت‌شیست، کوارتزکلریت‌شیست و میکاشیست از یک سو و منشأ آذرین برای سنگ‌های کلریت‌اکتینولیت‌شیست و اپیدوت‌کلریت‌شیست از سوی دیگر است. میزان عناصر اصلی نامتحرک مانند: Al، Ti، عناصر با شدت میدان بالا نظیر: Nb، Y و Zr به همراه الگوی توزیع عناصر نادر خاکی در سنگ‌های با منشأ رسوبی، جایگاه زمین‌ساختی حاشیه فعال قاره‌ای همراه با توربیدایت‌های عمیق کف دریا و در سنگ‌های با منشأ آذرین محدوده بازالت‌های توله‌ایتی حوضه‌های ریفتی را نشان می‌دهد.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 959 K

20. سن‌سنجی سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق شمال شهرکرد با روش 40Ar/39Ar، رهیافتی نو پیرامون زمان وقوع و دوام پدیده آتشفشانی ژوراسیک در پهنه سنندج-سیرجان

سید نعیم امامی؛ محمود خلیلی

دوره 5، شماره 18 ، پاییز 1393، ، صفحه 1-14

چکیده

  مجموعه آتشفشانی-آذرآواری شمال شهرکرد به صورت کمربندی با راستای شمال‌غرب-جنوب‌شرق با امتداد N50W در مساحتی بالغ بر 396 کیلومتر مربع به موازات پهنه ساختاری و گسل زاگرس و در بخش مرکزی پهنه سنندج-سیرجان استقرار ...  بیشتر مجموعه آتشفشانی-آذرآواری شمال شهرکرد به صورت کمربندی با راستای شمال‌غرب-جنوب‌شرق با امتداد N50W در مساحتی بالغ بر 396 کیلومتر مربع به موازات پهنه ساختاری و گسل زاگرس و در بخش مرکزی پهنه سنندج-سیرجان استقرار یافته است. سنگ‌های آتشفشانی منطقه دارای سرشت بازیک و حدواسط است. سنگ‌های نیمه‌عمیق میکرودیوریتی به فرم استوک‌های کوچک رخنمون یافته‌اند. سنگ‌های آذرآواری شامل انواع توف، لاپیلی‌توف، آگلومرا، برش آتشفشانی و توفیت است. به منظور تعیین سن سنگ‌های آتشفشانی یاد شده، با توجه به وفور سنگ‌های حدواسط و وجود بلورهای سالم آمفیبول، روش 40Ar/39Ar بر روی آمفیبول‌های سنگ‌های آندزیت و نیز سنگ‌های نیمه‌عمیق با ترکیب دیوریتی انتخاب شد. سن سنگ‌های آتشفشانی و نیمه‌عمیق منطقه با روش 40Ar/39Ar از 148 تا 169 میلیون سال پیش، حد فاصل اشکوب‌های کالوین (دوگر فوقانی) تا تیتونین (مالم فوقانی) تعیین شده است. این سن منطبق با نتایج سن‌سنجی برروی توده‌های نفوذی در امتداد پهنه سنندج سیرجان، همچون: توده‌های گرانیتوئیدی الیگودرز و الوند است. تشکیل ماگمای مولد این توده‌ها به فرورانش لیتوسفر اقیانوسی نئوتتیس به زیر صفحه ایران مرکزی نسبت داده شده است. بدین ترتیب، پدیده ولکانیسم منطقه به فاز کوهزایی سیمرین میانی تعلق دارد که برای نخستین بار در این بخش از پهنه سنندج-سیرجان و درمورد سنگ‌های آتشفشانی گزارش می‌شود.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.02 MB

21. پترولوژی توده گرانیتوئیدی روستای ملاطالب (شمال الیگودرز) شمال‌غرب اصفهان، طبیعت I پرآلومینه حرارت پایین

مهین منصوری اصفهانی؛ محمود خلیلی

دوره 5، شماره 17 ، بهار 1393، ، صفحه 119-136

چکیده

  مجموعه توده گرانیتوئیدی روستای ملاطالب در شمال الیگودرز، شمال‌غرب اصفهان و در پهنه سنندج-سیرجان قرار دارد. سنگ‌های این توده متشکل از گرانودیوریت، تونالیت و به میزان ناچیز دیوریت است که به درون شیل‌ها ...  بیشتر مجموعه توده گرانیتوئیدی روستای ملاطالب در شمال الیگودرز، شمال‌غرب اصفهان و در پهنه سنندج-سیرجان قرار دارد. سنگ‌های این توده متشکل از گرانودیوریت، تونالیت و به میزان ناچیز دیوریت است که به درون شیل‌ها و اسلیت‌های متعلق به ژوراسیک (لیاس-دوگر) نفوذ کرده‌اند. کانی‌های اصلی و فرعی این توده را کوارتز، پلاژیوکلاز، ارتوکلاز، بیوتیت، آمفیبول، تورمالین، آندالوزیت، گارنت، آپاتیت و زیرکن تشکیل می‌دهد. از جمله ویژگی‌های پترولوژیکی این توده می‌توان به کاهش میزان P2O5 نسبت به افزایش SiO2، مقدارضریب اشباع‌شدگی آلومین (ASI=1-1.1)، روند افزایشی Zr نسبت به SiO2، ترکیب شیمیایی بیوتیت‌ها و دمای تشکیل توده (500 تا700 درجه سانتیگراد) اشاره کرد که از جمله ویژگی‌های بارز گرانیت‌های با طبیعت I پرآلومینه متوسط حرارت پایین است. روند نزولی Al2O3،TiO2، Eu و Zr نسبت به اندیس لارسن و نیز کاهش نسبت K/Rb در برابر Rb می‌تواند نشانه پدیده تفریق کریستالی پلاژیوکلاز در نمونه‌های گرانیتوئید ملاطالب باشد. الگوی تغییرات عناصر کمیاب به هنجار شده به کندریت نشانگر غنی‌شدگی از LREE نسبت به HREE به دلیل درجه ذوب بخشی پایین و یا خاستگاه نسبتاً غنی از عناصر آلکالی سنگ‌های مرتبط با مناطق فرورانش است. این غنی‌شدگی می‌تواند در اثر پدیده آلودگی ماگما توسط پوسته نیز حاصل شود. همچنین، غنی‌شدگی عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (LILE) و تهی‌شدگی عناصر با شدت میدان بالا (HFSE) بیانگر ماگماتیسم در ارتباط با فرورانش پوسته اقیانوسی نئوتتیس به زیر خرده قاره ایران مرکزی و نیز تشکیل توده مورد پژوهش در محیط قوس‌های آتشفشانی (VAG) است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 993.31 K

22. شرایط نفوذ و محیط تکتونوماگمایی باتولیت گرانیتی تخت، سیرجان

عبدالناصر فضل‌نیا؛ سوسن جامعی؛ امین جعفری

دوره 5، شماره 17 ، بهار 1393، ، صفحه 33-50

چکیده

  باتولیت گرانیتی تخت سیرجان با ترکیب گابرودیوریت تا آلکالی‌فلدسپار‌گرانیت با سن الیگومیوسن در عمق بین 5/5 تا 5/10 کیلومتر و حرارت‌های بین 750 تا 900 درجه سانتیگراد در جنوب پهنه ماگمایی ارومیه-دختر تفوذ نموده ...  بیشتر باتولیت گرانیتی تخت سیرجان با ترکیب گابرودیوریت تا آلکالی‌فلدسپار‌گرانیت با سن الیگومیوسن در عمق بین 5/5 تا 5/10 کیلومتر و حرارت‌های بین 750 تا 900 درجه سانتیگراد در جنوب پهنه ماگمایی ارومیه-دختر تفوذ نموده است. این شرایط تبلوری سنگ‌ها به وسیله ترکیب شیمیایی کانی‌های مناسب در نمودارهای توصیفی و ترمومترها و بارومترهای ارایه شده توسط پژوهشگران قبلی پیش‌بینی شده است. بلورهای آبدار بیوتیت و آمفیبول توانسته‌اند تحت شرایط ساب‌سالیدوس همراه با بلورهای پلاژیوکلاز، کوارتز، کلینوپیروکسن، تیتانیت، آپاتیت و مگنتیت متبلور شود. ماهیت این باتولیت کالک‌آلکالن متاآلومینوس و از نوع I کردیلریای است. تبلور تفریقی باعث تنوع سنگ‌شناسی شده است. نفوذ این باتولیت در ارتباط با آخرین مراحل فعالیت فرورانشی نئوتتیس به زیر ایران مرکزی بوده است. فرورانش به صورت مایل به زیر ایران مرکزی باعث ایجاد فضا‌های مناسب در لبه ایران مرکزی شده است و در نتیجه کاهش فشار و ذوب بخشی در گوه گوشته‌ای یا در قاعده پوسته زیرین، مذاب‌های گابرودیوریتی تا گرانیتی به این فضاها تزریق شده است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.5 MB

23. تعیین سازوکار جایگیری توده گرانیتوئیدی درّه‌باغ (شمال‌غرب الیگودرز) با روش بررسی ناهمگنی پذیرفتاری مغناطیسی (AMS)

محمود صادقیان؛ سکینه شکاری

دوره 4، شماره 15 ، زمستان 1392، ، صفحه 55-76

چکیده

  توده گرانیتوئیدی درّه‌باغ واقع در شمال‌غرب الیگودرز، به سن ژوراسیک میانی (178 میلیون سال) با ترکیب بیشتر گرانودیوریتی در درون سنگ‌های متاپلیتی پهنه سنندج-سیرجان جای گرفته است. سازوکار جایگیری این توده ...  بیشتر توده گرانیتوئیدی درّه‌باغ واقع در شمال‌غرب الیگودرز، به سن ژوراسیک میانی (178 میلیون سال) با ترکیب بیشتر گرانودیوریتی در درون سنگ‌های متاپلیتی پهنه سنندج-سیرجان جای گرفته است. سازوکار جایگیری این توده برای اولین بار با روش ناهمگنی (انیزوتروپی) پذیرفتاری مغناطیسی (AMS) بررسی شده است. بر اساس بررسی‎های انجام شده، مقادیر میانگین پذیرفتاری مغناطیسی (Km) بر حسب µSI در واحدهای سنگی مختلف سازنده آن عبارتند از: گرانودیوریت‌ها (257)، لوکوگرانیت‌ها (47)، لوکوگرانیت‌های حاوی تورمالین زیاد (148)، لوکوگرانیت‌های حاوی اندکی تورمالین (48)، میگماتیت‌ها (437) و آنکلاوهای سورمیکاسه (386). با توجه به این مقادیر، بخش فلسیک توده گرانیتوئیدی درّه‌باغ جزو گرانیتوئیدهای پارامغناطیس µSI )500<Km<0( (معادل سری ایلمنیت یا نوع S) محسوب می‌شود. بر اساس شاخص‌های مغناطیسی و تفسیر آنها این توده گرانیتوئیدی را به قلمروهای A و B و زیرقلمروهای A1 و A2 می‌توان تقسیم کرد. در این زیرقلمروها، خطواره‌های مغناطیسی بیشتر به سمت شمال است. در بخش میانی توده (قلمروی B) خطواره‌های مغناطیسی بیشتر به سمت شرق و جنوب‌شرق آرایش نشان می‌دهد. با توجه به الگوهای توزیع خطواره‌های مغناطیسی، این دو قلمرو با اندکی تأخیر زمانی نسبت به یکدیگر جای گرفته‌اند. در ضمن، جایگیری قلمروی A بر B تقدم داشته است. با توجه به الگوی توزیع و میل خطواره‌ها و شیب برگواره‌های مغناطیسی، مبانی تعبیر و تفسیر شاخص‌های مغناطیسی و ویژگی‌های زمین‌شناسی منطقه‌ای، توده گرانیتوئیدی درّه‌باغ به شکل یک سیل نسبتاً بزرگ و در پهنه برشی راست‌بر (مرتبط با یک رژیم ترافشارشی= transpression) جای گرفته است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.99 MB

24. پتروگرافی، کانی‌شناسی و شیمی کانی‌ها در سنگ‌های دگرگونی مجاورتی اوچستان (جنوب محلات)

سید محسن طباطبایی منش؛ زری اسلامی؛ مرتضی شریفی

دوره 4، شماره 16 ، زمستان 1392، ، صفحه 73-86

چکیده

  اسکارن‌های اوچستان در 60 کیلومتری جنوب محلات و در پهنه سنندج-سیرجان واقع شده است. گستره غالب سنگ‌های این منطقه شامل: سنگ‌های نفوذی از نوع گرانیت و سنگ‌های دگرگونی از قبیل: شیست، فیلیت، اسلیت، هورنفلس، ...  بیشتر اسکارن‌های اوچستان در 60 کیلومتری جنوب محلات و در پهنه سنندج-سیرجان واقع شده است. گستره غالب سنگ‌های این منطقه شامل: سنگ‌های نفوذی از نوع گرانیت و سنگ‌های دگرگونی از قبیل: شیست، فیلیت، اسلیت، هورنفلس، آمفیبولیت و متاولکانیک است. تزریق توده نفوذی سینوگرانیتی-مونزوگرانیتی کرتاسه-پالئوسن به درون آهک‌ها و دولومیت‌های پالئوزوئیک باعث اسکارن‌زایی شده است. کلینوپیروکسن (دیوپسید)، الیوین (فورستریت)، ترمولیت، تالک، سرپانتین، فلوگوپیت، مارگاریت، ولاستونیت، کلسیت و کانی‌های اپاک و به مقدار اندک کوارتز از کانی‌های مشاهده شده در این سنگ‌ها است. با توجه به یررسی‌های کانی‌شناسی، اسکارن‌های منطقه از نوع برون اسکارن و وجود کانی‌هایی مثل: فورستریت، دیوپسید، ترمولیت، آنتیگوریت و فلوگوپیت نشانه دولومیتی بودن سنگ مادر است. از سمت توده نفوذی به سنگ میزبان در اسکارن‌ها و مرمرها منطقه‌بندی دیده می‌شود که شامل: کلینوپیروکسن اسکارن، ولاستونیت اسکارن، مرمرهای فورستریت-سرپانتین‌دار، مرمرهای میکادار، مرمرهای ترمولیت-تالک‌دار و مرمرهای کلسیتی دولومیتی دانه‌درشت است.

---

• مشاهده مقاله
• اصل مقاله 1.62 MB