Mineralogical Characteristics and Related Alteration Types in the Nabijan Ore Occurrence, East Azerbaijan, NW Iran

Document Type : Original Article

Authors

Abstract

The Nabijan Cu-Au exposure is located in 20 Km southwest of Kaleibar. On the basis of structural classification it is situated in the zone of Alborz-Azarbaijan. The diorite-monzodiorite to gabbro-monzogabbro intrusive units of the area with Oligocene age, is intruded into the calcareous and volcanic rocks of the upper Cretaceous lead to metamorphism of the country rocks as well as the original body. Four hydrothermal zones including potassic, phyllic, silicification and tourmalization are recognized. Pyrite, native gold, chalcopyrite, arsenopyrite, sphalerite, chalcocite, malachite, azurite and hematite are present. Based on geochemical exploration studies and collection of 425 samples, the content of Cu varies from 41200 to 12 ppm. The average content of gold is 0.44 ppm. The formation and occurrence of Au and Cu mineralization are controlled by structural and geochemical ingredient.

Keywords

Full Text

مقدمه

مظهرمعدنی نبی‌جان در شمال روستای نبی‌جان و در حدود 20 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان کلیبر (شمال‌باختری ایران) بین طول‌های خاوری َ50 46 و َ47 46 و عرض‌های شمالی َ47 38 و َ46 38 واقع شده‌ است. این محدوده به لحاظ تقسیم‌بندی زون‌های ساختاری ایران (شکل 1) در زون البرز غربی- آذربایجان قرار دارد (نبوی، 1355). مظهر معدنی نبی‌جان به وسعت تقریبی 9 کیلومترمربع، طی اجرای طرح اکتشاف سیستماتیک در زون متالوژنی اهر - ارسباران توسط گروه اکتشافات معدنی سازمان زمین‌شناسی به‌عنوان یک محدودة امیدبخش از عناصر طلا و مس شناسایی و معرفی شد. منطقه مذکور به‌لحاظ خصوصیات زمین‌شناسی و کانی‌سازی، از جمله مناطقی است که نیازمند مطالعه و ارزیابی دقیق‌تری است. به‌همین سبب، در این نوشتار سعی شده ‌است ضمن توصیف ویژگی‌های کانه‌زایی و دگرسانی‌ها در محدوده مذکور، ارتباط گسترش کانی‌سازی با انواع دگرسانی‌ها تعیین گردد.

 

شکل 1- موقعِیت محدوده مورد مطالعه در نقشه زون‌های ساختاری ایران (نبوی، 1355).

 

روش انجام پژوهش

در این مطالعه، برای بررسی‌های ژئوشیمیایی تعداد 425 نمونه از یک ترانشه (T3) و 74 چاهک اکتشافی با متراژ نمونه‌برداری در فواصل 2-3 متر از یکدیگر از بخش‌های سنگی منطقه برداشت گردید. تجزیه نمونه‌های برداشت‌شده با روش جذب اتمی در محل آزمایشگاه شیمی سازمان زمین‌شناسی کشور صورت گرفت (جدول 1). به‌منظور بررسی‌های سنگ‌نگاری، تعداد 55 مقطع نازک (از بخش‌های دگرسان و غیردگرسان منطقه) و برای مطالعات کانه‌نگاری، 21 عدد مقطع نازک تهیه گردید.

 

زمین‌شناسی

شناخت واحدهای سنگی ناحیة مورد بررسی نخستین گام در جهت فراهم ساختن اطلاعات پایه در راستای مطالعات تفضیلی است. به‌همین دلیل، بر مبنای عکس‌های هوایی 1:20000 محدوده، پیمایش‌های صحرایی، مطالعات سنگ‌نگاری ‌و نقشة زمین‌شناسی 1:100000 چهارگوش ورزقان، نقشة زمین‌شناسی منطقه با مقیاس 1:20000 تهیه گردید. به‌طورکلی، قدیمی‌ترین رخنمون سنگی در منطقه مورد بحث که در بخش غربی و شمال‌غربی محدوده برونزد داشته، شامل سری‌های آتشفشانی کرتاسه با ترکیب متغیر از اسیدی (ریوداسیت) تا حدواسط (آندزیت تا تراکی‌آندزیت) است (شکل 2). مجموعه فوق توسط واحدهای‌ سنگی مارنی، شیلی و آهکی به سن کرتاسه فوقانی پوشیده شده ‌است (شکل 3) و در کل تحت‌تأثیر توده‌های نفوذی به سن الیگوسن در برخی نقاط واحدها متحمل دگرگونی همبری (مجاورتی) شده‌اند؛ به‌گونه‌ای‌که در تماس با واحدهای رسوبی کرتاسه فوقانی اسکارن و گه‌گاه هورنفلس، و در حاشیه غربی توده، در مجاورت بلافصل با واحد‌های آتشفشانی حاشیه دگرسانی ایجاد کرده‌ است. گدازه‌های آندزیتی - بازالتی با ساختار منشوری، نشانة آخرین فعالیت آذرین در منطقه شمال و شمال‌باختری اهر بوده و بخش گسترده‌ای از خاور محدودة مورد بررسی را می‌پوشاند. در محدودة مورد مطالعه، توده‌های‌ نفوذی به دو واحد اصلی و مشخص، مونزودیوریتی- کوارتزمونزونیتی تا دیوریتی و دیگری واحد گابرویی - مونزوگابرویی قابل تفکیک هستند.

واحد مونزودیوریتی به‌عنوان سنگ میزبان کانه‌زایی با بافت غالب گرانولار تا پورفیروئیدی، حاوی فنوکریست‌های درشت پلاژیوکلاز و پیروکسن در زمینه‌ای هولوکریستالین ریزدانه از آمفیبول، پیروکسن، پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، بیوتیت و به مقدار اندک کوارتز است. این واحد با نفوذ به درون واحدسنگی گابرویی سبب ایجاد شکستگی و خردشدگی در آن شده ‌است. تودة نفوذی گابرویی نیز با بافت گرانولار هولوکریستالین حاوی بلورهای پلاژیوکلاز، پیروکسن، اولیوین، آلکالی‌فلدسپار و بیوتیت است.

 

 

 

شکل 2- نقشة زمین‌شناسی محدودة مطالعاتی. موقعیت بخش حفاری (چاهک‌های اکتشافی) در نقشه مشخص شده است.

 

شکل 3- نمایی از تودة ‌نفوذی مونزودیوریتی نبی‌جان (Oqmd) و همبری آن با واحدهای آتشفشانی (Kvb) و واحدهای رسوبی کرتاسه فوقانی
(Kl, Klm) (دید به‌سمت شمال خاور).

جدول 1- نتایج حاصل از تجزیه نمونه‌های چاهک‌های اکتشافی رخداد معدنی نبی‌جان.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-A0-1

0.6

38

24

75

0.6

96.8

  

Nb-A5-3

0.1

640

55

200

1.5

35

Nb-A0-2

0.2

85

34

80

0.9

128

  

Nb-A5-4

0.1

410

35

200

0.6

24.7

Nb-A0-3

0.1

85

65

80

0.7

170

  

Nb-A5-5

0.1

285

25

170

0.6

34.6

Nb-A0-4

0.1

90

60

45

0.7

142

  

Nb-A5-6

0

210

15

110

0.3

19.6

Nb-A0-5

0.1

115

50

50

0.6

375

  

Nb-A6-1

0.2

150

45

150

0.7

69.3

Nb-A0-6

0.3

780

25

115

0.3

99

  

Nb-A6-10

0.1

340

20

150

0.7

33.7

Nb-A0-7

0.1

200

34

125

0.4

101

  

Nb-A6-11

0.1

145

22

110

0.4

18.2

Nb-A01-1

0.3

80

220

90

1.3

123

  

Nb-A6-12

0

140

27

135

0.4

15.4

Nb-A01-2

0.2

285

62

105

0.9

185

  

Nb-A6-2

0.1

160

31

140

0.4

58.4

Nb-A01-3

0.1

360

51

160

1.1

151

  

Nb-A6-3

0.1

130

35

135

0.3

29.4

Nb-A01-4

0.1

310

33

130

0.7

96.5

  

Nb-A6-4

0.1

105

19

120

0.2

29.4

Nb-A01-5

0.1

170

35

125

0.4

67.4

  

Nb-A6-5

0.2

1320

28

110

1.6

52

Nb-A1-1

0.1

105

95

200

0.9

103

  

Nb-A6-6

0

260

20

125

0.6

16.6

Nb-A1-2

0.1

90

60

135

0.5

92

  

Nb-A6-7

1.5

2575

24

120

2.1

49

Nb-A1-3

0

80

35

100

0.5

46.7

  

Nb-A6-8

0.5

800

22

100

0.9

41.2

Nb-A1-4

0

100

45

140

0.7

97.1

  

Nb-A6-9

0.2

730

45

195

1.1

35

Nb-A1-5

0

47

20

60

0.3

93.2

  

Nb-B0-1

0.1

100

24

100

0.2

35.7

Nb-A1-6

1

85

215

350

2.6

1684

  

Nb-B0-2

0

150

28

140

0.3

21.8

Nb-A1-7

0

45

28

240

0.6

300

  

Nb-B0-3

0.1

130

44

125

0.8

151

Nb-A1-8

0

90

18

180

0.3

200

  

Nb-B0-4

0

120

70

155

8.2

34

Nb-A1-9

0

135

45

600

0.8

232

  

Nb-B0-5

0

100

21

200

0.4

18

Nb-A101-1

1

75

45

67

1.4

210.5

  

Nb-B0-6

0.3

95

30

180

0.8

132

Nb-A101-2

1.4

55

50

50

1.5

182

  

Nb-B01-1

0.1

70

60

210

1.6

28.5

Nb-A101-3

2.2

28

35

37

1.5

227.3

  

Nb-B01-2

0.1

60

42

145

3.6

15.4

Nb-A101-4

2.9

42

28

50

1.5

206

  

Nb-B01-3

0.2

90

220

145

1.8

19.3

Nb-A101-5

1.1

130

38

75

0.8

483.2

  

Nb-B01-4

0.8

65

35

170

1.2

45.8

Nb-A101-6

0.7

160

38

65

0.8

165

  

Nb-B01-5

0.2

13

40

100

0.6

90.3

Nb-A2-1

0.1

105

47

305

1.1

270

  

Nb-B01-6

0.2

12

110

140

1.1

24.8

Nb-A2-2

0.3

115

78

450

1

366

  

Nb-B01-7

0.2

28

280

300

2.6

78.3

Nb-A2-3

0.2

122

800

800

9.9

443

  

Nb-B1-1

0.3

85

28

105

0.7

243

Nb-A2-4

0.1

90

520

630

5.5

350

  

Nb-B1-2

2.4

80

35

200

2.8

1614

Nb-A2-5

0.1

295

420

660

7.2

292

  

Nb-B1-3

2.2

68

38

140

2.8

1703

Nb-A3-1

0

100

25

170

0.5

19.6

  

Nb-B1-4

0.7

85

20

160

0.6

2332

Nb-A3-2

0

85

33

150

0.6

19.5

  

Nb-B1-5

0.8

90

190

180

13.7

1820

Nb-A3-3

0

90

28

205

0.4

26.2

  

Nb-B1-6

0.4

160

50

175

1.8

880

Nb-A3-4

0.1

90

29

200

0.4

24

  

Nb-B1-7

0.2

320

380

370

20

323

Nb-A4-1

0.4

640

220

470

2.9

120.5

  

Nb-B1-8

0.2

220

650

325

13.6

13.9

Nb-A4-2

0.5

750

210

460

7.5

113

  

Nb-B2-1

0.6

140

180

270

7.5

464

Nb-A5-1

0.1

1375

40

200

1.6

26.3

  

Nb-B2-2

0.1

120

35

285

1.1

206

Nb-A5-2

0.3

905

30

160

1.3

22.6

  

Nb-B2-3

0.5

230

42

205

1.5

425.3

Nb-B2-4

0.6

225

450

1350

4.2

955

  

Nb-B7-13

0

260

25

110

0.4

46.4

Nb-B3-1

0.2

190

50

175

0.9

81.4

  

Nb-B7-2

0.3

500

105

290

2.5

223

Nb-B3-10

0

105

125

320

10.7

199

  

Nb-B7-3

0.1

265

51

225

1.4

119

Nb-B3-2

0.1

170

30

140

0.6

38.6

  

Nb-B7-4

0

185

24

215

0.5

85.6

Nb-B3-3

0

110

25

95

0.2

17.1

  

Nb-B7-5

0

175

38

230

1

76.3

Nb-B3-4

0

85

15

110

0.3

20.5

  

Nb-B7-6

0.1

190

48

180

0.7

88.3

Nb-B3-5

0.1

125

350

180

1.9

180.6

  

Nb-B7-7

0.1

400

51

180

1.5

86.3

Nb-B3-6

2.9

180

4600

1565

26.5

6265

  

Nb-B7-8

0.2

265

48

130

1

126.5

Nb-B3-7

0.1

130

1500

1440

15.2

1149

  

Nb-B7-9

0.2

180

51

110

1.1

109

Nb-B3-8

0.1

80

160

310

1.6

478

  

Nb-B8-1

0

120

48

190

0.5

32.9

Nb-B3-9

0.1

50

90

150

0.4

161.5

  

Nb-B8-2

0

105

45

300

0.6

29.6

Nb-B4-1

0.4

350

45

165

0.6

31.9

  

Nb-B8-3

0

130

26

190

0.2

10.9

Nb-B4-2

0.1

210

33

115

0.3

27.5

  

Nb-B8-4

0

85

130

80

0.3

10.5

Nb-B4-3

0.1

170

25

110

0.3

35

  

Nb-B8-5

0

160

90

225

0.8

40.9

Nb-B4-4

0.2

245

31

145

0.4

28.6

  

Nb-B8-6

0.1

155

25

160

0.3

41.8

Nb-B4-5

0.1

170

28

120

0.3

23.3

  

Nb-Bc-1

0.1

1090

320

550

8.3

221

Nb-B4-6

0.1

130

23

115

0.3

21.7

  

Nb-Bc-2

0.1

365

65

265

1.6

128.6

Nb-B5-1

0.1

150

33

120

0.4

33.5

  

Nb-Bc-3

0.1

890

60

300

3.2

96.3

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-B5-10

0

130

16

120

0.2

20.2

  

Nb-Bc-4

0.2

2395

305

290

16

225

Nb-B5-2

0.1

135

25

100

0.4

44

  

Nb-Bc-5

1

7120

1330

600

44.4

1118

Nb-B5-3

0

130

26

120

0.3

17

  

Nb-Bc-6

0.2

1800

500

635

12.1

582

Nb-B5-4

0.1

150

24

160

0.3

52.1

  

Nb-Bc-7

0.3

7595

150

400

26.7

532

Nb-B5-5

0

170

18

110

0.3

32.7

  

Nb-Bc-8

0.3

3820

500

550

48.4

1036

Nb-B5-6

0.1

320

110

340

0.4

69

  

Nb-Bc-9

0.2

2740

400

480

30.5

724

Nb-B5-7

0

150

31

160

0.3

21.4

  

Nb-C0-1

0.2

265

40

165

0.7

381

Nb-B5-8

0

170

43

160

0.4

22.7

  

Nb-C0-2

4.5

265

35

115

0.7

507

Nb-B5-9

0

180

20

120

0.7

29

  

Nb-C0-3

0.1

115

80

100

0.9

56

Nb-B6-1

0.1

315

53

180

1.1

91

  

Nb-C0-4

0.2

120

280

650

4

52.7

Nb-B6-2

0.1

260

38

190

0.8

84

  

Nb-C0-5

0.1

75

375

730

4.6

32.1

Nb-B6-3

0

130

19

140

0.4

50

  

Nb-C0-6

0

50

550

830

3

12.2

Nb-B6-4

0

140

22

150

0.4

44

  

Nb-C0-7

0.1

95

450

775

5.7

14.4

Nb-B6-5

0

150

23

185

0.9

92

  

Nb-C1-1

0.2

140

450

650

8.4

104.6

Nb-B6-6

0

205

22

205

1.2

124

  

Nb-C1-10

0.2

185

310

520

3.8

179

Nb-B6-7

0

185

22

145

0.6

44

  

Nb-C1-11

0.2

70

210

380

1.6

100

Nb-B6-8

0

190

20

115

0.1

63

  

Nb-C1-2

0.1

130

65

430

5

82.8

Nb-B6-9

0

180

17

115

0.3

37.3

  

Nb-C1-3

0.2

140

65

280

2

269.7

Nb-B7-1

0.7

430

125

275

2.5

220

  

Nb-C1-4

0.6

110

450

365

6.4

348.5

Nb-B7-10

0

190

25

90

0.7

60.6

  

Nb-C1-5

0.2

120

220

340

2.4

88.6

Nb-B7-11

0

180

48

135

0.8

57.3

  

Nb-C1-6

0.1

95

240

430

2.1

58.1

Nb-B7-12

0

160

35

150

0.4

38.8

  

Nb-C1-7

1.5

100

250

420

2.2

26.4

Nb-C1-8

0.4

67

185

450

2

92.8

  

Nb-C6-2

0.6

680

1785

2010

20.7

2385

Nb-C1-9

0.1

79

300

700

3.2

73.5

  

Nb-C6-3

1.2

855

9200

1710

48.1

2443

Nb-C2-1

1.1

170

340

605

5.9

871

  

Nb-C61-1

0.2

1165

330

870

15.8

836

Nb-C2-2

1

245

320

835

5

812

  

Nb-C61-2

0.6

1800

1115

720

20.6

1338

Nb-C2-3

0.8

225

500

1530

3

668

  

Nb-C61-3

0.3

575

545

1655

14.6

1671

Nb-C2-4

0.2

285

80

430

3.3

633.9

  

Nb-C61-4

0.6

745

805

1355

20.1

1441

Nb-C3-1

0

135

40

210

0.8

57.5

  

Nb-C61-5

0.6

2620

545

1265

31.5

1507

Nb-C3-10

0.1

130

65

450

0.3

128

  

Nb-C61-6

0.5

1695

805

1900

34.7

1873

Nb-C3-11

0

82

35

970

0.5

304

  

Nb-C61-7

0.4

985

1995

5325

29.1

1967

Nb-C3-12

6.7

980

10600

6590

150

0

  

Nb-C61-8

0.4

875

2405

4225

28

1999

Nb-C3-13

2

245

1330

3480

14.5

2552

  

Nb-C7-1

0.5

575

500

470

14.2

1554

Nb-C3-2

0.2

110

20

135

0.4

61.9

  

Nb-C7-2

0.4

2255

545

675

18.7

1628

Nb-C3-3

0

115

30

145

0.3

64.3

  

Nb-C7-3

0.5

2630

910

720

44

1914

Nb-C3-4

0

88

29

170

0.4

41.8

  

Nb-C7-4

0.3

1500

960

2010

11.8

1689

Nb-C3-5

0

105

38

165

0.3

31.8

  

Nb-C7-5

0.2

1295

650

895

14.2

1427

Nb-C3-6

0

100

28

180

0.3

29.5

  

Nb-C8-1

0.2

575

220

540

2.5

402

Nb-C3-7

0.1

115

20

170

0.4

47.7

  

Nb-C8-10

0

125

28

210

0.5

174

Nb-C3-8

0.1

98

35

180

0.3

46.2

  

Nb-C8-2

0.1

115

65

470

1.2

192

Nb-C3-9

0.1

155

20

160

0.4

63.1

  

Nb-C8-3

0.1

190

63

450

1.4

216

Nb-C4-1

0

245

35

400

1.6

290

  

Nb-C8-4

0.1

155

250

905

1.4

261

Nb-C4-10

0

110

19

150

0.3

14.8

  

Nb-C8-5

0.1

125

40

800

0.7

268

Nb-C4-11

0

115

18

150

0.3

17.3

  

Nb-C8-6

0

130

24

315

0.4

200

Nb-C4-12

0.1

170

40

225

1.4

312.5

  

Nb-C8-7

0

110

28

195

0.2

143

Nb-C4-2

0.1

205

45

210

2

228

  

Nb-C8-8

0

85

14

140

0.2

141

Nb-C4-3

0

115

25

155

0.8

97.9

  

Nb-C8-9

0.1

115

18

170

0.4

206

Nb-C4-4

0

133

62

200

0.8

26.8

  

Nb-C9-1

0.2

480

210

260

3.2

51.6

Nb-C4-5

0

95

37

150

0.5

15.3

  

Nb-C9-2

0.2

320

63

300

2.4

43.4

Nb-C4-6

0

260

25

130

0.6

17

  

Nb-C9-3

0.2

120

35

210

0.7

20.7

Nb-C4-7

0

110

18

185

0.3

14.5

  

Nb-D0-1

0.1

50

35

50

0.6

56.6

Nb-C4-8

0

135

14

170

0.3

13.5

  

Nb-D0-2

0.1

175

31

80

0.3

17.4

Nb-C4-9

0.1

115

19

160

0.4

17.2

  

Nb-D0-3

0.1

585

20

125

0.5

105

Nb-C5-1

0.9

3460

2665

2050

50.6

2401

  

Nb-D0-4

0.1

260

40

95

0.6

11.5

Nb-C5-2

0.3

1680

1010

1515

15.1

910

  

Nb-D0-5

0.1

185

40

85

0.5

18.8

Nb-C5-3

1

2280

3065

1665

38.1

2492

  

Nb-D1-1

0.2

90

70

120

1

47.6

Nb-C5-4

0.3

1690

2150

865

13.4

724

  

Nb-D1-2

0.4

290

100

165

1.8

143.9

Nb-C5-6

0.4

640

400

880

8.3

410

  

Nb-D1-4

0.4

115

600

450

15.5

147

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-C5-7

0.2

700

1085

2330

12.1

797

  

Nb-D1-5

0.7

25

450

400

3.6

234

Nb-C5-8

0.3

1110

1425

3075

19.2

904

  

Nb-D1-6

0.1

115

500

675

3

53

Nb-C6-1

0.4

1340

600

550

20.4

859

  

Nb-D1-7

0.1

50

210

330

1.3

17.3

Nb-D1-8

0.1

15

200

350

1.1

20.4

  

Nb-E10-2

0.1

170

75

210

0.5

33.2

Nb-D1-9

0.1

115

180

350

2

43.5

  

Nb-E11-1

0

75

15

110

0.2

6.7

Nb-D10-1

0.3

240

115

220

1

37.2

  

Nb-E11-2

0

140

17

95

0.3

11.4

Nb-D10-2

0.4

240

160

240

1

49.9

  

Nb-E3-1

2.2

3895

925

1330

29.5

4533

Nb-D3-1

5.3

855

2150

270

82.9

6277

  

Nb-E3-2

1.9

2295

880

850

43.1

2667

Nb-D3-10

0.5

855

860

880

8

1496

  

Nb-E3-3

2.3

1165

1575

535

68.4

4608

Nb-D3-2

4.6

1040

1890

390

80

4130

  

Nb-E3-4

0.7

1435

1275

575

34.3

2845

Nb-D3-3

0.9

5380

450

380

75.5

4237

  

Nb-E3-5

0.3

235

480

790

2.5

688

Nb-D3-4

0.2

10900

190

570

39.3

734

  

Nb-E3-6

0.7

7305

1175

3300

41.2

1897

Nb-D3-5

0.5

12200

210

640

35.7

622

  

Nb-E32-1

1.6

6880

1175

2040

23.3

2524

Nb-D3-6

0.1

3720

58

510

16.2

311

  

Nb-E32-2

0.3

3750

300

1755

6.5

1147

Nb-D3-7

0.4

9825

600

670

24.2

806

  

Nb-E32-3

0.1

405

830

850

4.3

719

Nb-D3-8

2.2

3300

700

560

12

4590

  

Nb-E32-4

0.2

2220

180

980

3.2

589

Nb-D3-9

0.8

3270

500

730

7.5

1564

  

Nb-E32-5

0.4

2705

370

1540

7.4

1566

Nb-D7-1

0.5

5960

960

675

51.7

1712

  

Nb-E32-6

0.9

1625

1375

1935

14

2403

Nb-D7-2

0.2

2040

550

745

19.5

591

  

Nb-E5-1

0.6

2450

1275

1665

30.4

2763

Nb-D7-3

0.2

1750

805

940

15.3

795

  

Nb-E5-2

1.4

2915

640

1050

35.9

5180

Nb-D7-4

0.3

2655

410

885

27.6

747

  

Nb-E5-3

0.7

3240

500

725

31.6

3836

Nb-D7-5

0.2

1620

200

580

12.7

464

  

Nb-E5-4

0.6

3625

280

475

16.7

2554

Nb-D7-6

0.2

1460

220

500

10.3

331

  

Nb-E5-5

0.8

3535

210

650

11.9

1286

Nb-D7-7

0.2

1860

450

620

19.7

556

  

Nb-E6-1

0.2

1165

210

800

8.5

528

Nb-D8-1

0.3

2125

130

780

7.1

502

  

Nb-E6-2

0.4

4400

450

930

31.8

938

Nb-D8-2

0.4

2805

750

1040

24.6

1428

  

Nb-E7-1

0.3

3745

550

635

39.8

1563

Nb-D8-3

0.4

6020

280

550

37.3

902

  

Nb-E7-2

0.1

1080

120

435

8

394

Nb-D8-4

0.2

1535

295

360

14.1

710

  

Nb-E7-3

0.3

2565

600

800

27.7

1311

Nb-D8-5

0.1

650

65

335

2.3

199

  

Nb-E71-1

0.1

1230

60

620

7.8

417

Nb-D8-6

0.3

2510

660

500

11.2

878

  

Nb-E71-2

0.6

4805

220

1735

26.8

2805

Nb-D8-7

0.3

2420

480

795

11.3

805

  

Nb-E71-3

0.3

2050

160

670

12.8

1005

Nb-D9-1

0.1

260

100

210

2

48.6

  

Nb-E8-1

0.1

1935

85

1500

7.1

742

Nb-D9-2

0.1

260

70

200

1.2

46.5

  

Nb-E8-2

0.2

2375

165

1490

12.2

940

Nb-D9-3

0.1

220

75

205

1

37.6

  

Nb-E8-3

0.2

1440

280

1960

14

942

Nb-E1-1

0.9

25

70

130

1.1

67.1

  

Nb-E8-4

0.2

1980

300

2060

10

1311

Nb-E1-2

0.3

92

100

140

1.5

110

  

Nb-E9-1

0.1

160

40

220

0.7

69.5

Nb-E1-3

0.1

60

140

280

3.2

80.2

  

Nb-E9-2

0

135

30

160

0.7

56

Nb-E1-4

0.1

35

160

160

2.3

56.6

  

Nb-E9-3

0

110

18

175

0.7

55.1

Nb-E1-5

0.2

110

140

170

2.5

110

  

Nb-E9-4

0

185

15

230

0.9

55.1

Nb-E1-6

0.1

50

160

330

0.9

15.9

  

Nb-E91-1

0.2

450

380

550

2.6

407

Nb-E1-7

0.1

25

220

400

1.3

40.2

  

Nb-EF3-1

0.6

3075

2730

1670

30.8

2756

Nb-E1-8

7.8

30

155

300

1.6

20.8

  

Nb-EF3-2

0.4

2995

3075

1880

18.7

2756

Nb-E10-1

0.2

210

125

400

0.4

54.1

  

Nb-EF3-3

1.1

2845

8060

1275

39.3

4733

Nb-EF3-4

2.6

6090

2975

2330

74.8

2526

  

Nb-F9-1

0.2

600

150

500

1.3

60.7

Nb-F10-1

0

600

80

260

0.9

17.5

  

Nb-F9-2

0.2

530

140

510

1.3

59.7

Nb-F10-2

0.1

500

85

220

0.5

22.5

  

Nb-F9-3

0.1

1510

31

535

1.7

132

Nb-F10-3

0

500

33

180

0.7

11.8

  

Nb-F9-4

0.1

1385

75

530

2.8

149

Nb-F10-4

0.1

400

33

250

0.7

22.4

  

Nb-FG-1

0.4

4295

500

720

18.5

222

Nb-F2-1

1

1220

450

875

8.4

944

  

Nb-FG-2

0.4

1145

380

765

9.8

316

Nb-F3-1

0.2

2850

250

2610

9.6

1100

  

Nb-G23-1

1.3

860

580

2800

4.3

373

Nb-F3-2

0.1

3680

240

2795

11.4

1166

  

Nb-G23-2

0.5

650

245

2135

2.5

253

Nb-F3-3

0.1

2840

95

1790

4

651

  

Nb-G23-3

0.1

380

90

1645

2.2

184

Nb-F3-4

0.1

1970

150

1295

1.8

315

  

Nb-G23-4

0

155

72

1490

1.6

175

Nb-F3-5

0.1

2615

80

1295

0.9

201

  

Nb-G23-5

0.7

390

320

1420

13.3

1043

Nb-F3-6

0.3

7260

150

3000

2

830

  

Nb-G23-6

0.2

120

75

555

2.3

432

Nb-F3-7

0.4

2115

1075

10800

7.6

932

  

Nb-G3-1

1.2

1555

1130

2635

10.2

940

Nb-F3-8

0.2

650

260

3500

1.6

286

  

Nb-G3-10

0.1

280

200

1395

1.2

161

Nb-F3-9

3.2

790

980

3565

4

2511

  

Nb-G3-2

0.2

720

720

2535

7.2

388

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-F32-1

0.6

1240

650

2430

11.6

1076

  

Nb-G3-3

2.5

900

4130

1895

27

2800

Nb-F32-2

0.9

1040

630

1915

15.2

938

  

Nb-G3-4

1.3

450

1540

1335

7.4

2570

Nb-F32-3

0.2

1730

250

1975

13.1

615

  

Nb-G3-5

0.9

5895

2425

1895

47.6

2012

Nb-F32-4

0.1

1805

160

1530

9.3

663

  

Nb-G3-6

0.7

400

820

2840

4.1

612

Nb-F32-5

0.5

2480

400

2140

7.6

989

  

Nb-G3-7

1.5

950

620

2165

6.8

1070

Nb-F4-1

0.5

1870

500

2580

33.9

1088

  

Nb-G3-8

0.4

400

360

1490

1.8

313

Nb-F4-2

0.2

2120

200

1380

22.2

537

  

Nb-G3-9

0.2

300

200

1395

1.8

186

Nb-F4-3

0.1

2740

85

890

13.9

434

  

Nb-G4-1

0.4

1965

950

1460

19.5

724

Nb-F45-1

0.3

1955

1755

1675

27.2

1582

  

Nb-G4-2

0.6

1730

850

1200

13.4

665

Nb-F45-2

0.3

2395

400

860

15.9

878

  

Nb-G4-3

0.2

535

220

480

4.4

167

Nb-F45-3

0.2

805

120

675

10.6

427

  

Nb-G6-1

0.1

1340

115

375

2.8

131

Nb-F45-4

0.1

1240

190

2190

5.3

532

  

Nb-G6-2

0.1

1710

35

250

1.7

63

Nb-F5-1

0.7

7655

480

950

48.8

2076

  

Nb-G6-3

0

1740

50

350

1.4

52

Nb-F5-2

0.4

4695

220

575

17.8

1022

  

Nb-G7-1

0

190

60

350

1.6

44.8

Nb-F5-3

0.2

4215

700

620

17.6

475

  

Nb-G7-2

0

130

38

155

0.5

24.4

Nb-F5-4

7.5

11500

21300

910

159

3612

  

Nb-G7-3

0

135

30

150

0.5

33

Nb-F5-5

2.3

9355

32000

1400

215

3787

  

Nb-G7-4

0

90

55

150

0.3

23.3

Nb-F6-1

0.5

605

420

460

8.2

452

  

Nb-G7-5

0

105

20

125

0.3

22

Nb-F7-1

0.1

350

120

300

1.3

148

  

Nb-G7-6

0

255

20

135

0.2

17

Nb-F7-2

0.3

825

210

400

4.3

334

  

Nb-G7-7

0

160

55

150

0.8

18.2

Nb-F7-3

0.2

1680

150

380

11.7

226

  

Nb-G8-1

0

110

33

180

0.4

16.7

Nb-F8-1

0.1

625

250

660

4.1

564

  

Nb-G8-2

0

95

25

150

0.4

13.9

Nb-F8-2

0

585

90

560

1.7

257

  

Nb-G8-3

0

110

40

135

0.6

28.3

Nb-F8-3

0

175

22

250

0.5

53

  

Nb-G8-4

0

120

25

165

0.6

24.3

 


ویژگی‌های کانی‌‌شناسی انواع دگرسانی‌های گرمابی در منطقه

سنگ‌های منطقة نبی‌جان، متأثر از سیالات گرمابی ناشی از نفوذ تودة مونزودیوریتی بوده و هاله‌های دگرسانی ویژه‌ای را به‌وجود آورده‌ است. انواع دگرسانی‌های شناسایی‌شده در محدوده، به‌ترتیب فراوانی، مشتمل بر موارد زیر است:

 

1- دگرسانی پتاسیک

 کانی‌های شاخص دگرسانی پتاسیک در محدودة مورد بررسی پتاسیم فلدسپار و بیوتیت ثانویه است. این دگرسانی با جانشینی فلدسپارپتاسیم در سطح و پیرامون پلاژیوکلازها و کانی‌های پیروکسن توسط بیوتیت مشخص می‌شود (شکل 4). متاسوماتیسم پتاسیم در واحد سنگی مونزودیوریتی به‌صورت انتخابی و در واحد گابرویی به‌سبب توسعه درزه‌ها و ریزشکاف‌‌های ناشی از فعالیت عوامل زمین‌‌ساختی، علاوه بر حالت انتخابی به‌صورت رگچه‌ای نیز قابل ملاحظه است (شکل 5). در این دگرسانی کانی‌سازی اپاک، معمولاً مگنتیت هم‌زمان با تجزیه پیروکسن‌ها به بیوتیت به‌فرم پراکنده و به‌میزان اندک صورت می‌گیرد. در مجموع، فرآیند متاسوماتیسم پتاسیم در هر دو توده بی‌بار ازکانی‌سازی است.

 

2- دگرسانی سریسیتی‌شدن

در منطقه مورد مطالعه، دگرسانی سریسیتی بر اثر هیدرولیز و هجوم سیالات اسیدی بر واحدسنگی مونزودیوریتی تشکیل شده‌ است. این دگرسانی با پاراژنزهای کانیایی سریسیت (مسکوویت) + کوارتز ± کلریت ± کانی‌های رسی در محدوده مورد بررسی مشخص می‌شود. این فرآیند عمدتاً در نتیجه کاهش درجة حرارت و تغییرات نسبت غلظت عنصر واکنش‌گر (K+) بر غلظت یون هیدروژن (aK+/aH+) سیالات در مراحل میانی و نهایی دگرسانی و کانی‌سازی صورت می‌گیرد. در مطالعات میکروسکوپی کانی‌های پلاژیوکلاز شدیداً به سریسیت و (یا مسکوویت) دگرسانی نشان می‌دهند (شکل 6)، از نگاه دیگر، واکنش (1) را می‌توان معلول سریسیتی‌شدن و مسکویت‌زایی فلدسپارها دانست (Meyer and Henly, 1967):

 

(1) 4(NaAlSi3O8- CaAl2Si2O8) + 4H+  + 2K+  "

2KAl3Si3O10(OH)2 + 8SiO2+ 4Na++ Ca2+

 

افزون بر آن، در طی این دگرسانی تأثیر محلول‌ها بر روی کانی‌های بیوتیت سبب تبدیل آن به کلریت و پیدایش کانی کوارتز و آزادشدن یون‌های پتاسیم، آهن و منیزیم شده ‌است. کانی‌کلریت نیز پایدار نبوده، در واکنش با یون هیدروژن تجزیه و شکسته ‌شده و در نتیجه، کانی‌های سریسیت و کوارتز تشکیل می‌شوند. واکنش (2) رابطه تبدیل کانی‌ها (بیوتیت !کلریت) را نشان می‌دهد (Robb, 2005):

 

 (2)K(Mg, Fe)3{(OH)2/AlSi3O10} + 4H+ "

Mg3(OH)6(Mg, Fe)2Al{(OH)AlSi3O10} + 2K+  + 6SiO2 + (Mg2+, Fe2+)

 

در عین حال، یون‌های پتاسیم، آهن و منیزیم آزاد شده وارد محلول‌های گرمابی باقی‌مانده شده و در تشکیل محصولات بعدی دگرسانی شرکت می‌کنند؛ بدین‌ترتیب که یون K+ آزاد شده از بیوتیت می‌تواند موجب سریسیتی شدن پلاژیوکلاز گردد و Ca+2آزاد شده از فلدسپارها به‌همراه یون آهن و تیتانیم آزاد شده از تجزیه بیوتیت در تولید اسفن (شکل 7) و اپیدوت به‌کار می‌روند. برپایة مشاهدات صحرایی و آزمایشگاهی به‌تدریج درگذر از زون پتاسیک به‌سوی زون فیلیک، علاوه بر افزایش شدت دگرسانی سریسیتی، به‌طرز چشم‌گیری بر میزان و تراکم کانه‌زایی افزوده می‌شود. دگرسانی در زون فیلیک از نوع انتخابی است. گسترش این دگرسانی محدود به بخش‌های منطقة حفاری‌شده است (شکل 8).

 

3- دگرسانی سیلیسی‌

این دگرسانی در محدودة مورد مطالعه به‌صورت رگه-رگچه‌‌های کوارتز و کوارتز-پیریت در بخش‌های فوقانی زون فیلیک مشاهده‌ می‌شود. در این محدوده، سیلیسی‌شدن به‌صورت کوارتزهای متبلور بی‌‌رنگ، شیری‌رنگ و به‌علت وجود آغشتگی‌هایی از اکسید‌های آهن قهوه‌ای‌رنگ مشخص می‌گردد. اندازه بلورهای کوارتز نیز از چند میلی‌متر تا متجاوز از 5 سانتی‌متر متغیر است. توسعه و گسترش شکستگی‌ها و درزه‌های ناشی از تنش‌های تکتونیکی در منطقه و وجود سیال داغ آبگین غنی از سیلیس، از عوامل اصلی افزایش قابلیت انتشار یون‌ها بوده، از این رو، نرخ رشد بلورها را در فضاهای خالی ایجاد شده به‌مقدار درخور توجهی بیشتر خواهد نمود. این دگرسانی افزون بر قطع‌نمودن دگرسانی سریسیتی‌شدن (شکل 9) باعث تبلور دوباره بلورهای کوارتز و سریسیت زون فیلیک نیز شده ‌است.

 

4- پدیدةتورمالینی‌‌شدن

تورمالینی‌‌شدن در محدودة مطالعاتی به‌صورت محدود همراه با کانه‌زایی مالاکیت فضاهای خالی شکاف‌ها و ربز درزه‌های حاصل از تنش‌های زمین‌ساختی بعدی را پر نموده‌است (شکل 9). فرآیند متاسوماتیسم بور در منطقه با تشکیل کانی ‌شورلیت (نوع آهن‌دار تورمالین) مشخص می‌شود. در بررسی میکروسکوپی این کانی دارای بلورهای خودشکل تا بی‌شکل و ابعاد mm1/0 تا حدود mm3 است و دگرسانی‌های سریسیتی و سیلیسی را قطع نموده ‌است.

 

5- دگرسانی‌ آرژیلیک

 این دگرسانی با پاراژنز کانیایی کائولینیت، مونت‌موریونیت و ایلیت در منطقه قابل شناسایی است. گسترش کانی‌های رسی در اطراف رگچه‌های سیلیسی، منطقة اکسیداسیون کانی‌های سولفوره و نیز در بخش‌هایی خارج از زون فیلیک با شدت‌های کاملاً ناهمسان و به‌صورت فراگیر مشاهده می‌شود. این استقرار از نظم و منطقه‌بندی معینی پیروی نمی‌کند، بنابراین، بین دگرسانی فیلیک و آرژیلیک نمی‌توان مرز و محدوده‌ای دقیق و شاخص ترسیم نمود.

 

 


 

  

شکل 4- سیمای میکروسکوپی از دگرسانی پتاسیک در مونزودیوریت.

شکل 5- نفوذ بیوتیت‌‌های ثانویه (Bio.) به درون شکستگی ایجاد شده در گابرو (بزرگنمایی 10X، نورپلاریزه).
   

شکل 6- سیمای میکروسکوپی از سریسیتی‌شدن کانی‌های پلاژیوکلاز به‌صورت فراگیر به‌همراه شکستگی‌های پر شده از هیدروکسید آهن.

شکل 7- تجزیه بیوتیت به کلریت در حواشی کانی. شبکة کانی‌ بیوتیت اولیه، اسفن تولید نموده است.

 

 

شکل 8- توزیع موقعیت مکانی دگرسانی‌ها.

 

 

 

 

 

شکل 9- سیمای میکروسکوپی از دگرسانی‌های تورمالینی‌شدن و سیلیسی (رگه کوارتزی) که دگرسانی سریسیتی را قطع نموده‌است.

 

بررسی کانه‌‌زایی در منطقه (مطالعات کانه‌نگاری)

به‌طور کلی، فرآیند کانی‌سازی در منطقه مورد بررسی، طی دو مرحله کانه‌زایی و به دو گونة افشان و رگه‌-رگچه‌ای قابل شناسایی است (شکل 10). چنین مشخص است که کانی‌سازی افشان در بخش‌های میانی و پایینی، و در بخش‌های فوقانی کانه‌زایی رگچه‌ای متقاطع و سازندة ساخت استوک‌ورک، عمومیت دارد. فراوان‌ترین رگه‌‌های استوک‌ورک رگچه‌های کوارتز (دگرسانی سیلیسی‌شدن) هستند که عموماً کانی‌های پیریت آن را همراهی کرده، غالباً با هیدروکسیدها و اکسیدهای آهن و منگنز آغشتگی نشان می‌دهند.

پیریت:کانی‌ پیریت فراوان‌ترین کانی سولفیدی در منطقه است که به‌صورت شکل‌دار، نیمه‌شکل‌دار تا بی‌شکل و با بافت انتشاری و رگچه‌ای در مقاطع دیده‌ می‌شود. شواهد صحرایی و مطالعات میکروسکوپی نسل‌های متفاوتی از پیریت را مشخص می‌نمایند.

 

شکل 10- نمایی از کانه‌زایی صورت‌گرفته به شکل افشان در بخش‌های سالم مونزودیوریت که رگچه‌های کوارتز حاوی کانی‌‌سازی پیریت آن را قطع نموده‌است.

 

پیریت‌های نسل اول (پیریت I): در سنگ درونگیر به‌صورت بافت افشان و غالباً به‌فرم خودشکل قرار دارند (شکل 11).

پیریت‌های نسل دوم (پیریت II): در آخرین مراحل فعالیت محلول‌های گرمابی و هم‌زمان با تشکیل بلورهای کوارتز به‌فرم رگچه‌ای تشکیل شده‌اند (شکل 11). پیریت در بیشتر نمونه‌ها، به‌ویژه آنهایی که به‌فرم افشان در متن سنگ قرار دارند به‌شدت خردشدگی نشان می‌دهد. این مطلب گویای این مسأله است که این کانی پس از تشکیل متأثر از فشارهای تکتونیکی بوده ‌است.

آرسنوپیریت:این کانی به‌صورت بی‌شکل، پراکنده به‌رنگ سفید با سایة کرمی و قدرت انعکاس در حد 2/52-9/51 و بدون انعکاس داخلی در مقاطع میکروسکوپی مشخص است. آرسنوپیریت با بافت کاتاکلاستیک کانی‌های پیریت نسل اول را شکافته و وارد فضای بین آنها و شکستگی‌های خود بلورها شده‌است (شکل 12).

 

 

شکل 11- نمایی از حضور دو نسل پیریت در کنار یکدیگر. پیریت نسل اول (PyI) با بافت افشان و نسل دوم (PyII) با بافت رگچه‌ای.

 

 

شکل12- نمای از کانی آرسنوپیریت (Apy)، بزرگنمایی 10X.

 

کالکوپیریت: به‌صورت کاملاً بی‌شکل، به‌رنگ زرد و گاه به‌حالت افشان و گاه به‌صورت ادخال‌های بی‌شکل در درون کانی‌های آرسنوپیریت و یا در امتداد شکستگی‌‌ها و ریز درزه‌های موجود در پیریت به‌صورت فاز تزریقی (شکل 13) دیده می‌شوند.

کانه‌های اسفالریت نیز به‌صورت بی‌شکل، به‌رنگ خاکستری و به‌صورت هم‌رشد با کالکوپیریت مشاهده شده‌اند. شایان ذکر است در مطالعات کانی‌سنگین اسفالریت‌ها دارای تنوع رنگی وسیعی هستند؛ به‌طوری که از رنگ زرد- عسلی تا سبز روشن- تیره به‌سمت قهوه‌ای و قرمز تا ارغوانی و قرمز تیره تا سیاه‌رنگ دیده می‌شوند. به‌نظر می‌رسد که اسفالریت‌ها از نظر ترکیبی فقیر از آهن و غنی از آهن تشکیل شده‌اند.

 

 

شکل 13- سیمای میکروسکوپی از فاز تزریقی کالکوپیریت (Cpy) به درون پیریت (Py).

 

مگنیتیت: مگنیتیت با برجستگی قوی و انعکاس نوری ضعیف به‌مقدار نسبتاً فراوان در مقاطع دیده می‌شود. در برخی مقاطع، به‌صورت ادخال درون پیریت‌های نسل اول مشاهده‌ می‌شوند و گاهی نیز به‌صورت افشان در متن سنگ حضور دارند. در نمونه‌های سطحی غالباً به هماتیت و گوتیت تبدیل شده‌اند.

طلا: از دیگر کانه‌زایی‌های صورت گرفته در محدودة مورد بررسی است. بر پایة مطالعات کانی‌ سنگین، 425 نمونه از 74 چاهک اکتشافی حفر شده در منطقه، وجود طلا به‌صورت آزاد مشخص گردیده، و بیشترین تمرکز آن در افق‌های سطحی و عموماً در جبهة غربی محدودة مطالعاتی است.

 

کانه‌زایی برونزاد (Supergene) و اکسیدان

این نوع کانه‌زایی بر نقش محلول‌های سطحی فرورو در اکسایش و فروشست کانه‌های سولفید و در نتیجه جایگزینی سولفیدهای اولیه به‌وسیلة سولفیدهای ثانویه و در مراحل شدیدتر توسط کانی‌های اکسیدی دلالت دارد. کالکوسیت و کوولین، متداول‌ترین کانی‌های زون سوپرژن بوده، حضور مالاکیت و آزوریت در قسمت غربی محدودة حفاری و همچنین کانی‌های لیمونیت، گوتیت، هماتیت و اکسیدهای منگنز به‌صورت انتشاری و عمدتاً رگچه‌ای، همراه با رگچه‌های سیلیسی به‌عنوان کانی‌های ویژة زون اکسیدان در سراسر محدوده مشاهده می‌شود. کانی کوولین نیز درحاشیه‌های بیرونی کالکوپیریت و در داخل سطوح ضعف کانی‌های کالکوپیریت تشکیل شده‌است.

در برخی موارد، جانشینی کالکوپیریت توسط کوولین به‌گونه‌ای است که تنها آثاری از این کانی باقی مانده‌ است. در مطالعات میکروسکوپی و در نور پلاریزه خطی، کانی کالکوسیت به‌رنگ سفید با وضوح ضعیف در اطراف کالکوپیریت مشخص می‌شود.

 

تهیه نقشه‌های هم عیار ژئوشیمیایی عناصر

به منظور بررسی و تعیین نقاط مستعد کانسارسازی عناصر مختلف Pb)، Cu، Zn، As، Au،(Ag  به‌ویژه طلا و مس و نیز پی‌بردن به غنی‌شدگی و یا تهی‌شدگی عناصر معرف در محدودة تحت بررسی، نقشه‌های هم عیار (Isograde) طلا، مس، سرب، روی، نقره و آرسنیک، به‌صورت دوبعدی ترسیم شد. تهیه این نقشه‌ها با استفاده از نرم‌افزار GIS و با روش کرجینگ (Kriging method) صورت گرفت. این نوع تکنیک، یکی از روش‌های زمین آماری است. به‌طورکلی، تخمین زمین‌آماری فرآیندی است که طی آن می‌توان مقدار یک کمیت در نقاطی با مختصات نامعلوم را با استفاده از مقدار همان کمیت در نقاط دیگری با مختصات معلوم به‌دست آورد (حسنی‌پاک، 1377)، که متکی به مقدار شباهت نقطه با نقاط مجاور است و در آن فرآیند تخمین بر اساس ساختار فضایی موجود در محیط مورد نظر و بر پایة توابع ریاضی صورت می‌گیرد. دراین روش، فرض نرمال‌بودن داده‌ها صادق است. گریدکردن داده‌ها به‌طور کامل توسط خود نرم‌افزار انجام می‌پذیرد.

 

 

 

شکل 14- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی طلا.

 


طلا: نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی طلا در شکل 14 نشان داده ‌شده‌ است. بر پایة این نقشه، روند گسترش بی‌هنجاری طلا روندی با امتداد شمال‌غربی-جنوب‌غربی را دنبال می‌کند (این روند به‌خوبی با گسل موجود در منطقه همگرایی نشان می‌دهد). حضور طلای آزاد در مطالعات کانی ‌سنگین (شکل 15) تأییدکنندة این روند است. فراوانی و تراکم با‌هنجاری‌های به‌دست‌ آمده عمدتاً در بخش‌های سطحی و افق‌های بالادست محدوده است.

علاوه بر آن، نقشه هم‌عیار این عنصر با هالة ژئوشیمیایی عناصر نقره و آرسنیک هم‌پوشانی نشان می‌دهد.

مس: تمرکز و تراکم این عنصر عمدتاً در بخش‌های مرکزی محدودة حفاری ما است (شکل 16). حداکثر تراکم موجود در امتداد ترانشة T9 (ppm 41200) است. با توجه به مطالعات کانی ‌سنگین و مقاطع صیقلی بررسی‌شده از این بخش، حضور مقادیر بالایی از مالاکیت، آزوریت (ناشی از فرآیندهای سوپرژن) و به مقدار اندک کالکوپیریت را تأیید می‌کند. مس در شرایط اسیدی حلالیت بسیار بالایی دارد و در زون‌های گوسان، مس عنصری است که به‌واسطه حلالیت بالای ترکیب سولفاته‌ آن و حلالیت اندک ترکیب سولفیدی‌اش در زون احیایی (زیر سطح ایستابی) غنی‌شدگی سوپرژن وسیعی ایجاد می‌کند (Levinson, 1980).

 

 

شکل 15- نمای میکروسکوپی از طلا، حاصل از مطالعة نمونه‌های کانی سنگین محدودة اکتشافی.

 

سرب: به‌واسطه قابلیت تحرک و حلالیت پایین این عنصر (Nickel, 1979) در محدودة مورد بررسی، نا‌هنجاری گسترده‌ای از آن مشاهده نمی‌شود، سرب در pH خنثی به آسانی به‌صورت کربنات (سروزیت) و یا سولفات (آنگلزیت) رسوب می‌کند. محدودة تمرکز این عنصر بیشتر در بخش‌های حاشیة غربی و مرکزی است (شکل 17). با توجه به اینکه حاشیة غربی، شمال- غربی فرسایش کمتری یافته است، بنابراین، فراوانی این عنصر در این بخش احتمالاً به این سبب بوده ‌است.

روی: نقشة تراکم و توزیع این عنصر در (شکل 18) نشان‌ داده ‌شده‌ است. روند گسترش آن منطبق با روند توزیع سرب است. البته، تراکم این عنصر کمی به‌سمت افق‌های پایین‌تر توپوگرافی، به‌سمت حاشیة جنوب‌غربی تمایل نشان می‌دهد که علت آن را می‌توان به‌دلیل وجود اسفالریت‌های غنی از آهن (معرف دمای بالا) دانست. این عنصر به‌دلیل قابلیت تحرک بسیار بالا، به‌ویژه در سیستم‌های گرمابی، همان‌گونه که در نقشه نیز مشخص است، هالة‌ بزرگ‌تری نسبت به سرب برجای می‌گذارد.

نقره: بیشترین تمرکز این عنصر در (شکل 19) مشخص شده‌ است. از مقایسه آن با نقشة هم‌عیار سرب انطباق بسیار خوبی حاصل می‌شود. نقره می‌تواند در ساختار کانی‌های تترائدریت، کالکوپیریت،گالن و بورنیت قرار گیرد (Rankama and Sahama, 1950)، بنابراین، با توجه به توزیع گستردة عنصر نقره هم‌روند با ناهنجاری‌های سرب و ناچیز بودن کانی‌های آن در مطالعات کانه‌نگاری و کانی ‌سنگین، حضور این عنصر در شبکة کانی‌های سرب محتمل به ‌نظر می‌رسد.

آرسنیک: روند گسترش آرسنیک در شکل 20 نشان داده ‌شده‌ است، مدل توزیع این عنصر همانند طلا است. تمرکز این عنصر از بخش جنوب‌غربی محدوده آغاز شده، تا شمال‌‌غربی امتداد می‌یابد که این موضوع را می‌توان به تحرک بالای این عنصر مربوط دانست. انتقال آرسنیک درمحلول‌های گرمابی عمدتاً به‌صورت کمپلکس‌های H3AsO3 و HAs3S6-2 صورت می‌پذیرد (Guillementte, 1993).

 

 

 

 

 

شکل 16- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی مس.

 

 

شکل 17- نقشه هم عیار ژئوشیمیایی سرب.

 

شکل 18- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی روی.

 

 

شکل 19- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی نقره.

 

 

 

 

 

 

همبستگی ژئوشیمیایی عناصر

از آنجایی که برخی عناصر در یک سری از شرایط محیطی رفتار مشابهی را دارند، لذا در بررسی‌های ژئوشیمیایی شناخت ارتباط متقابل بین عناصر می‌تواند در فهم این شرایط و ارائه تفسیر دقیق‌تری از محیط‌های ژئوشیمیایی مؤثر باشد. به همین منظور، تعیین ضرایب همبستگی به روش اسپیرمن صورت گرفت (جدول 2). از آنجایی‌که ضریب همبستگی اسپیرمن به نوع تابع توزیع حساس نیست، بنابراین، برای محاسبه آن از داده‌های خام استفاده شد (جدول 3). مطابق جدول 2 طلا بیشترین همبستگی را به‌ترتیب با نقره، آرسنیک و سرب دارد. بررسی نقشه‌های هم‌ عیار ژئوشیمیایی، تأیید کننده این موضوع است. همبستگی مثبت موجود دلالت بر وجود شرایط فیزیکوشیمیایی و مکانیزم مشابه نهشت عناصر در کانه‌زایی دارد؛ بر عکس، همبستگی کم و یا منفی گویای عدم برقرار بودن این شرایط است. بر این اساس و بر پایة بررسی‌های ژئوشیمیایی کانه‌زایی طلا در شرایطی تقریباً مشابه با سایر عناصر و به عبارتی، زایش آن در مراحل پایانی تکامل مظهر معدنی نبی‌جان صورت گرفته ‌است.

 

 

جدول 2- ماتریس همبستگی به روش اسپیرمن.

Correlations

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Spearman's rho

Au

Correlation Coefficient

1

.472(**)

.697(**)

.508(**)

.730(**)

.719(**)

Cu

Correlation Coefficient

.472(**)

1

.548(**)

.621(**)

.684(**)

.611(**)

Pb

Correlation Coefficient

.697(**)

.548(**)

1

.808(**)

.876(**)

.725(**)

Zn

Correlation Coefficient

.508(**)

.621(**)

.808(**)

1

.770(**)

.703(**)

Ag

Correlation Coefficient

.730(**)

.684(**)

.876(**)

.770(**)

1

.795(**)

As

Correlation Coefficient

.719(**)

.611(**)

.725(**)

.703(**)

.795(**)

1

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

 

شکل 20- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی آرسنیک.

 


بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به مباحث ذکر شده، پنج نوع دگرسانی‌ در محدودة مورد نظر قابل تصور است که به انواع دگرسانی‌های آرژیلیک، سریسیتی، پتاسیک، سیلیسی و پدیدة تورمالینی‌شدن قابل تفکیک هستند. کانی‌سازی در منطقه اکتشافی نبی‌‌جان نیز در طی دو مرحله صورت پذیرفته است.

مرحله نخست کانه‌زایی که به‌عنوان مهم‌ترین و فراوان‌ترین کانی‌سازی در منطقه است، به‌صورت انتشاری در قسمت ژرف‌زاد همراه با دگرسانی سریسیتی مشاهده می‌شود. بنابراین، با توجه به حضور بخش عمدة کانه‌زایی در این زون، بخش‌های با دگرسانی سریسیتی از مناطق با اهمیت برای اکتشاف است.

عیار میانگین مس (ppm 33/1224) است و الگوی توزیع و فراوانی آن غالباً محدود به بخش مرکزی و سطحی منطقه است که وجود کانی‌سازی مالاکیت و آزوریت عامل افزایش تمرکز مس در این قسمت بوده‌ است. عیار میانگین طلا (44/0) گرم در تن بوده و غلظت‌های آن از عمق به سطح افزایش نشان می‌دهد (جدول 3). مخلوط شدن سیال حامل طلا با یک سیال خارجی (آب‌های جوی)، در بخش‌های فوقانی تودة معدنی، بیشترین نقش را در نهشت طلا بر عهده دارد (Crawe and Koons, 1989; Hagemann et al., 1994) و با توجه به تمرکز طلا در بخش‌های سطحی کانه‌زایی نبی‌جان به‌نظر می‌رسد این مکانیسم در ترسیب طلا در این قسمت مؤثر بوده باشد.

 

 

جدول 3- مشخصات چاهک‌های اکتشافی در رخداد معدنی نبی‌جان.

مشخصات چاهک‌های اکتشافی حفاری‌شده

کد چاهک

عمق نهایی (m)

کد چاهک

عمق نهایی(m)

کد چاهک

عمق نهایی (m)

Nb-A0

22

Nb-E32

12

Nb-C8

20.5

Nb-Ac1

15

Nb-E5

10.5

Nb-C9

6

Nb-A1

18

Nb-E6

5

NB-D0

15

Nb-A101

18.5

Nb-E7

7

Nb-D1

28

Nb-A2

15.5

Nb-E71

6

Nb-D3

21

Nb-A3

13

Nb-E8

8.5

Nb-D7

15

Nb-A4

6

Nb-E9

8

Nb-D8

14.5

Nb-A5

13

Nb-E91

2.5

Nb-D9

6

Nb-A6

25

Nb-E10

4

Nb-D10

4

Nb-B0

18

Nb-E11

4

Nb-E1

24

Nb-B01

22

Nb-EF3

8

Nb-E3

12

Nb-B1

16.5

Nb-F2

3

Nb-G8

10.5

Nb-B2

8

Nb-F3

18.5

Nb-G9

18.5

Nb-B3

20.5

Nb-F32

12.5

Nb-H1

15

Nb-B4

12

Nb-F4

6

Nb-H11

5

Nb-B5

20.5

Nb-F45

9

Nb-H2

5

Nb-B6

18

Nb-F5

10

Nb-H3

5

Nb-B7

27

Nb-F6

3

Nb-T9

 

Nb-B8

12.5

Nb-F7

6

Nb-C61

16.5

Nb-Bc

18.5

Nb-F8

8.5

 

 

Nb-C0

22

Nb-F9

8.5

 

 

Nb-C1

22

Nb-F10

9

 

 

Nb-C2

8.5

Nb-FG

4

 

 

Nb-C3

27

Nb-G23

12

 

 

Nb-C4

24.5

Nb-G3

20

 

 

Nb-C5

17

Nb-G4

6

 

 

Nb-C6

6.5

Nb-G6

6

 

 

 

جدول 3- ادامه.

Sample

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

 

)ppm(

 

 

 

 

 

Nb-G9-1

0.0

200.0

70.0

400.0

0.8

144.0

Nb-G9-2

0.0

135.0

60.0

205.0

0.9

115.0

Nb-G9-3

0.0

120.0

40.0

250.0

1.3

106.0

Nb-G9-4

0.0

78.0

20.0

120.0

0.7

36.9

Nb-G9-5

0.0

79.0

20.0

170.0

0.6

55.7

Nb-G9-6

0.0

1075.0

20.0

310.0

2.3

75.7

Nb-G9-7

0.0

640.0

25.0

160.0

0.7

36.0

Nb-G9-8

0.0

300.0

55.0

220.0

0.5

21.5

Nb-G9-9

0.0

150.0

50.0

160.0

0.4

19.6

Nb-H1-1

0.0

160.0

160.0

380.0

2.5

2468.0

Nb-H1-2

3.6

270.0

1000.0

845.0

10.4

5421.0

Nb-H1-3

1.7

200.0

2605.0

2605.0

13.8

3360.0

Nb-H1-4

0.1

95.0

200.0

450.0

1.9

281.0

Nb-H1-5

6.1

16600.0

450.0

300.0

85.0

861.0

Nb-H1-6

1.4

3470.0

200.0

150.0

25.5

240.0

Nb-H1-7

0.4

905.0

90.0

150.0

7.2

219.0

Nb-H11-1

0.2

1025.0

1045.0

850.0

11.2

529.0

Nb-H11-2

0.3

855.0

900.0

730.0

11.6

583.0

Nb-H2-1

0.2

1095.0

750.0

930.0

15.8

625.0

Nb-H2-2

0.4

1156.0

750.0

1180.0

12.4

608.0

Nb-H3-1

0.4

270.0

560.0

675.0

3.0

264.0

Nb-H3-2

0.8

240.0

655.0

700.0

3.2

525.0

Nb-T9-1

3.0

6235.0

200.0

500.0

52.8

2140.0

Nb-T9-2

0.9

26800.0

750.0

720.0

23.5

1144.0

Nb-T9-3

1.6

41200.0

655.0

1280.0

36.2

2427.0

Nb-F8-4

0.2

3350.0

140.0

1400.0

2.5

517.0

Nb-G8-5

0.0

90.0

20.0

135.0

0.3

35.3

 

 

وجود همبستگی قوی نقره با طلا و سرب می‌تواند نشان‌دهندة حضور بخشی از نقره در ساختار کانی قابل رؤیت (Visible) طلا و ساختار کانی گالن باشد. با توجه به بالا بودن مقدار زمینه As (دامنه تغییرات از 1/0 تا 6277 گرم در تن و عیار میانگین 15/613 گرم در تن)، وجود همبستگی قوی طلا با آرسنیک و همراهی قوی این دو عنصر با یکدیگر در تمامی چاهک‌ها حضور کمپلکس‌های بی‌سولفیدی برای حمل و نقل طلا را محتمل می‌سازد. الگوی انتشار فلز روی، همچنین علاوه بر هم‌روند بودن با الگوی توزیع سرب نسبت به آن، هاله ژئوشیمیایی وسیع‌تری را ایجاد می‌کند. این ویژگی را می‌توان به‌سبب شسته‌شدن روی در مراحل پایانی تکاپوی محلول‌های گرمابی و رانده‌شدن آن به مناطق هم‌جوار حاشیه‌ای مربوط دانست. تشکیل استوک‌ورک‌های (شکستگی‌های داربستی) کوارتز-پیریت، وجود بافت کاتاکلاستیکی در پیریت‌های فاز اولیه و نیز تزریق کالکوپیریت و آرسنوپیریت به درون شکستگی‌‌های پیریت‌های مذکور، در حقیقت نقش عوامل ساختاری را به‌عنوان کنترل‌کننده‌های کانه‌زایی در منطقه بارزتر می‌سازد.

 

سپاسگزاری

این پژوهش در قالب پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد در پژوهشکده علوم زمین و با حمایت سازمان زمین‌شناسی کشور انجام شده است. بدین وسیله، از همکاری و مساعدت معاونت محترم اکتشاف و مجری طرح اکتشاف سراسری موادمعدنی سپاسگزاری می‌شود.

مقدمه

مظهرمعدنی نبی‌جان در شمال روستای نبی‌جان و در حدود 20 کیلومتری جنوب‌باختر شهرستان کلیبر (شمال‌باختری ایران) بین طول‌های خاوری َ50 46 و َ47 46 و عرض‌های شمالی َ47 38 و َ46 38 واقع شده‌ است. این محدوده به لحاظ تقسیم‌بندی زون‌های ساختاری ایران (شکل 1) در زون البرز غربی- آذربایجان قرار دارد (نبوی، 1355). مظهر معدنی نبی‌جان به وسعت تقریبی 9 کیلومترمربع، طی اجرای طرح اکتشاف سیستماتیک در زون متالوژنی اهر - ارسباران توسط گروه اکتشافات معدنی سازمان زمین‌شناسی به‌عنوان یک محدودة امیدبخش از عناصر طلا و مس شناسایی و معرفی شد. منطقه مذکور به‌لحاظ خصوصیات زمین‌شناسی و کانی‌سازی، از جمله مناطقی است که نیازمند مطالعه و ارزیابی دقیق‌تری است. به‌همین سبب، در این نوشتار سعی شده ‌است ضمن توصیف ویژگی‌های کانه‌زایی و دگرسانی‌ها در محدوده مذکور، ارتباط گسترش کانی‌سازی با انواع دگرسانی‌ها تعیین گردد.

 

شکل 1- موقعِیت محدوده مورد مطالعه در نقشه زون‌های ساختاری ایران (نبوی، 1355).

 

روش انجام پژوهش

در این مطالعه، برای بررسی‌های ژئوشیمیایی تعداد 425 نمونه از یک ترانشه (T3) و 74 چاهک اکتشافی با متراژ نمونه‌برداری در فواصل 2-3 متر از یکدیگر از بخش‌های سنگی منطقه برداشت گردید. تجزیه نمونه‌های برداشت‌شده با روش جذب اتمی در محل آزمایشگاه شیمی سازمان زمین‌شناسی کشور صورت گرفت (جدول 1). به‌منظور بررسی‌های سنگ‌نگاری، تعداد 55 مقطع نازک (از بخش‌های دگرسان و غیردگرسان منطقه) و برای مطالعات کانه‌نگاری، 21 عدد مقطع نازک تهیه گردید.

 

زمین‌شناسی

شناخت واحدهای سنگی ناحیة مورد بررسی نخستین گام در جهت فراهم ساختن اطلاعات پایه در راستای مطالعات تفضیلی است. به‌همین دلیل، بر مبنای عکس‌های هوایی 1:20000 محدوده، پیمایش‌های صحرایی، مطالعات سنگ‌نگاری ‌و نقشة زمین‌شناسی 1:100000 چهارگوش ورزقان، نقشة زمین‌شناسی منطقه با مقیاس 1:20000 تهیه گردید. به‌طورکلی، قدیمی‌ترین رخنمون سنگی در منطقه مورد بحث که در بخش غربی و شمال‌غربی محدوده برونزد داشته، شامل سری‌های آتشفشانی کرتاسه با ترکیب متغیر از اسیدی (ریوداسیت) تا حدواسط (آندزیت تا تراکی‌آندزیت) است (شکل 2). مجموعه فوق توسط واحدهای‌ سنگی مارنی، شیلی و آهکی به سن کرتاسه فوقانی پوشیده شده ‌است (شکل 3) و در کل تحت‌تأثیر توده‌های نفوذی به سن الیگوسن در برخی نقاط واحدها متحمل دگرگونی همبری (مجاورتی) شده‌اند؛ به‌گونه‌ای‌که در تماس با واحدهای رسوبی کرتاسه فوقانی اسکارن و گه‌گاه هورنفلس، و در حاشیه غربی توده، در مجاورت بلافصل با واحد‌های آتشفشانی حاشیه دگرسانی ایجاد کرده‌ است. گدازه‌های آندزیتی - بازالتی با ساختار منشوری، نشانة آخرین فعالیت آذرین در منطقه شمال و شمال‌باختری اهر بوده و بخش گسترده‌ای از خاور محدودة مورد بررسی را می‌پوشاند. در محدودة مورد مطالعه، توده‌های‌ نفوذی به دو واحد اصلی و مشخص، مونزودیوریتی- کوارتزمونزونیتی تا دیوریتی و دیگری واحد گابرویی - مونزوگابرویی قابل تفکیک هستند.

واحد مونزودیوریتی به‌عنوان سنگ میزبان کانه‌زایی با بافت غالب گرانولار تا پورفیروئیدی، حاوی فنوکریست‌های درشت پلاژیوکلاز و پیروکسن در زمینه‌ای هولوکریستالین ریزدانه از آمفیبول، پیروکسن، پلاژیوکلاز، آلکالی‌فلدسپار، بیوتیت و به مقدار اندک کوارتز است. این واحد با نفوذ به درون واحدسنگی گابرویی سبب ایجاد شکستگی و خردشدگی در آن شده ‌است. تودة نفوذی گابرویی نیز با بافت گرانولار هولوکریستالین حاوی بلورهای پلاژیوکلاز، پیروکسن، اولیوین، آلکالی‌فلدسپار و بیوتیت است.

 

 

 

شکل 2- نقشة زمین‌شناسی محدودة مطالعاتی. موقعیت بخش حفاری (چاهک‌های اکتشافی) در نقشه مشخص شده است.

 

شکل 3- نمایی از تودة ‌نفوذی مونزودیوریتی نبی‌جان (Oqmd) و همبری آن با واحدهای آتشفشانی (Kvb) و واحدهای رسوبی کرتاسه فوقانی
(Kl, Klm) (دید به‌سمت شمال خاور).

جدول 1- نتایج حاصل از تجزیه نمونه‌های چاهک‌های اکتشافی رخداد معدنی نبی‌جان.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-A0-1

0.6

38

24

75

0.6

96.8

  

Nb-A5-3

0.1

640

55

200

1.5

35

Nb-A0-2

0.2

85

34

80

0.9

128

  

Nb-A5-4

0.1

410

35

200

0.6

24.7

Nb-A0-3

0.1

85

65

80

0.7

170

  

Nb-A5-5

0.1

285

25

170

0.6

34.6

Nb-A0-4

0.1

90

60

45

0.7

142

  

Nb-A5-6

0

210

15

110

0.3

19.6

Nb-A0-5

0.1

115

50

50

0.6

375

  

Nb-A6-1

0.2

150

45

150

0.7

69.3

Nb-A0-6

0.3

780

25

115

0.3

99

  

Nb-A6-10

0.1

340

20

150

0.7

33.7

Nb-A0-7

0.1

200

34

125

0.4

101

  

Nb-A6-11

0.1

145

22

110

0.4

18.2

Nb-A01-1

0.3

80

220

90

1.3

123

  

Nb-A6-12

0

140

27

135

0.4

15.4

Nb-A01-2

0.2

285

62

105

0.9

185

  

Nb-A6-2

0.1

160

31

140

0.4

58.4

Nb-A01-3

0.1

360

51

160

1.1

151

  

Nb-A6-3

0.1

130

35

135

0.3

29.4

Nb-A01-4

0.1

310

33

130

0.7

96.5

  

Nb-A6-4

0.1

105

19

120

0.2

29.4

Nb-A01-5

0.1

170

35

125

0.4

67.4

  

Nb-A6-5

0.2

1320

28

110

1.6

52

Nb-A1-1

0.1

105

95

200

0.9

103

  

Nb-A6-6

0

260

20

125

0.6

16.6

Nb-A1-2

0.1

90

60

135

0.5

92

  

Nb-A6-7

1.5

2575

24

120

2.1

49

Nb-A1-3

0

80

35

100

0.5

46.7

  

Nb-A6-8

0.5

800

22

100

0.9

41.2

Nb-A1-4

0

100

45

140

0.7

97.1

  

Nb-A6-9

0.2

730

45

195

1.1

35

Nb-A1-5

0

47

20

60

0.3

93.2

  

Nb-B0-1

0.1

100

24

100

0.2

35.7

Nb-A1-6

1

85

215

350

2.6

1684

  

Nb-B0-2

0

150

28

140

0.3

21.8

Nb-A1-7

0

45

28

240

0.6

300

  

Nb-B0-3

0.1

130

44

125

0.8

151

Nb-A1-8

0

90

18

180

0.3

200

  

Nb-B0-4

0

120

70

155

8.2

34

Nb-A1-9

0

135

45

600

0.8

232

  

Nb-B0-5

0

100

21

200

0.4

18

Nb-A101-1

1

75

45

67

1.4

210.5

  

Nb-B0-6

0.3

95

30

180

0.8

132

Nb-A101-2

1.4

55

50

50

1.5

182

  

Nb-B01-1

0.1

70

60

210

1.6

28.5

Nb-A101-3

2.2

28

35

37

1.5

227.3

  

Nb-B01-2

0.1

60

42

145

3.6

15.4

Nb-A101-4

2.9

42

28

50

1.5

206

  

Nb-B01-3

0.2

90

220

145

1.8

19.3

Nb-A101-5

1.1

130

38

75

0.8

483.2

  

Nb-B01-4

0.8

65

35

170

1.2

45.8

Nb-A101-6

0.7

160

38

65

0.8

165

  

Nb-B01-5

0.2

13

40

100

0.6

90.3

Nb-A2-1

0.1

105

47

305

1.1

270

  

Nb-B01-6

0.2

12

110

140

1.1

24.8

Nb-A2-2

0.3

115

78

450

1

366

  

Nb-B01-7

0.2

28

280

300

2.6

78.3

Nb-A2-3

0.2

122

800

800

9.9

443

  

Nb-B1-1

0.3

85

28

105

0.7

243

Nb-A2-4

0.1

90

520

630

5.5

350

  

Nb-B1-2

2.4

80

35

200

2.8

1614

Nb-A2-5

0.1

295

420

660

7.2

292

  

Nb-B1-3

2.2

68

38

140

2.8

1703

Nb-A3-1

0

100

25

170

0.5

19.6

  

Nb-B1-4

0.7

85

20

160

0.6

2332

Nb-A3-2

0

85

33

150

0.6

19.5

  

Nb-B1-5

0.8

90

190

180

13.7

1820

Nb-A3-3

0

90

28

205

0.4

26.2

  

Nb-B1-6

0.4

160

50

175

1.8

880

Nb-A3-4

0.1

90

29

200

0.4

24

  

Nb-B1-7

0.2

320

380

370

20

323

Nb-A4-1

0.4

640

220

470

2.9

120.5

  

Nb-B1-8

0.2

220

650

325

13.6

13.9

Nb-A4-2

0.5

750

210

460

7.5

113

  

Nb-B2-1

0.6

140

180

270

7.5

464

Nb-A5-1

0.1

1375

40

200

1.6

26.3

  

Nb-B2-2

0.1

120

35

285

1.1

206

Nb-A5-2

0.3

905

30

160

1.3

22.6

  

Nb-B2-3

0.5

230

42

205

1.5

425.3

Nb-B2-4

0.6

225

450

1350

4.2

955

  

Nb-B7-13

0

260

25

110

0.4

46.4

Nb-B3-1

0.2

190

50

175

0.9

81.4

  

Nb-B7-2

0.3

500

105

290

2.5

223

Nb-B3-10

0

105

125

320

10.7

199

  

Nb-B7-3

0.1

265

51

225

1.4

119

Nb-B3-2

0.1

170

30

140

0.6

38.6

  

Nb-B7-4

0

185

24

215

0.5

85.6

Nb-B3-3

0

110

25

95

0.2

17.1

  

Nb-B7-5

0

175

38

230

1

76.3

Nb-B3-4

0

85

15

110

0.3

20.5

  

Nb-B7-6

0.1

190

48

180

0.7

88.3

Nb-B3-5

0.1

125

350

180

1.9

180.6

  

Nb-B7-7

0.1

400

51

180

1.5

86.3

Nb-B3-6

2.9

180

4600

1565

26.5

6265

  

Nb-B7-8

0.2

265

48

130

1

126.5

Nb-B3-7

0.1

130

1500

1440

15.2

1149

  

Nb-B7-9

0.2

180

51

110

1.1

109

Nb-B3-8

0.1

80

160

310

1.6

478

  

Nb-B8-1

0

120

48

190

0.5

32.9

Nb-B3-9

0.1

50

90

150

0.4

161.5

  

Nb-B8-2

0

105

45

300

0.6

29.6

Nb-B4-1

0.4

350

45

165

0.6

31.9

  

Nb-B8-3

0

130

26

190

0.2

10.9

Nb-B4-2

0.1

210

33

115

0.3

27.5

  

Nb-B8-4

0

85

130

80

0.3

10.5

Nb-B4-3

0.1

170

25

110

0.3

35

  

Nb-B8-5

0

160

90

225

0.8

40.9

Nb-B4-4

0.2

245

31

145

0.4

28.6

  

Nb-B8-6

0.1

155

25

160

0.3

41.8

Nb-B4-5

0.1

170

28

120

0.3

23.3

  

Nb-Bc-1

0.1

1090

320

550

8.3

221

Nb-B4-6

0.1

130

23

115

0.3

21.7

  

Nb-Bc-2

0.1

365

65

265

1.6

128.6

Nb-B5-1

0.1

150

33

120

0.4

33.5

  

Nb-Bc-3

0.1

890

60

300

3.2

96.3

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-B5-10

0

130

16

120

0.2

20.2

  

Nb-Bc-4

0.2

2395

305

290

16

225

Nb-B5-2

0.1

135

25

100

0.4

44

  

Nb-Bc-5

1

7120

1330

600

44.4

1118

Nb-B5-3

0

130

26

120

0.3

17

  

Nb-Bc-6

0.2

1800

500

635

12.1

582

Nb-B5-4

0.1

150

24

160

0.3

52.1

  

Nb-Bc-7

0.3

7595

150

400

26.7

532

Nb-B5-5

0

170

18

110

0.3

32.7

  

Nb-Bc-8

0.3

3820

500

550

48.4

1036

Nb-B5-6

0.1

320

110

340

0.4

69

  

Nb-Bc-9

0.2

2740

400

480

30.5

724

Nb-B5-7

0

150

31

160

0.3

21.4

  

Nb-C0-1

0.2

265

40

165

0.7

381

Nb-B5-8

0

170

43

160

0.4

22.7

  

Nb-C0-2

4.5

265

35

115

0.7

507

Nb-B5-9

0

180

20

120

0.7

29

  

Nb-C0-3

0.1

115

80

100

0.9

56

Nb-B6-1

0.1

315

53

180

1.1

91

  

Nb-C0-4

0.2

120

280

650

4

52.7

Nb-B6-2

0.1

260

38

190

0.8

84

  

Nb-C0-5

0.1

75

375

730

4.6

32.1

Nb-B6-3

0

130

19

140

0.4

50

  

Nb-C0-6

0

50

550

830

3

12.2

Nb-B6-4

0

140

22

150

0.4

44

  

Nb-C0-7

0.1

95

450

775

5.7

14.4

Nb-B6-5

0

150

23

185

0.9

92

  

Nb-C1-1

0.2

140

450

650

8.4

104.6

Nb-B6-6

0

205

22

205

1.2

124

  

Nb-C1-10

0.2

185

310

520

3.8

179

Nb-B6-7

0

185

22

145

0.6

44

  

Nb-C1-11

0.2

70

210

380

1.6

100

Nb-B6-8

0

190

20

115

0.1

63

  

Nb-C1-2

0.1

130

65

430

5

82.8

Nb-B6-9

0

180

17

115

0.3

37.3

  

Nb-C1-3

0.2

140

65

280

2

269.7

Nb-B7-1

0.7

430

125

275

2.5

220

  

Nb-C1-4

0.6

110

450

365

6.4

348.5

Nb-B7-10

0

190

25

90

0.7

60.6

  

Nb-C1-5

0.2

120

220

340

2.4

88.6

Nb-B7-11

0

180

48

135

0.8

57.3

  

Nb-C1-6

0.1

95

240

430

2.1

58.1

Nb-B7-12

0

160

35

150

0.4

38.8

  

Nb-C1-7

1.5

100

250

420

2.2

26.4

Nb-C1-8

0.4

67

185

450

2

92.8

  

Nb-C6-2

0.6

680

1785

2010

20.7

2385

Nb-C1-9

0.1

79

300

700

3.2

73.5

  

Nb-C6-3

1.2

855

9200

1710

48.1

2443

Nb-C2-1

1.1

170

340

605

5.9

871

  

Nb-C61-1

0.2

1165

330

870

15.8

836

Nb-C2-2

1

245

320

835

5

812

  

Nb-C61-2

0.6

1800

1115

720

20.6

1338

Nb-C2-3

0.8

225

500

1530

3

668

  

Nb-C61-3

0.3

575

545

1655

14.6

1671

Nb-C2-4

0.2

285

80

430

3.3

633.9

  

Nb-C61-4

0.6

745

805

1355

20.1

1441

Nb-C3-1

0

135

40

210

0.8

57.5

  

Nb-C61-5

0.6

2620

545

1265

31.5

1507

Nb-C3-10

0.1

130

65

450

0.3

128

  

Nb-C61-6

0.5

1695

805

1900

34.7

1873

Nb-C3-11

0

82

35

970

0.5

304

  

Nb-C61-7

0.4

985

1995

5325

29.1

1967

Nb-C3-12

6.7

980

10600

6590

150

0

  

Nb-C61-8

0.4

875

2405

4225

28

1999

Nb-C3-13

2

245

1330

3480

14.5

2552

  

Nb-C7-1

0.5

575

500

470

14.2

1554

Nb-C3-2

0.2

110

20

135

0.4

61.9

  

Nb-C7-2

0.4

2255

545

675

18.7

1628

Nb-C3-3

0

115

30

145

0.3

64.3

  

Nb-C7-3

0.5

2630

910

720

44

1914

Nb-C3-4

0

88

29

170

0.4

41.8

  

Nb-C7-4

0.3

1500

960

2010

11.8

1689

Nb-C3-5

0

105

38

165

0.3

31.8

  

Nb-C7-5

0.2

1295

650

895

14.2

1427

Nb-C3-6

0

100

28

180

0.3

29.5

  

Nb-C8-1

0.2

575

220

540

2.5

402

Nb-C3-7

0.1

115

20

170

0.4

47.7

  

Nb-C8-10

0

125

28

210

0.5

174

Nb-C3-8

0.1

98

35

180

0.3

46.2

  

Nb-C8-2

0.1

115

65

470

1.2

192

Nb-C3-9

0.1

155

20

160

0.4

63.1

  

Nb-C8-3

0.1

190

63

450

1.4

216

Nb-C4-1

0

245

35

400

1.6

290

  

Nb-C8-4

0.1

155

250

905

1.4

261

Nb-C4-10

0

110

19

150

0.3

14.8

  

Nb-C8-5

0.1

125

40

800

0.7

268

Nb-C4-11

0

115

18

150

0.3

17.3

  

Nb-C8-6

0

130

24

315

0.4

200

Nb-C4-12

0.1

170

40

225

1.4

312.5

  

Nb-C8-7

0

110

28

195

0.2

143

Nb-C4-2

0.1

205

45

210

2

228

  

Nb-C8-8

0

85

14

140

0.2

141

Nb-C4-3

0

115

25

155

0.8

97.9

  

Nb-C8-9

0.1

115

18

170

0.4

206

Nb-C4-4

0

133

62

200

0.8

26.8

  

Nb-C9-1

0.2

480

210

260

3.2

51.6

Nb-C4-5

0

95

37

150

0.5

15.3

  

Nb-C9-2

0.2

320

63

300

2.4

43.4

Nb-C4-6

0

260

25

130

0.6

17

  

Nb-C9-3

0.2

120

35

210

0.7

20.7

Nb-C4-7

0

110

18

185

0.3

14.5

  

Nb-D0-1

0.1

50

35

50

0.6

56.6

Nb-C4-8

0

135

14

170

0.3

13.5

  

Nb-D0-2

0.1

175

31

80

0.3

17.4

Nb-C4-9

0.1

115

19

160

0.4

17.2

  

Nb-D0-3

0.1

585

20

125

0.5

105

Nb-C5-1

0.9

3460

2665

2050

50.6

2401

  

Nb-D0-4

0.1

260

40

95

0.6

11.5

Nb-C5-2

0.3

1680

1010

1515

15.1

910

  

Nb-D0-5

0.1

185

40

85

0.5

18.8

Nb-C5-3

1

2280

3065

1665

38.1

2492

  

Nb-D1-1

0.2

90

70

120

1

47.6

Nb-C5-4

0.3

1690

2150

865

13.4

724

  

Nb-D1-2

0.4

290

100

165

1.8

143.9

Nb-C5-6

0.4

640

400

880

8.3

410

  

Nb-D1-4

0.4

115

600

450

15.5

147

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-C5-7

0.2

700

1085

2330

12.1

797

  

Nb-D1-5

0.7

25

450

400

3.6

234

Nb-C5-8

0.3

1110

1425

3075

19.2

904

  

Nb-D1-6

0.1

115

500

675

3

53

Nb-C6-1

0.4

1340

600

550

20.4

859

  

Nb-D1-7

0.1

50

210

330

1.3

17.3

Nb-D1-8

0.1

15

200

350

1.1

20.4

  

Nb-E10-2

0.1

170

75

210

0.5

33.2

Nb-D1-9

0.1

115

180

350

2

43.5

  

Nb-E11-1

0

75

15

110

0.2

6.7

Nb-D10-1

0.3

240

115

220

1

37.2

  

Nb-E11-2

0

140

17

95

0.3

11.4

Nb-D10-2

0.4

240

160

240

1

49.9

  

Nb-E3-1

2.2

3895

925

1330

29.5

4533

Nb-D3-1

5.3

855

2150

270

82.9

6277

  

Nb-E3-2

1.9

2295

880

850

43.1

2667

Nb-D3-10

0.5

855

860

880

8

1496

  

Nb-E3-3

2.3

1165

1575

535

68.4

4608

Nb-D3-2

4.6

1040

1890

390

80

4130

  

Nb-E3-4

0.7

1435

1275

575

34.3

2845

Nb-D3-3

0.9

5380

450

380

75.5

4237

  

Nb-E3-5

0.3

235

480

790

2.5

688

Nb-D3-4

0.2

10900

190

570

39.3

734

  

Nb-E3-6

0.7

7305

1175

3300

41.2

1897

Nb-D3-5

0.5

12200

210

640

35.7

622

  

Nb-E32-1

1.6

6880

1175

2040

23.3

2524

Nb-D3-6

0.1

3720

58

510

16.2

311

  

Nb-E32-2

0.3

3750

300

1755

6.5

1147

Nb-D3-7

0.4

9825

600

670

24.2

806

  

Nb-E32-3

0.1

405

830

850

4.3

719

Nb-D3-8

2.2

3300

700

560

12

4590

  

Nb-E32-4

0.2

2220

180

980

3.2

589

Nb-D3-9

0.8

3270

500

730

7.5

1564

  

Nb-E32-5

0.4

2705

370

1540

7.4

1566

Nb-D7-1

0.5

5960

960

675

51.7

1712

  

Nb-E32-6

0.9

1625

1375

1935

14

2403

Nb-D7-2

0.2

2040

550

745

19.5

591

  

Nb-E5-1

0.6

2450

1275

1665

30.4

2763

Nb-D7-3

0.2

1750

805

940

15.3

795

  

Nb-E5-2

1.4

2915

640

1050

35.9

5180

Nb-D7-4

0.3

2655

410

885

27.6

747

  

Nb-E5-3

0.7

3240

500

725

31.6

3836

Nb-D7-5

0.2

1620

200

580

12.7

464

  

Nb-E5-4

0.6

3625

280

475

16.7

2554

Nb-D7-6

0.2

1460

220

500

10.3

331

  

Nb-E5-5

0.8

3535

210

650

11.9

1286

Nb-D7-7

0.2

1860

450

620

19.7

556

  

Nb-E6-1

0.2

1165

210

800

8.5

528

Nb-D8-1

0.3

2125

130

780

7.1

502

  

Nb-E6-2

0.4

4400

450

930

31.8

938

Nb-D8-2

0.4

2805

750

1040

24.6

1428

  

Nb-E7-1

0.3

3745

550

635

39.8

1563

Nb-D8-3

0.4

6020

280

550

37.3

902

  

Nb-E7-2

0.1

1080

120

435

8

394

Nb-D8-4

0.2

1535

295

360

14.1

710

  

Nb-E7-3

0.3

2565

600

800

27.7

1311

Nb-D8-5

0.1

650

65

335

2.3

199

  

Nb-E71-1

0.1

1230

60

620

7.8

417

Nb-D8-6

0.3

2510

660

500

11.2

878

  

Nb-E71-2

0.6

4805

220

1735

26.8

2805

Nb-D8-7

0.3

2420

480

795

11.3

805

  

Nb-E71-3

0.3

2050

160

670

12.8

1005

Nb-D9-1

0.1

260

100

210

2

48.6

  

Nb-E8-1

0.1

1935

85

1500

7.1

742

Nb-D9-2

0.1

260

70

200

1.2

46.5

  

Nb-E8-2

0.2

2375

165

1490

12.2

940

Nb-D9-3

0.1

220

75

205

1

37.6

  

Nb-E8-3

0.2

1440

280

1960

14

942

Nb-E1-1

0.9

25

70

130

1.1

67.1

  

Nb-E8-4

0.2

1980

300

2060

10

1311

Nb-E1-2

0.3

92

100

140

1.5

110

  

Nb-E9-1

0.1

160

40

220

0.7

69.5

Nb-E1-3

0.1

60

140

280

3.2

80.2

  

Nb-E9-2

0

135

30

160

0.7

56

Nb-E1-4

0.1

35

160

160

2.3

56.6

  

Nb-E9-3

0

110

18

175

0.7

55.1

Nb-E1-5

0.2

110

140

170

2.5

110

  

Nb-E9-4

0

185

15

230

0.9

55.1

Nb-E1-6

0.1

50

160

330

0.9

15.9

  

Nb-E91-1

0.2

450

380

550

2.6

407

Nb-E1-7

0.1

25

220

400

1.3

40.2

  

Nb-EF3-1

0.6

3075

2730

1670

30.8

2756

Nb-E1-8

7.8

30

155

300

1.6

20.8

  

Nb-EF3-2

0.4

2995

3075

1880

18.7

2756

Nb-E10-1

0.2

210

125

400

0.4

54.1

  

Nb-EF3-3

1.1

2845

8060

1275

39.3

4733

Nb-EF3-4

2.6

6090

2975

2330

74.8

2526

  

Nb-F9-1

0.2

600

150

500

1.3

60.7

Nb-F10-1

0

600

80

260

0.9

17.5

  

Nb-F9-2

0.2

530

140

510

1.3

59.7

Nb-F10-2

0.1

500

85

220

0.5

22.5

  

Nb-F9-3

0.1

1510

31

535

1.7

132

Nb-F10-3

0

500

33

180

0.7

11.8

  

Nb-F9-4

0.1

1385

75

530

2.8

149

Nb-F10-4

0.1

400

33

250

0.7

22.4

  

Nb-FG-1

0.4

4295

500

720

18.5

222

Nb-F2-1

1

1220

450

875

8.4

944

  

Nb-FG-2

0.4

1145

380

765

9.8

316

Nb-F3-1

0.2

2850

250

2610

9.6

1100

  

Nb-G23-1

1.3

860

580

2800

4.3

373

Nb-F3-2

0.1

3680

240

2795

11.4

1166

  

Nb-G23-2

0.5

650

245

2135

2.5

253

Nb-F3-3

0.1

2840

95

1790

4

651

  

Nb-G23-3

0.1

380

90

1645

2.2

184

Nb-F3-4

0.1

1970

150

1295

1.8

315

  

Nb-G23-4

0

155

72

1490

1.6

175

Nb-F3-5

0.1

2615

80

1295

0.9

201

  

Nb-G23-5

0.7

390

320

1420

13.3

1043

Nb-F3-6

0.3

7260

150

3000

2

830

  

Nb-G23-6

0.2

120

75

555

2.3

432

Nb-F3-7

0.4

2115

1075

10800

7.6

932

  

Nb-G3-1

1.2

1555

1130

2635

10.2

940

Nb-F3-8

0.2

650

260

3500

1.6

286

  

Nb-G3-10

0.1

280

200

1395

1.2

161

Nb-F3-9

3.2

790

980

3565

4

2511

  

Nb-G3-2

0.2

720

720

2535

7.2

388

 

جدول 1- ادامه.

 

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

    

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Samples

(ppm)

            

Samples

 (ppm)

          

Nb-F32-1

0.6

1240

650

2430

11.6

1076

  

Nb-G3-3

2.5

900

4130

1895

27

2800

Nb-F32-2

0.9

1040

630

1915

15.2

938

  

Nb-G3-4

1.3

450

1540

1335

7.4

2570

Nb-F32-3

0.2

1730

250

1975

13.1

615

  

Nb-G3-5

0.9

5895

2425

1895

47.6

2012

Nb-F32-4

0.1

1805

160

1530

9.3

663

  

Nb-G3-6

0.7

400

820

2840

4.1

612

Nb-F32-5

0.5

2480

400

2140

7.6

989

  

Nb-G3-7

1.5

950

620

2165

6.8

1070

Nb-F4-1

0.5

1870

500

2580

33.9

1088

  

Nb-G3-8

0.4

400

360

1490

1.8

313

Nb-F4-2

0.2

2120

200

1380

22.2

537

  

Nb-G3-9

0.2

300

200

1395

1.8

186

Nb-F4-3

0.1

2740

85

890

13.9

434

  

Nb-G4-1

0.4

1965

950

1460

19.5

724

Nb-F45-1

0.3

1955

1755

1675

27.2

1582

  

Nb-G4-2

0.6

1730

850

1200

13.4

665

Nb-F45-2

0.3

2395

400

860

15.9

878

  

Nb-G4-3

0.2

535

220

480

4.4

167

Nb-F45-3

0.2

805

120

675

10.6

427

  

Nb-G6-1

0.1

1340

115

375

2.8

131

Nb-F45-4

0.1

1240

190

2190

5.3

532

  

Nb-G6-2

0.1

1710

35

250

1.7

63

Nb-F5-1

0.7

7655

480

950

48.8

2076

  

Nb-G6-3

0

1740

50

350

1.4

52

Nb-F5-2

0.4

4695

220

575

17.8

1022

  

Nb-G7-1

0

190

60

350

1.6

44.8

Nb-F5-3

0.2

4215

700

620

17.6

475

  

Nb-G7-2

0

130

38

155

0.5

24.4

Nb-F5-4

7.5

11500

21300

910

159

3612

  

Nb-G7-3

0

135

30

150

0.5

33

Nb-F5-5

2.3

9355

32000

1400

215

3787

  

Nb-G7-4

0

90

55

150

0.3

23.3

Nb-F6-1

0.5

605

420

460

8.2

452

  

Nb-G7-5

0

105

20

125

0.3

22

Nb-F7-1

0.1

350

120

300

1.3

148

  

Nb-G7-6

0

255

20

135

0.2

17

Nb-F7-2

0.3

825

210

400

4.3

334

  

Nb-G7-7

0

160

55

150

0.8

18.2

Nb-F7-3

0.2

1680

150

380

11.7

226

  

Nb-G8-1

0

110

33

180

0.4

16.7

Nb-F8-1

0.1

625

250

660

4.1

564

  

Nb-G8-2

0

95

25

150

0.4

13.9

Nb-F8-2

0

585

90

560

1.7

257

  

Nb-G8-3

0

110

40

135

0.6

28.3

Nb-F8-3

0

175

22

250

0.5

53

  

Nb-G8-4

0

120

25

165

0.6

24.3

 


ویژگی‌های کانی‌‌شناسی انواع دگرسانی‌های گرمابی در منطقه

سنگ‌های منطقة نبی‌جان، متأثر از سیالات گرمابی ناشی از نفوذ تودة مونزودیوریتی بوده و هاله‌های دگرسانی ویژه‌ای را به‌وجود آورده‌ است. انواع دگرسانی‌های شناسایی‌شده در محدوده، به‌ترتیب فراوانی، مشتمل بر موارد زیر است:

 

1- دگرسانی پتاسیک

 کانی‌های شاخص دگرسانی پتاسیک در محدودة مورد بررسی پتاسیم فلدسپار و بیوتیت ثانویه است. این دگرسانی با جانشینی فلدسپارپتاسیم در سطح و پیرامون پلاژیوکلازها و کانی‌های پیروکسن توسط بیوتیت مشخص می‌شود (شکل 4). متاسوماتیسم پتاسیم در واحد سنگی مونزودیوریتی به‌صورت انتخابی و در واحد گابرویی به‌سبب توسعه درزه‌ها و ریزشکاف‌‌های ناشی از فعالیت عوامل زمین‌‌ساختی، علاوه بر حالت انتخابی به‌صورت رگچه‌ای نیز قابل ملاحظه است (شکل 5). در این دگرسانی کانی‌سازی اپاک، معمولاً مگنتیت هم‌زمان با تجزیه پیروکسن‌ها به بیوتیت به‌فرم پراکنده و به‌میزان اندک صورت می‌گیرد. در مجموع، فرآیند متاسوماتیسم پتاسیم در هر دو توده بی‌بار ازکانی‌سازی است.

 

2- دگرسانی سریسیتی‌شدن

در منطقه مورد مطالعه، دگرسانی سریسیتی بر اثر هیدرولیز و هجوم سیالات اسیدی بر واحدسنگی مونزودیوریتی تشکیل شده‌ است. این دگرسانی با پاراژنزهای کانیایی سریسیت (مسکوویت) + کوارتز ± کلریت ± کانی‌های رسی در محدوده مورد بررسی مشخص می‌شود. این فرآیند عمدتاً در نتیجه کاهش درجة حرارت و تغییرات نسبت غلظت عنصر واکنش‌گر (K+) بر غلظت یون هیدروژن (aK+/aH+) سیالات در مراحل میانی و نهایی دگرسانی و کانی‌سازی صورت می‌گیرد. در مطالعات میکروسکوپی کانی‌های پلاژیوکلاز شدیداً به سریسیت و (یا مسکوویت) دگرسانی نشان می‌دهند (شکل 6)، از نگاه دیگر، واکنش (1) را می‌توان معلول سریسیتی‌شدن و مسکویت‌زایی فلدسپارها دانست (Meyer and Henly, 1967):

 

(1) 4(NaAlSi3O8- CaAl2Si2O8) + 4H+  + 2K+  "

2KAl3Si3O10(OH)2 + 8SiO2+ 4Na++ Ca2+

 

افزون بر آن، در طی این دگرسانی تأثیر محلول‌ها بر روی کانی‌های بیوتیت سبب تبدیل آن به کلریت و پیدایش کانی کوارتز و آزادشدن یون‌های پتاسیم، آهن و منیزیم شده ‌است. کانی‌کلریت نیز پایدار نبوده، در واکنش با یون هیدروژن تجزیه و شکسته ‌شده و در نتیجه، کانی‌های سریسیت و کوارتز تشکیل می‌شوند. واکنش (2) رابطه تبدیل کانی‌ها (بیوتیت !کلریت) را نشان می‌دهد (Robb, 2005):

 

 (2)K(Mg, Fe)3{(OH)2/AlSi3O10} + 4H+ "

Mg3(OH)6(Mg, Fe)2Al{(OH)AlSi3O10} + 2K+  + 6SiO2 + (Mg2+, Fe2+)

 

در عین حال، یون‌های پتاسیم، آهن و منیزیم آزاد شده وارد محلول‌های گرمابی باقی‌مانده شده و در تشکیل محصولات بعدی دگرسانی شرکت می‌کنند؛ بدین‌ترتیب که یون K+ آزاد شده از بیوتیت می‌تواند موجب سریسیتی شدن پلاژیوکلاز گردد و Ca+2آزاد شده از فلدسپارها به‌همراه یون آهن و تیتانیم آزاد شده از تجزیه بیوتیت در تولید اسفن (شکل 7) و اپیدوت به‌کار می‌روند. برپایة مشاهدات صحرایی و آزمایشگاهی به‌تدریج درگذر از زون پتاسیک به‌سوی زون فیلیک، علاوه بر افزایش شدت دگرسانی سریسیتی، به‌طرز چشم‌گیری بر میزان و تراکم کانه‌زایی افزوده می‌شود. دگرسانی در زون فیلیک از نوع انتخابی است. گسترش این دگرسانی محدود به بخش‌های منطقة حفاری‌شده است (شکل 8).

 

3- دگرسانی سیلیسی‌

این دگرسانی در محدودة مورد مطالعه به‌صورت رگه-رگچه‌‌های کوارتز و کوارتز-پیریت در بخش‌های فوقانی زون فیلیک مشاهده‌ می‌شود. در این محدوده، سیلیسی‌شدن به‌صورت کوارتزهای متبلور بی‌‌رنگ، شیری‌رنگ و به‌علت وجود آغشتگی‌هایی از اکسید‌های آهن قهوه‌ای‌رنگ مشخص می‌گردد. اندازه بلورهای کوارتز نیز از چند میلی‌متر تا متجاوز از 5 سانتی‌متر متغیر است. توسعه و گسترش شکستگی‌ها و درزه‌های ناشی از تنش‌های تکتونیکی در منطقه و وجود سیال داغ آبگین غنی از سیلیس، از عوامل اصلی افزایش قابلیت انتشار یون‌ها بوده، از این رو، نرخ رشد بلورها را در فضاهای خالی ایجاد شده به‌مقدار درخور توجهی بیشتر خواهد نمود. این دگرسانی افزون بر قطع‌نمودن دگرسانی سریسیتی‌شدن (شکل 9) باعث تبلور دوباره بلورهای کوارتز و سریسیت زون فیلیک نیز شده ‌است.

 

4- پدیدةتورمالینی‌‌شدن

تورمالینی‌‌شدن در محدودة مطالعاتی به‌صورت محدود همراه با کانه‌زایی مالاکیت فضاهای خالی شکاف‌ها و ربز درزه‌های حاصل از تنش‌های زمین‌ساختی بعدی را پر نموده‌است (شکل 9). فرآیند متاسوماتیسم بور در منطقه با تشکیل کانی ‌شورلیت (نوع آهن‌دار تورمالین) مشخص می‌شود. در بررسی میکروسکوپی این کانی دارای بلورهای خودشکل تا بی‌شکل و ابعاد mm1/0 تا حدود mm3 است و دگرسانی‌های سریسیتی و سیلیسی را قطع نموده ‌است.

 

5- دگرسانی‌ آرژیلیک

 این دگرسانی با پاراژنز کانیایی کائولینیت، مونت‌موریونیت و ایلیت در منطقه قابل شناسایی است. گسترش کانی‌های رسی در اطراف رگچه‌های سیلیسی، منطقة اکسیداسیون کانی‌های سولفوره و نیز در بخش‌هایی خارج از زون فیلیک با شدت‌های کاملاً ناهمسان و به‌صورت فراگیر مشاهده می‌شود. این استقرار از نظم و منطقه‌بندی معینی پیروی نمی‌کند، بنابراین، بین دگرسانی فیلیک و آرژیلیک نمی‌توان مرز و محدوده‌ای دقیق و شاخص ترسیم نمود.

 

 


 

  

شکل 4- سیمای میکروسکوپی از دگرسانی پتاسیک در مونزودیوریت.

شکل 5- نفوذ بیوتیت‌‌های ثانویه (Bio.) به درون شکستگی ایجاد شده در گابرو (بزرگنمایی 10X، نورپلاریزه).
   

شکل 6- سیمای میکروسکوپی از سریسیتی‌شدن کانی‌های پلاژیوکلاز به‌صورت فراگیر به‌همراه شکستگی‌های پر شده از هیدروکسید آهن.

شکل 7- تجزیه بیوتیت به کلریت در حواشی کانی. شبکة کانی‌ بیوتیت اولیه، اسفن تولید نموده است.

 

 

شکل 8- توزیع موقعیت مکانی دگرسانی‌ها.

 

 

 

 

 

شکل 9- سیمای میکروسکوپی از دگرسانی‌های تورمالینی‌شدن و سیلیسی (رگه کوارتزی) که دگرسانی سریسیتی را قطع نموده‌است.

 

بررسی کانه‌‌زایی در منطقه (مطالعات کانه‌نگاری)

به‌طور کلی، فرآیند کانی‌سازی در منطقه مورد بررسی، طی دو مرحله کانه‌زایی و به دو گونة افشان و رگه‌-رگچه‌ای قابل شناسایی است (شکل 10). چنین مشخص است که کانی‌سازی افشان در بخش‌های میانی و پایینی، و در بخش‌های فوقانی کانه‌زایی رگچه‌ای متقاطع و سازندة ساخت استوک‌ورک، عمومیت دارد. فراوان‌ترین رگه‌‌های استوک‌ورک رگچه‌های کوارتز (دگرسانی سیلیسی‌شدن) هستند که عموماً کانی‌های پیریت آن را همراهی کرده، غالباً با هیدروکسیدها و اکسیدهای آهن و منگنز آغشتگی نشان می‌دهند.

پیریت:کانی‌ پیریت فراوان‌ترین کانی سولفیدی در منطقه است که به‌صورت شکل‌دار، نیمه‌شکل‌دار تا بی‌شکل و با بافت انتشاری و رگچه‌ای در مقاطع دیده‌ می‌شود. شواهد صحرایی و مطالعات میکروسکوپی نسل‌های متفاوتی از پیریت را مشخص می‌نمایند.

 

شکل 10- نمایی از کانه‌زایی صورت‌گرفته به شکل افشان در بخش‌های سالم مونزودیوریت که رگچه‌های کوارتز حاوی کانی‌‌سازی پیریت آن را قطع نموده‌است.

 

پیریت‌های نسل اول (پیریت I): در سنگ درونگیر به‌صورت بافت افشان و غالباً به‌فرم خودشکل قرار دارند (شکل 11).

پیریت‌های نسل دوم (پیریت II): در آخرین مراحل فعالیت محلول‌های گرمابی و هم‌زمان با تشکیل بلورهای کوارتز به‌فرم رگچه‌ای تشکیل شده‌اند (شکل 11). پیریت در بیشتر نمونه‌ها، به‌ویژه آنهایی که به‌فرم افشان در متن سنگ قرار دارند به‌شدت خردشدگی نشان می‌دهد. این مطلب گویای این مسأله است که این کانی پس از تشکیل متأثر از فشارهای تکتونیکی بوده ‌است.

آرسنوپیریت:این کانی به‌صورت بی‌شکل، پراکنده به‌رنگ سفید با سایة کرمی و قدرت انعکاس در حد 2/52-9/51 و بدون انعکاس داخلی در مقاطع میکروسکوپی مشخص است. آرسنوپیریت با بافت کاتاکلاستیک کانی‌های پیریت نسل اول را شکافته و وارد فضای بین آنها و شکستگی‌های خود بلورها شده‌است (شکل 12).

 

 

شکل 11- نمایی از حضور دو نسل پیریت در کنار یکدیگر. پیریت نسل اول (PyI) با بافت افشان و نسل دوم (PyII) با بافت رگچه‌ای.

 

 

شکل12- نمای از کانی آرسنوپیریت (Apy)، بزرگنمایی 10X.

 

کالکوپیریت: به‌صورت کاملاً بی‌شکل، به‌رنگ زرد و گاه به‌حالت افشان و گاه به‌صورت ادخال‌های بی‌شکل در درون کانی‌های آرسنوپیریت و یا در امتداد شکستگی‌‌ها و ریز درزه‌های موجود در پیریت به‌صورت فاز تزریقی (شکل 13) دیده می‌شوند.

کانه‌های اسفالریت نیز به‌صورت بی‌شکل، به‌رنگ خاکستری و به‌صورت هم‌رشد با کالکوپیریت مشاهده شده‌اند. شایان ذکر است در مطالعات کانی‌سنگین اسفالریت‌ها دارای تنوع رنگی وسیعی هستند؛ به‌طوری که از رنگ زرد- عسلی تا سبز روشن- تیره به‌سمت قهوه‌ای و قرمز تا ارغوانی و قرمز تیره تا سیاه‌رنگ دیده می‌شوند. به‌نظر می‌رسد که اسفالریت‌ها از نظر ترکیبی فقیر از آهن و غنی از آهن تشکیل شده‌اند.

 

 

شکل 13- سیمای میکروسکوپی از فاز تزریقی کالکوپیریت (Cpy) به درون پیریت (Py).

 

مگنیتیت: مگنیتیت با برجستگی قوی و انعکاس نوری ضعیف به‌مقدار نسبتاً فراوان در مقاطع دیده می‌شود. در برخی مقاطع، به‌صورت ادخال درون پیریت‌های نسل اول مشاهده‌ می‌شوند و گاهی نیز به‌صورت افشان در متن سنگ حضور دارند. در نمونه‌های سطحی غالباً به هماتیت و گوتیت تبدیل شده‌اند.

طلا: از دیگر کانه‌زایی‌های صورت گرفته در محدودة مورد بررسی است. بر پایة مطالعات کانی‌ سنگین، 425 نمونه از 74 چاهک اکتشافی حفر شده در منطقه، وجود طلا به‌صورت آزاد مشخص گردیده، و بیشترین تمرکز آن در افق‌های سطحی و عموماً در جبهة غربی محدودة مطالعاتی است.

 

کانه‌زایی برونزاد (Supergene) و اکسیدان

این نوع کانه‌زایی بر نقش محلول‌های سطحی فرورو در اکسایش و فروشست کانه‌های سولفید و در نتیجه جایگزینی سولفیدهای اولیه به‌وسیلة سولفیدهای ثانویه و در مراحل شدیدتر توسط کانی‌های اکسیدی دلالت دارد. کالکوسیت و کوولین، متداول‌ترین کانی‌های زون سوپرژن بوده، حضور مالاکیت و آزوریت در قسمت غربی محدودة حفاری و همچنین کانی‌های لیمونیت، گوتیت، هماتیت و اکسیدهای منگنز به‌صورت انتشاری و عمدتاً رگچه‌ای، همراه با رگچه‌های سیلیسی به‌عنوان کانی‌های ویژة زون اکسیدان در سراسر محدوده مشاهده می‌شود. کانی کوولین نیز درحاشیه‌های بیرونی کالکوپیریت و در داخل سطوح ضعف کانی‌های کالکوپیریت تشکیل شده‌است.

در برخی موارد، جانشینی کالکوپیریت توسط کوولین به‌گونه‌ای است که تنها آثاری از این کانی باقی مانده‌ است. در مطالعات میکروسکوپی و در نور پلاریزه خطی، کانی کالکوسیت به‌رنگ سفید با وضوح ضعیف در اطراف کالکوپیریت مشخص می‌شود.

 

تهیه نقشه‌های هم عیار ژئوشیمیایی عناصر

به منظور بررسی و تعیین نقاط مستعد کانسارسازی عناصر مختلف Pb)، Cu، Zn، As، Au،(Ag  به‌ویژه طلا و مس و نیز پی‌بردن به غنی‌شدگی و یا تهی‌شدگی عناصر معرف در محدودة تحت بررسی، نقشه‌های هم عیار (Isograde) طلا، مس، سرب، روی، نقره و آرسنیک، به‌صورت دوبعدی ترسیم شد. تهیه این نقشه‌ها با استفاده از نرم‌افزار GIS و با روش کرجینگ (Kriging method) صورت گرفت. این نوع تکنیک، یکی از روش‌های زمین آماری است. به‌طورکلی، تخمین زمین‌آماری فرآیندی است که طی آن می‌توان مقدار یک کمیت در نقاطی با مختصات نامعلوم را با استفاده از مقدار همان کمیت در نقاط دیگری با مختصات معلوم به‌دست آورد (حسنی‌پاک، 1377)، که متکی به مقدار شباهت نقطه با نقاط مجاور است و در آن فرآیند تخمین بر اساس ساختار فضایی موجود در محیط مورد نظر و بر پایة توابع ریاضی صورت می‌گیرد. دراین روش، فرض نرمال‌بودن داده‌ها صادق است. گریدکردن داده‌ها به‌طور کامل توسط خود نرم‌افزار انجام می‌پذیرد.

 

 

 

شکل 14- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی طلا.

 


طلا: نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی طلا در شکل 14 نشان داده ‌شده‌ است. بر پایة این نقشه، روند گسترش بی‌هنجاری طلا روندی با امتداد شمال‌غربی-جنوب‌غربی را دنبال می‌کند (این روند به‌خوبی با گسل موجود در منطقه همگرایی نشان می‌دهد). حضور طلای آزاد در مطالعات کانی ‌سنگین (شکل 15) تأییدکنندة این روند است. فراوانی و تراکم با‌هنجاری‌های به‌دست‌ آمده عمدتاً در بخش‌های سطحی و افق‌های بالادست محدوده است.

علاوه بر آن، نقشه هم‌عیار این عنصر با هالة ژئوشیمیایی عناصر نقره و آرسنیک هم‌پوشانی نشان می‌دهد.

مس: تمرکز و تراکم این عنصر عمدتاً در بخش‌های مرکزی محدودة حفاری ما است (شکل 16). حداکثر تراکم موجود در امتداد ترانشة T9 (ppm 41200) است. با توجه به مطالعات کانی ‌سنگین و مقاطع صیقلی بررسی‌شده از این بخش، حضور مقادیر بالایی از مالاکیت، آزوریت (ناشی از فرآیندهای سوپرژن) و به مقدار اندک کالکوپیریت را تأیید می‌کند. مس در شرایط اسیدی حلالیت بسیار بالایی دارد و در زون‌های گوسان، مس عنصری است که به‌واسطه حلالیت بالای ترکیب سولفاته‌ آن و حلالیت اندک ترکیب سولفیدی‌اش در زون احیایی (زیر سطح ایستابی) غنی‌شدگی سوپرژن وسیعی ایجاد می‌کند (Levinson, 1980).

 

 

شکل 15- نمای میکروسکوپی از طلا، حاصل از مطالعة نمونه‌های کانی سنگین محدودة اکتشافی.

 

سرب: به‌واسطه قابلیت تحرک و حلالیت پایین این عنصر (Nickel, 1979) در محدودة مورد بررسی، نا‌هنجاری گسترده‌ای از آن مشاهده نمی‌شود، سرب در pH خنثی به آسانی به‌صورت کربنات (سروزیت) و یا سولفات (آنگلزیت) رسوب می‌کند. محدودة تمرکز این عنصر بیشتر در بخش‌های حاشیة غربی و مرکزی است (شکل 17). با توجه به اینکه حاشیة غربی، شمال- غربی فرسایش کمتری یافته است، بنابراین، فراوانی این عنصر در این بخش احتمالاً به این سبب بوده ‌است.

روی: نقشة تراکم و توزیع این عنصر در (شکل 18) نشان‌ داده ‌شده‌ است. روند گسترش آن منطبق با روند توزیع سرب است. البته، تراکم این عنصر کمی به‌سمت افق‌های پایین‌تر توپوگرافی، به‌سمت حاشیة جنوب‌غربی تمایل نشان می‌دهد که علت آن را می‌توان به‌دلیل وجود اسفالریت‌های غنی از آهن (معرف دمای بالا) دانست. این عنصر به‌دلیل قابلیت تحرک بسیار بالا، به‌ویژه در سیستم‌های گرمابی، همان‌گونه که در نقشه نیز مشخص است، هالة‌ بزرگ‌تری نسبت به سرب برجای می‌گذارد.

نقره: بیشترین تمرکز این عنصر در (شکل 19) مشخص شده‌ است. از مقایسه آن با نقشة هم‌عیار سرب انطباق بسیار خوبی حاصل می‌شود. نقره می‌تواند در ساختار کانی‌های تترائدریت، کالکوپیریت،گالن و بورنیت قرار گیرد (Rankama and Sahama, 1950)، بنابراین، با توجه به توزیع گستردة عنصر نقره هم‌روند با ناهنجاری‌های سرب و ناچیز بودن کانی‌های آن در مطالعات کانه‌نگاری و کانی ‌سنگین، حضور این عنصر در شبکة کانی‌های سرب محتمل به ‌نظر می‌رسد.

آرسنیک: روند گسترش آرسنیک در شکل 20 نشان داده ‌شده‌ است، مدل توزیع این عنصر همانند طلا است. تمرکز این عنصر از بخش جنوب‌غربی محدوده آغاز شده، تا شمال‌‌غربی امتداد می‌یابد که این موضوع را می‌توان به تحرک بالای این عنصر مربوط دانست. انتقال آرسنیک درمحلول‌های گرمابی عمدتاً به‌صورت کمپلکس‌های H3AsO3 و HAs3S6-2 صورت می‌پذیرد (Guillementte, 1993).

 

 

 

 

 

شکل 16- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی مس.

 

 

شکل 17- نقشه هم عیار ژئوشیمیایی سرب.

 

شکل 18- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی روی.

 

 

شکل 19- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی نقره.

 

 

 

 

 

 

همبستگی ژئوشیمیایی عناصر

از آنجایی که برخی عناصر در یک سری از شرایط محیطی رفتار مشابهی را دارند، لذا در بررسی‌های ژئوشیمیایی شناخت ارتباط متقابل بین عناصر می‌تواند در فهم این شرایط و ارائه تفسیر دقیق‌تری از محیط‌های ژئوشیمیایی مؤثر باشد. به همین منظور، تعیین ضرایب همبستگی به روش اسپیرمن صورت گرفت (جدول 2). از آنجایی‌که ضریب همبستگی اسپیرمن به نوع تابع توزیع حساس نیست، بنابراین، برای محاسبه آن از داده‌های خام استفاده شد (جدول 3). مطابق جدول 2 طلا بیشترین همبستگی را به‌ترتیب با نقره، آرسنیک و سرب دارد. بررسی نقشه‌های هم‌ عیار ژئوشیمیایی، تأیید کننده این موضوع است. همبستگی مثبت موجود دلالت بر وجود شرایط فیزیکوشیمیایی و مکانیزم مشابه نهشت عناصر در کانه‌زایی دارد؛ بر عکس، همبستگی کم و یا منفی گویای عدم برقرار بودن این شرایط است. بر این اساس و بر پایة بررسی‌های ژئوشیمیایی کانه‌زایی طلا در شرایطی تقریباً مشابه با سایر عناصر و به عبارتی، زایش آن در مراحل پایانی تکامل مظهر معدنی نبی‌جان صورت گرفته ‌است.

 

 

جدول 2- ماتریس همبستگی به روش اسپیرمن.

Correlations

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

Spearman's rho

Au

Correlation Coefficient

1

.472(**)

.697(**)

.508(**)

.730(**)

.719(**)

Cu

Correlation Coefficient

.472(**)

1

.548(**)

.621(**)

.684(**)

.611(**)

Pb

Correlation Coefficient

.697(**)

.548(**)

1

.808(**)

.876(**)

.725(**)

Zn

Correlation Coefficient

.508(**)

.621(**)

.808(**)

1

.770(**)

.703(**)

Ag

Correlation Coefficient

.730(**)

.684(**)

.876(**)

.770(**)

1

.795(**)

As

Correlation Coefficient

.719(**)

.611(**)

.725(**)

.703(**)

.795(**)

1

** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

 

شکل 20- نقشه هم‌عیار ژئوشیمیایی آرسنیک.

 


بحث و نتیجه‌گیری

با توجه به مباحث ذکر شده، پنج نوع دگرسانی‌ در محدودة مورد نظر قابل تصور است که به انواع دگرسانی‌های آرژیلیک، سریسیتی، پتاسیک، سیلیسی و پدیدة تورمالینی‌شدن قابل تفکیک هستند. کانی‌سازی در منطقه اکتشافی نبی‌‌جان نیز در طی دو مرحله صورت پذیرفته است.

مرحله نخست کانه‌زایی که به‌عنوان مهم‌ترین و فراوان‌ترین کانی‌سازی در منطقه است، به‌صورت انتشاری در قسمت ژرف‌زاد همراه با دگرسانی سریسیتی مشاهده می‌شود. بنابراین، با توجه به حضور بخش عمدة کانه‌زایی در این زون، بخش‌های با دگرسانی سریسیتی از مناطق با اهمیت برای اکتشاف است.

عیار میانگین مس (ppm 33/1224) است و الگوی توزیع و فراوانی آن غالباً محدود به بخش مرکزی و سطحی منطقه است که وجود کانی‌سازی مالاکیت و آزوریت عامل افزایش تمرکز مس در این قسمت بوده‌ است. عیار میانگین طلا (44/0) گرم در تن بوده و غلظت‌های آن از عمق به سطح افزایش نشان می‌دهد (جدول 3). مخلوط شدن سیال حامل طلا با یک سیال خارجی (آب‌های جوی)، در بخش‌های فوقانی تودة معدنی، بیشترین نقش را در نهشت طلا بر عهده دارد (Crawe and Koons, 1989; Hagemann et al., 1994) و با توجه به تمرکز طلا در بخش‌های سطحی کانه‌زایی نبی‌جان به‌نظر می‌رسد این مکانیسم در ترسیب طلا در این قسمت مؤثر بوده باشد.

 

 

جدول 3- مشخصات چاهک‌های اکتشافی در رخداد معدنی نبی‌جان.

مشخصات چاهک‌های اکتشافی حفاری‌شده

کد چاهک

عمق نهایی (m)

کد چاهک

عمق نهایی(m)

کد چاهک

عمق نهایی (m)

Nb-A0

22

Nb-E32

12

Nb-C8

20.5

Nb-Ac1

15

Nb-E5

10.5

Nb-C9

6

Nb-A1

18

Nb-E6

5

NB-D0

15

Nb-A101

18.5

Nb-E7

7

Nb-D1

28

Nb-A2

15.5

Nb-E71

6

Nb-D3

21

Nb-A3

13

Nb-E8

8.5

Nb-D7

15

Nb-A4

6

Nb-E9

8

Nb-D8

14.5

Nb-A5

13

Nb-E91

2.5

Nb-D9

6

Nb-A6

25

Nb-E10

4

Nb-D10

4

Nb-B0

18

Nb-E11

4

Nb-E1

24

Nb-B01

22

Nb-EF3

8

Nb-E3

12

Nb-B1

16.5

Nb-F2

3

Nb-G8

10.5

Nb-B2

8

Nb-F3

18.5

Nb-G9

18.5

Nb-B3

20.5

Nb-F32

12.5

Nb-H1

15

Nb-B4

12

Nb-F4

6

Nb-H11

5

Nb-B5

20.5

Nb-F45

9

Nb-H2

5

Nb-B6

18

Nb-F5

10

Nb-H3

5

Nb-B7

27

Nb-F6

3

Nb-T9

 

Nb-B8

12.5

Nb-F7

6

Nb-C61

16.5

Nb-Bc

18.5

Nb-F8

8.5

 

 

Nb-C0

22

Nb-F9

8.5

 

 

Nb-C1

22

Nb-F10

9

 

 

Nb-C2

8.5

Nb-FG

4

 

 

Nb-C3

27

Nb-G23

12

 

 

Nb-C4

24.5

Nb-G3

20

 

 

Nb-C5

17

Nb-G4

6

 

 

Nb-C6

6.5

Nb-G6

6

 

 

 

جدول 3- ادامه.

Sample

Au

Cu

Pb

Zn

Ag

As

 

)ppm(

 

 

 

 

 

Nb-G9-1

0.0

200.0

70.0

400.0

0.8

144.0

Nb-G9-2

0.0

135.0

60.0

205.0

0.9

115.0

Nb-G9-3

0.0

120.0

40.0

250.0

1.3

106.0

Nb-G9-4

0.0

78.0

20.0

120.0

0.7

36.9

Nb-G9-5

0.0

79.0

20.0

170.0

0.6

55.7

Nb-G9-6

0.0

1075.0

20.0

310.0

2.3

75.7

Nb-G9-7

0.0

640.0

25.0

160.0

0.7

36.0

Nb-G9-8

0.0

300.0

55.0

220.0

0.5

21.5

Nb-G9-9

0.0

150.0

50.0

160.0

0.4

19.6

Nb-H1-1

0.0

160.0

160.0

380.0

2.5

2468.0

Nb-H1-2

3.6

270.0

1000.0

845.0

10.4

5421.0

Nb-H1-3

1.7

200.0

2605.0

2605.0

13.8

3360.0

Nb-H1-4

0.1

95.0

200.0

450.0

1.9

281.0

Nb-H1-5

6.1

16600.0

450.0

300.0

85.0

861.0

Nb-H1-6

1.4

3470.0

200.0

150.0

25.5

240.0

Nb-H1-7

0.4

905.0

90.0

150.0

7.2

219.0

Nb-H11-1

0.2

1025.0

1045.0

850.0

11.2

529.0

Nb-H11-2

0.3

855.0

900.0

730.0

11.6

583.0

Nb-H2-1

0.2

1095.0

750.0

930.0

15.8

625.0

Nb-H2-2

0.4

1156.0

750.0

1180.0

12.4

608.0

Nb-H3-1

0.4

270.0

560.0

675.0

3.0

264.0

Nb-H3-2

0.8

240.0

655.0

700.0

3.2

525.0

Nb-T9-1

3.0

6235.0

200.0

500.0

52.8

2140.0

Nb-T9-2

0.9

26800.0

750.0

720.0

23.5

1144.0

Nb-T9-3

1.6

41200.0

655.0

1280.0

36.2

2427.0

Nb-F8-4

0.2

3350.0

140.0

1400.0

2.5

517.0

Nb-G8-5

0.0

90.0

20.0

135.0

0.3

35.3

 

 

وجود همبستگی قوی نقره با طلا و سرب می‌تواند نشان‌دهندة حضور بخشی از نقره در ساختار کانی قابل رؤیت (Visible) طلا و ساختار کانی گالن باشد. با توجه به بالا بودن مقدار زمینه As (دامنه تغییرات از 1/0 تا 6277 گرم در تن و عیار میانگین 15/613 گرم در تن)، وجود همبستگی قوی طلا با آرسنیک و همراهی قوی این دو عنصر با یکدیگر در تمامی چاهک‌ها حضور کمپلکس‌های بی‌سولفیدی برای حمل و نقل طلا را محتمل می‌سازد. الگوی انتشار فلز روی، همچنین علاوه بر هم‌روند بودن با الگوی توزیع سرب نسبت به آن، هاله ژئوشیمیایی وسیع‌تری را ایجاد می‌کند. این ویژگی را می‌توان به‌سبب شسته‌شدن روی در مراحل پایانی تکاپوی محلول‌های گرمابی و رانده‌شدن آن به مناطق هم‌جوار حاشیه‌ای مربوط دانست. تشکیل استوک‌ورک‌های (شکستگی‌های داربستی) کوارتز-پیریت، وجود بافت کاتاکلاستیکی در پیریت‌های فاز اولیه و نیز تزریق کالکوپیریت و آرسنوپیریت به درون شکستگی‌‌های پیریت‌های مذکور، در حقیقت نقش عوامل ساختاری را به‌عنوان کنترل‌کننده‌های کانه‌زایی در منطقه بارزتر می‌سازد.

 

سپاسگزاری

این پژوهش در قالب پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد در پژوهشکده علوم زمین و با حمایت سازمان زمین‌شناسی کشور انجام شده است. بدین وسیله، از همکاری و مساعدت معاونت محترم اکتشاف و مجری طرح اکتشاف سراسری موادمعدنی سپاسگزاری می‌شود.

References

بنی‌آدم، ف. (1383) بررسی زمین‌شناسی اقتصادی و خاستگاه احتمالی کانی‌سازی مس و طلا در محدوده اکتشافی نبی‌جان کلیبر. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد پژوهشکده علوم زمین، تهران، ایران.
شکوئی، ح. (1383) گزارش اکتشاف طلا درمحدوده شمال روستای نبی‌جان، طرح اکتشاف سراسری پروژه اکتشاف طلای زون ارسباران. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور.
حسنی‌پاک، ع. ا. (1377) زمین‌آمار (ژئواستاتیستیک). انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
مهرپرتو، م.، امینی‌فضل آ. و ج. رادفر (1371) نقشه زمین‌شناسی 100000/1 ورزقان. سازمان زمین‌شناسی کشور.
نبوی، م. (1355) دیباچه‌ای بر زمین‌شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی کشور، تهران.
وزیری‌هشی، ف. (1386) بررسی عوامل کنترل‌کننده کانه‌زایی مس و طلا با نگاه ویژه بر انتشار آن‌ها در افق‌های زیرسطحی و شرایط فیزیکوشیمیایی سیالات‌ درگیر مربوطه در منطقه نبی‌جان، آذربایجان خاوری. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، پژوهشکده علوم زمین، تهران، ایران.
Crawe, D. and Koons, P. O. (1989) Tectonically induced hydrothermal activity and gold mineralization adjacent to major fault zones. Economic Geology Monograph 6: 463-47.
Guillementte, N. (1993) Genesis of the Sb-W-Au deposit at Ixtahuacan, Guatemala: evidence from fluid inclusion and stable isotopes. Mineralium Deposita 28: 167-180.
Hagemann, S. G., Gebre-Mariam, G. and Groves, D. L. (1994) Surface-water influx in shallow-level Archean lode gold deposits in Western Australia. Geology 22: 1067-1107.
Levinson, A. A. (1980) Introduction to Ex-ploration Geochemistry. Applied pub-lishing Ltd, Wilmette, Illinois. U.S.A.
Meyer, C. and Hemley, J. J. (1967) Wall rock alteration. In Barnes H. L. (Eds.): Geochemistry of Hydrothermal Ore Deposits. New York, United States, Holt, Rinehart and Winston.
Nickel, E. H. (1979) Gossan mineralogy viewed in the context of solution chemistry. In: Glover, I. E. and Smith, R. E. (Eds.): Pathfinder and multielement geochemistry in mineral exploration. Geology Department Extension Service Publication, University of Western Australia.
Rankama, K. and Sahama, T. G. (1950) Geochemistry. University of Chicago Press.
Robb, L. J. (2005) Introduction to ore- forming processes. Wiley-Blackwell.
Titley, S. R. (1982) Advances in geology of the porphyry copper deposits. University of Arizona Press..

Files

History

  • Receive Date: 14 June 2016
  • Revise Date: 07 November 2017
  • Accept Date: 14 June 2016

Share

How to cite

Statistics