Document Type : Original Article
Authors
گروه زمین شناسی دانشگاه اصفهان
Abstract
Keywords
مقدمه
مجموعه‌های افیولیتی، قطعات لیتوسفر اقیانوسی هستند که طی فرآیندهای تکتونیکی روی پوسته قاره‌ای جایگیر شده و با استفاده از توالی اولترامافیک آن‌ها می‌توان به شرایط گوشته بالایی و فرآیندهای شیمیایی که در محیط اقیانوسی اتفاق افتاده‌اند، پی برد (Nicolas, 1989). مجموعه‌های افیولیتی در محیط‌هایی مانند مراکز گسترش اقیانوس‌ها و مراکز گسترش پشت کمان وجود دارند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که ترکیب گوشته بالایی توسط فرآیندهای پیچیده ذوب گوشته و همچنین واکنش سیالات در حال حرکت، کنترل می‌شود (Rampone et al., 2008). با مطالعه پریدوتیت‌های گوشته در مجموعه‌های افیولیتی پهنه بالای فرورانش می‌توان اطلاعات مهمی درباره فرآیندهای ذوب، تولید مذاب و حرکت سیال در گوه گوشته‌ای پهنه بالای فرورانش به‌دست آورد (Batanova and Sobolev, 2000). مطالعاتی که اخیراً روی ویژگی‌های ژئوشیمیایی و ساختاری پریدوتیت‌های آبیسال و افیولیتی انجام شده است، نشان می‌دهند که ترکیب گوشته لیتوسفری در محیط‌های کششی تنها تحت تأثیر درجات مختلف ذوب بخشی در اعماق مختلف نیست، بلکه واکنش مذاب/ سنگ دیواره نیز یک عامل مؤثر در تغییر ترکیب گوشته است (Niu, 2004; Piccardo et al., 2007; Seyler et al., 2007). مکانیسم و ماهیت شیمیایی واکنش مذاب/ سنگ دیواره تحت تأثیر ترکیب مذاب، نسبت مذاب به سنگ و تبادل حرارتی بین مذاب در حال حرکت و پریدوتیت میزبان، قابل تغییر است. مورد اخیر به‌شدت تحت کنترل عمق لیتوسفری است که واکنش در آن رخ می‌دهد. همچنین، مطالعات نشان می‌دهند که طی صعود این مذاب، پریدوتیت‌ها همواره از الیوین غنی و از پیروکسن تهی می‌شوند. از آن جایی که این مذاب‌ها در تعادل با پریدوتیت دیواره نیستند، در اثر واکنش با آن، پیروکسن آن‌ها ذوب و الیوین ته نشین می‌شود (Kelemen and Dick, 1995; Kelemen et al., 1997). این فرآیند می‌تواند مدل تهی‌شدگی شیمیایی در گوشته لیتوسفری، منشأ هارزبورگیت‌های واکنشی و دونیت‌های جانشینی را تفسیر کند. در تشکیل این پریدوتیت‌های تهی شده، واکنش مذاب/ سنگ و فرآیند ذوب بخشی مؤثر بوده‌اند (Piccardo et al., 2004; Seyler et al., 2007). پریدوتیت‌ها در مراحل مختلف واکنش مذاب/ سنگ و در اعماق مختلف لیتوسفر ایجاد می‌شوند Mu¨ntener and Piccardo, 2003)؛ Mu¨ntener et al., 2004؛ Borghini et al., 2007؛ Piccardo and Vissers, 2007). ذوب بخشی پریدوتیت‌های گوشته به این صورت انجام می‌شود که در اثر ذوب کلینوپیروکسن‌ها، مذاب بازالتی تولید می‌شود و Cr2O3 این کانی وارد مذاب می‌شود. با گسترش فرآیند ذوب، ارتوپیروکسن‌ها نیز دچار ذوب نامتجانس شده و بلورهای الیوین جایگزینی طی واکنش زیر در حاشیه این کانی تشکیل می‌شوند:
2 MgSiO3 (Opx) ÞMg2SiO4 (Ol) + SiO2 (Melt)
همانگونه که مشخص است، این واکنش به افزایش میزان SiO2 مذاب منجر می‌شود. به این ترتیب، با افزایش SiO2 مذاب صعود کننده، مذاب وارد محدوده پایداری کروم اسپینل‌ها شده و الیوین‌های جایگزینی و همچنین کانی کروم اسپینل نیز متبلور می‌شود.
با توجه به روابط صحرایی، افیولیت‌های ایران را بر اساس سن جایگیری به سه گروه زیر طبقه‌بندی نموده‌اند (Alavi, 1991):
الف) افیولیت‌های پروتروزوئیک یا پالئوزوئیک که در لبه غربی خرده قاره شرق- ایران مرکزی رخنمون دارند.
ب) افیولیت‌های پالئوزوئیک که در محدوده البرز در شمال ایران قرار دارند.
ج) افیولیت‌های بعد از ژوراسیک که فراوان‌ترین افیولیت‌های ایران هستند.
افیولیت‌های بخش جنوب‌غربی بلوک ایران مرکزی که در امتداد گسل نائین- بافت قرار دارند بهعنوان نوار افیولیتی نائین- بافت شناخته شده‌اند (Berberian and King, 1981) و به گروه سوم از طبقه‌بندی یاد شده تعلق دارند. این افیولیت‌ها، شامل مجموعه افیولیتی نائین، دهشیر، شهر بابک و بافت هستند که عمدتاً از سنگ‌های پریدوتیت گوشته، گابرو، دایک‌های دیابازی، آندزیت و ریولیت تشکیل شده‌اند و فاقد دایک‌های صفحه‌ای و توالی کومولاهای لایه‌ای هستند و ویژگی‌های ملانژهای تکتونیکی را دارند (Shafaii Moghadam et al., 2008؛ Shafaii Moghadam et al., 2009). به عقیده این محققین، هیچ یک از این مجموعه‌های افیولیتی، ویژگی مجموعه‌های افیولیتی که روی صفحه گندوانایی تراست شده‌اند (نظیر افیولیت‌های مناطق نیریز و کرمانشاه) را ندارند. این محققین، محیط تشکیل این افیولیت‌ها را به یک حوضه پشت کمان در این ناحیه، که در کرتاسه میانی شروع به باز شدن نموده، نسبت می‌دهند. افیولیت ملانژ سورک نیز بر اساس طبقه‌بندی یاد شده، به دسته سوم از افیولیت‌های ایران متعلق است. این افیولیت ملانژ از لحاظ جغرافیایی در محدوده غربی استان یزد و شرق روستای علی شفیع (جنوب روستای سورک بالا) و در محدوده جغرافیایی ¢00 °32 تا ¢20 °32 عرض‌های شمالی و ¢20 °53 تا ¢25 °53 طول‌های شرقی قرار دارد (Amidi, 1977) که به‌صورت نواری باریک و کم ارتفاع، با عرض چند صد متر، در امتداد گسل و نوار افیولیتی نائین- بافت، با روند شمال‌غرب- جنوب‌شرق، رخنمون یافته است (شکل ۱ و ۲- A). مطالعه این افیولیت توسط شرافت (۱۳٧٦) بیانگر آن است که این مجموعه توالی ناکاملی از یک افیولیت ملانژ است.
بررسی‌های صحرایی نشان می‌دهند که پایین‌ترین واحدهای سنگی این افیولیت ملانژ، پریدوتیت‌های گوشته هستند که معمولاً به‌همراه سرپانتینیت و لیستونیت دیده می‌شوند. سپس سنگ‌های گابرویی، با رنگ سبز تیره، دیده می‌شوند که بیشتر به‌همراه رودینگیت‌های سفید رنگ قرار دارند. اکثر دایک‌های دیابازی این منطقه، به موازات روند افیولیت و گسل نائین- بافت قرار دارند.
سنگ‌های آتشفشانی این افیولیت ملانژ، اسیدی و شامل کوارتز آندزیت و داسیت هستند. در نهایت، سنگ‌های رسوبی چرت و سنگ آهک‌های کرتاسه بالایی (Amidi, 1977)، بالاترین واحدهای سنگی این مجموعه را تشکیل می‌دهند (شکل ۲- A و B). در این افیولیت ملانژ، دایک‌های صفحه‌ای و توالی‌های کومولا وجود ندارد. هدف از انجام این تحقیق، تعیین ماهیت، چگونگی و موقعیت تشکیل پریدوتیت‌های گوشته افیولیت سورک است که در این راستا از ویژگی‌های صحرایی، ویژگی‌های پتروگرافی و شیمیایی کانی‌های سازنده پریدوتیت‌های این افیولیت ملانژ استفاده شده است.
روش انجام پژوهش
به‌منظور بررسی پریدوتیت‌های گوشته ملانژ افیولیتی سورک، پس از مطالعات صحرایی و نمونه‌برداری، پتروگرافی مقاطع نازک، از نمونه‌های مناسب، مقاطع نازک صیقلی تهیه شد. کانی‌های موجود در آن‌ها با استفاده از دستگاه آنالیز الکترون مایکروپروب Cameca SX-100 در دانشگاه لیبنیز هانوور آلمان با ولتاژ شتاب دهنده kV۲۰ و شدت جریان nA ۱۵ آنالیز شدند. در محاسبه فرمول ساختاری و تعیین عضوهای پایانی کانی‌ها و همچنین تفکیک Fe+2 وFe+3 ، از نسبت‌های استوکیومتری و نرم افزار Minpet استفاده شد.
پتروگرافی
کانی‌های موجود در پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک، شامل الیوین، کلینوپیروکسن، ارتوپیروکسن و کانی‌های فرعی آمفیبول و کروم اسپینل هستند. الیوین‌ها ریزترین و فراوان‌ترین کانی‌های تشکیل دهنده این سنگ‌ها هستند که در برخی موارد در اثر دگرسانی به سرپانتین تبدیل شده‌اند و بقایایی از الیوین در شبکه‌های سرپانتین محفوظ و محصور شده است. با توجه به فراوانی بیشتر این کانی در هارزبورگیت نسبت به لرزولیت، گسترش سرپانتینی شدن در این سنگ‌ها نیز بیشتر بوده است (شکل ۳- A). در هیچ یک از نمونه‌های بررسی شده، شواهدی از دگرشکلی در این کانی مشاهده نشده است. ارتوپیروکسن بزرگ‌ترین کانی تشکیل دهنده این پریدوتیت‌ها است. در مقاطع طولی این کانی تیغه‌های عدم آمیزشی کلینوپیروکسن به موازات رخ‌های آن مشهود است (شکل ۳- B). همچنین، این کانی در اثر دگرسانی به بستیت‌های بی‌شکل تبدیل شده است. این حالت، به ویژه در هارزبورگیت‌ها مشهود است. کلینوپیروکسن، کانی فرعی تشکیل دهنده این پریدوتیت‌هاست که فراوانی آن در لرزولیت‌ها بیشتر از ٥ درصد است و هارزبورگیت‌ها کمتر از ٥ درصد کلینوپیروکسن دارند. ابعاد این کانی نسبت به الیوین‌ها، درشت‌تر و از ارتوپیروکسن‌ها ریزتر است. کلینوپیروکسن موجود در لرزولیت‌ها به دو صورت تک کانی در متن سنگ (شکل ۳- C) و نیز به صورت تیغه‌های عدم آمیزشی به موازات رخ‌های ارتوپیروکسن (شکل ۳- B) دیده می‌شود. در پیروکسن‌های این پریدوتیت‌ها هیچ الیوین یا اسپینلی مشاهده نمی‌شود.
|
A |
|
B |
|
شکل ۱- (A موقعیت افیولیت سورک در میان افیولیت‌های اصلی ایران (برگرفته از Pessagno و همکاران (2005) با تغییرات) و (B نقشه زمین‌شناسی ساده شده منطقه مورد مطالعه (برگرفته از چهارگوش زمین‌شناسی سرو بالا (عمیدی، 1368) با تغییرات.
|
|
A |
|
B |
|
شکل ۲- تصاویر صحرایی از واحد های سنگی افیولیت سورک |
آمفیبول یکی از کانی‌های فرعی موجود در لرزولیت‌های افیولیت ملانژ سورک است که با فراوانی کمتر از کلینوپیروکسن مشاهده می‌شود. رخ‌های لوزوجهی این کانی در نور پلاریزه به‌خوبی تشخیص داده می‌شود (شکل ۳- D) و در نور طبیعی، رنگ صورتی کم‌رنگ واضحی دارند.
کروم اسپینل موجود در لرزولیت‌ها در نور طبیعی به‌رنگ زرد تا قهوه‌ای روشن دیده می‌شود. در اغلب موارد، این کانی در اثر دگرسانی به مگنتیت تبدیل شده است که آثار آن را می‌توان به‌صورت بخش‌های تیره در حاشیه و شکستگی‌های این کانی مشاهده نمود (شکل ۳-E ). کروم اسپینل موجود در هارزبورگیت‌ها در نور طبیعی قهوه‌ای تیره بوده و نسبت به انواع موجود در لرزولیت‌ها، شکستگی کمتری دارد. در برخی بخش‌ها، این کانی در اثر دگرسانی به مگنتیت و کلریت کروم‌دار تبدیل شده است (شکل ۳-F ).
لیستونیت‌ها در اثر کربناتی‌شدن سنگ‌های اولترامافیک سرپانتینی‌شده ایجاد می‌شوند. گاهی در این سنگ‌ها، شبکه‌های سرپانتینی باقی‌مانده از سنگ اولیه، که احتمالاً دونیت‌های سرپانتینی‌شده هستند، هنوز قابل تشخیص است. لیستونیت‌ها حاوی کانی‌های سرپانتین، کلسیت، دولومیت و کوارتز به همراه کروم اسپینل‌های باقی‌مانده از سنگ منشأ آن‌ها هستند. کروم اسپینل موجود در این سنگ‌ها در نور طبیعی به‌رنگ قرمز تیره بوده و به‌علت استحکام بیشتر آن، نسبت به انواع موجود درلرزولیت‌ها و هارزبورگیت‌ها، شکستگی کمتری دارد. بررسی ویژگی‌های نوری کروم اسپینل موجود در این سنگ‌ها نشان می‌دهد که رنگ آن‌ها از لرزولیت به سمت هارزبورگیت و دونیت همواره تیره‌تر و شکستگی‌های آن کمتر می‌شود.
|
شکل ۳- (A الیوین‌های موجود در یک لرزولیت در نور پلاریزه که در میان شبکه‌های سرپانتینی حاصل از دگرسانی آن محصور شده‌اند، |
|
شیمی کانی‌ها
الیوین‌های موجود در پریدوتیت‌های افیولیت ملانژ سورک، غنی از منیزیم هستند به گونه‌ای که مقدارMg# [Mg / (Mg + Fe+2)] آن‌ها در لرزولیت‌ها در محدوده 891/0تا 901/0 و در هارزبورگیت‌ها 893/0تا 902/0 محاسبه شده است. مطابق نمودار A در شکل ۴، این الیوین‌ها از نوع فورستریت و کریزولیت هستند.
ترکیب شیمیایی الیوین‌های موجود در پریدوتیت‌های افیولیت سورک تفاوت قابل توجهی را نشان نمی‌دهند که ناشی از واکنش یک مذاب همزیست با سنگ‌های پریدوتیتی است که به بافر شدن ترکیب الیوین‌ها منجر شده و ترکیب آن‌ها را در سراسر یک واحد تقریباً یکسان نموده است (Kelemen et al., 1997). نتایج آنالیز نقطه‌ای این کانی در جدول ۱ آورده شده است.
ارتوپیروکسن این پریدوتیت‌ها همگی از نوع انستاتیت با محدوده ترکیبی Wo 0.66 - 5.23 En 85.7 - 89.37 Fs 9.06 - 11.05 است. مقدار Mg# این کانی 898/0 تا 960/0 محاسبه شده که نسبت به مقادیر موجود در الیوین‌ها بیشتر است (جدول ۲). این موضوع نشان می‌دهد که توزیع Fe و Mg بین دو فاز الیوین و ارتوپیروکسن عامل مؤثری در ایجاد تعادل شیمیایی است. موقعیت ترکیبی این کانی در نمودار B در شکل ۴ نشان داده شده است.
کلینوپیروکسن‌های این پریدوتیت‌ها از نوع دیوپسید بوده و دارای محدوده ترکیبی Wo 31.6 - 50.4 En 45.5 - 62.6 Fs 3.6 - 5.7 هستند. مقدار Mg# این کانی در محدوده 928/0 تا 978/0 محاسبه شده است. نتایج آنالیز نقطه‌ای و همچنین موقعیت ترکیبی این کلینوپیروکسن‌ها در جدول 3 و شکل ۴- C نشان داده شده است. برخی از کلینوپیروکسن‌هایی که به‌صورت تیغه‌های عدم آمیزشی در ارتوپیروکسن‌ها وجود دارند از نوع اوژیت هستند، زیرا در دماهای بالاتر از سولیدوس، پیروکسن‌های با ترکیبات مختلف (دارای یون‌های Ca، Mg و Fe) با یکدیگر قابلیت اختلاط دارند، ولی با کاهش دما، پیروکسن‌های کلسیم‌دار و بدون کلسیم از هم جدا شده و بسته به فراوانی هر کانی ممکن است انواع کلسیم دار (Cpx) به‌صورت تیغه‌هایی به موازات رخ‌های پیروکسن‌های بدون کلسیم (Opx) مشاهده شوند.
آمفیبول‌های موجود در لرزولیت‌های افیولیت سورک دارای مقادیر Na2O حدود 31/3 تا 55/3 و Al2O3 بین 23/14 تا 12/15 هستند (جدول ۴). این آمفیبول‌ها مطابق با نمودار D در شکل ۴ از نوع پارگاسیت (Leake et al., 1997) هستند. پارگاسیت یکی از انواع آمفیبول‌های کلسیم‌دار است که [Ca≥1.5; (Na+K)A≥0.50]، مقدار Si موجود در واحد فرمولی آن در محدوده 5/5 تا 6/6، مقدار Mg# آن 5/0 تا 0/1، Ti کمتر از 5/0 و IVAl ≥ Fe +3 است.
در پریدوتیت‌های گوشته، وجود اسپینل‌های محاط شده توسط کلریت، همانند آنچه در شکل (۳-F ) نشان داده شده است، نشأت گرفته از واکنش کانی‌های الیوین، پیروکسن، اسپینل و سیال در شرایط ساب سالیدوس و مطابق با واکنش زیر است (Kelemen et al., 2003):
H2O + (Mg, Fe)2SiO4 + (Mg, Fe)2Si2O6 + (Mg, Fe) (Al, Cr)2O4 = (Mg, Fe)5(Al, Cr)2Si3O10(OH)4
کروم اسپینل موجود در پریدوتیت‌های افیولیت سورک دارای مقادیر متفاوتی از Cr# [Cr / (Cr + Al)] است، به‌طوری‌که دو محدوده ترکیبی را نشان می‌دهد. کروم اسپینل موجود در لرزولیت‌ها، دارای مقدار زیادی اکسید آلومینیوم بوده (19/56 < Al2O3 < 68/54) و مقدار Cr# آن در محدوده 117/0 تا 131/0 قرار دارد. در حالی‌که کروم اسپینل درون هارزبورگیت‌ها دارای Al2O3 کمتر (51/30< Al2O3 < 06/27) و مقدار Cr# با محدوده 434/0 تا 485/0 است (شکل ۵- A). بر اساس مقدار Cr# کروم اسپینل موجود در لیستونیت‌ها، دو نوع کروم اسپینل در این سنگ‌ها وجود دارد؛ محدوده Cr# یک نوع از آن‌ها 737/0 تا 740/0 و نوع دیگر 48/0 تا 50/0 است. با توجه به این که Cr# نوع اول کروم اسپینل موجود در لیستونیت ها دارای Cr# بالاتری نسبت به نوع دوم و همچنین انواع موجود در لرزولیت و هارزبورگیت دارد، بنابراین، احتمالاً سنگ اولیه این لیستونیت‌ها، دونیت بوده است زیرا دونیت‌ها راحت‌تر سرپانتینی شده و به آسانی نیز به لیستونیت تبدیل می‌شوند. Cr# نوع دوم کروم اسپینل درون لیستونیت شبیه به مقادیر موجود در کروم اسپینل هارزبورگیت‌هاست. این موضوع نشان می‌دهد که علاوه بر دونیت‌ها، بخش‌هایی از هارزبورگیت‌ها نیز لیستونیتی شده‌اند.
|
B |
A |
|
D |
C |
|
شکل ۴- (A موقعیت ترکیبی الیوین‌های موجود در پریدوتیت‌های ملانژ افیولیتی سورک (Deer et al., 1992)، (B محدوده ترکیبی ارتوپیروکسن‌های موجود در لرزولیت‌ها و هارزبورگیت‌های موجود در افیولیت ملانژ سورک (Morimoto, 1989). (C ترکیب کلینوپیروکسن‌های موجود در پریدوتیت‌های افیولیت سورک (Morimoto, 1989) و (D ترکیب آمفیبول‌های پارگاسیتی موجود در لرزولیت‌های گوشته افیولیت سورک (Leake et al., 1997).
|
|
جدول ۱- نتایج آنالیز نقطه‌ای (wt%) و محاسبه فرمول ساختاری الیوین‌های موجود در پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Sample |
839-1 |
839-1 |
839-1 |
839-1 |
839-3 |
839-3 |
840-3 |
840-3 |
840-3 |
841-2 |
841-2 |
841-2 |
|
Lithology |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
HZ |
HZ |
HZ |
|
Point No. |
61/1 |
62/1 |
63/1 |
64/1 |
73/1 |
74/1 |
45/1 |
46/1 |
47/1 |
53/1 |
58/1 |
59/1 |
|
SiO2 |
40.65 |
40.39 |
40.77 |
40.47 |
40.19 |
40.55 |
40.89 |
40.65 |
40.50 |
40.71 |
40.22 |
40.38 |
|
TiO2 |
0.01 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.01 |
0.02 |
0.03 |
0.00 |
0.02 |
0.01 |
|
Al2O3 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.03 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.02 |
|
Cr2O3 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.04 |
0.03 |
0.00 |
0.00 |
0.02 |
0.01 |
0.02 |
0.04 |
|
FeO* |
10.47 |
10.59 |
10.54 |
10.64 |
10.40 |
10.00 |
9.55 |
9.93 |
9.97 |
10.36 |
9.80 |
9.61 |
|
MnO |
0.13 |
0.10 |
0.13 |
0.09 |
0.09 |
0.16 |
0.13 |
0.18 |
0.12 |
0.14 |
0.14 |
0.14 |
|
MgO |
48.74 |
48.91 |
48.55 |
48.73 |
49.32 |
49.22 |
48.95 |
48.80 |
48.95 |
48.40 |
49.40 |
49.40 |
|
CaO |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
0.03 |
0.00 |
0.06 |
0.00 |
0.00 |
0.04 |
0.02 |
0.03 |
0.00 |
|
Na2O |
0.000 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.03 |
0.02 |
|
K2O |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
|
NiO |
ND |
ND |
ND |
ND |
ND |
ND |
0.46 |
0.42 |
0.40 |
0.36 |
0.35 |
0.42 |
|
Total |
100.01 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.04 |
100.03 |
100.00 |
100.00 |
100.02 |
100.01 |
100.02 |
100.04 |
|
O# 4 |
||||||||||||
|
Si |
0.998 |
0.993 |
1.001 |
0.995 |
0.988 |
0.995 |
1.002 |
0.998 |
0.995 |
1.001 |
0.988 |
0.991 |
|
Ti |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Al |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
|
Fe2+ |
0.215 |
0.218 |
0.217 |
0.219 |
0.214 |
0.205 |
0.196 |
0.204 |
0.205 |
0.213 |
0.201 |
0.197 |
|
Mn |
0.003 |
0.002 |
0.003 |
0.002 |
0.002 |
0.003 |
0.003 |
0.004 |
0.002 |
0.003 |
0.003 |
0.003 |
|
Mg |
1.785 |
1.793 |
1.778 |
1.786 |
1.807 |
1.800 |
1.788 |
1.787 |
1.792 |
1.774 |
1.809 |
1.807 |
|
Ca |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.002 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.001 |
0.001 |
0.000 |
|
Na |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.001 |
|
K |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Ni |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.009 |
0.008 |
0.008 |
0.007 |
0.007 |
0.008 |
|
Cations |
3.001 |
3.006 |
2.999 |
3.004 |
3.011 |
3.005 |
2.998 |
3.001 |
3.004 |
2.999 |
3.010 |
3.008 |
|
Fe# |
0.108 |
0.108 |
0.109 |
0.109 |
0.106 |
0.102 |
0.099 |
0.102 |
0.103 |
0.107 |
0.100 |
0.098 |
|
Mg# |
0.893 |
0.892 |
0.891 |
0.891 |
0.894 |
0.898 |
0.901 |
0.898 |
0.897 |
0.893 |
0.900 |
0.902 |
|
Tephroite |
0.134 |
0.102 |
0.135 |
0.092 |
0.092 |
0.164 |
0.135 |
0.186 |
0.123 |
0.147 |
0.144 |
0.144 |
|
Forsterite |
89.116 |
89.069 |
89.023 |
88.972 |
89.342 |
89.546 |
90.014 |
89.584 |
89.592 |
89.124 |
89.820 |
90.033 |
|
Faylite |
10.737 |
10.816 |
10.842 |
10.897 |
10.566 |
10.211 |
9.851 |
10.230 |
10.232 |
10.702 |
9.996 |
9.822 |
|
Ca-Ol |
0.013 |
0.013 |
0.000 |
0.039 |
0.000 |
0.078 |
0.000 |
0.000 |
0.052 |
0.027 |
0.039 |
0.000 |
|
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Fe#[Fe2+/(Fe2++Mg)] |
|
|||||||||||
جدول ۲- نتایج آنالیز نقطه‌ای (wt%) و محاسبه فرمول ساختاری ارتوپیروکسن‌های موجود در پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Sample |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
839-3 |
|
Lithology |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
|
Point No. |
70-1 |
71-1 |
72-1 |
75-1 |
76-1 |
79-1 |
80-1 |
81-1 |
82-1 |
83-1 |
84-1 |
85-1 |
86-1 |
87-1 |
|
SiO2 |
54.98 |
55.15 |
55.05 |
55.46 |
55.06 |
53.19 |
54.22 |
53.90 |
54.03 |
54.44 |
54.49 |
54.38 |
53.31 |
54.03 |
|
TiO2 |
0.07 |
0.05 |
0.07 |
0.07 |
0.06 |
0.13 |
0.06 |
0.10 |
0.09 |
0.08 |
0.08 |
0.10 |
0.22 |
0.10 |
|
Al2O3 |
3.92 |
3.84 |
3.55 |
3.42 |
3.70 |
4.99 |
4.93 |
5.10 |
5.22 |
4.60 |
4.51 |
4.67 |
4.79 |
4.83 |
|
Cr2O3 |
0.28 |
0.24 |
0.27 |
0.27 |
0.25 |
0.61 |
0.49 |
0.50 |
0.52 |
0.52 |
0.47 |
0.45 |
0.47 |
0.54 |
|
FeO* |
6.71 |
6.77 |
6.70 |
6.78 |
7.17 |
5.94 |
6.71 |
6.44 |
6.41 |
6.63 |
6.87 |
6.82 |
5.53 |
6.36 |
|
MnO |
0.13 |
0.11 |
0.15 |
0.15 |
0.22 |
0.13 |
0.14 |
0.14 |
0.19 |
0.11 |
0.18 |
0.24 |
0.21 |
0.15 |
|
MgO |
33.20 |
33.43 |
33.76 |
33.40 |
32.92 |
32.22 |
32.98 |
32.17 |
33.19 |
32.53 |
32.86 |
32.93 |
27.76 |
31.92 |
|
CaO |
0.70 |
0.39 |
0.44 |
0.46 |
0.62 |
2.74 |
0.44 |
1.61 |
0.34 |
1.07 |
0.53 |
0.42 |
7.60 |
1.95 |
|
Na2O |
0.01 |
0.03 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.05 |
0.02 |
0.03 |
0.01 |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
0.11 |
0.12 |
|
K2O |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
|
Total |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
|
O# 6 |
||||||||||||||
|
Si |
1.898 |
1.902 |
1.898 |
1.915 |
1.906 |
1.838 |
1.872 |
1.864 |
1.863 |
1.883 |
1.884 |
1.879 |
1.870 |
1.870 |
|
Ti |
0.002 |
0.001 |
0.002 |
0.002 |
0.002 |
0.003 |
0.002 |
0.003 |
0.002 |
0.002 |
0.002 |
0.003 |
0.006 |
0.003 |
|
Al |
0.160 |
0.156 |
0.144 |
0.139 |
0.150 |
0.203 |
0.200 |
0.208 |
0.212 |
0.188 |
0.184 |
0.190 |
0.198 |
0.197 |
|
Cr |
0.008 |
0.006 |
0.007 |
0.007 |
0.007 |
0.017 |
0.013 |
0.014 |
0.014 |
0.014 |
0.013 |
0.012 |
0.013 |
0.015 |
|
Fe3+ |
0.033 |
0.032 |
0.049 |
0.019 |
0.028 |
0.101 |
0.041 |
0.047 |
0.044 |
0.028 |
0.032 |
0.033 |
0.044 |
0.051 |
|
Fe2+ |
0.161 |
0.163 |
0.144 |
0.177 |
0.180 |
0.070 |
0.153 |
0.140 |
0.141 |
0.164 |
0.167 |
0.164 |
0.118 |
0.134 |
|
Mn |
0.004 |
0.003 |
0.004 |
0.004 |
0.006 |
0.004 |
0.004 |
0.004 |
0.006 |
0.003 |
0.005 |
0.007 |
0.006 |
0.004 |
|
Mg |
1.709 |
1.719 |
1.735 |
1.719 |
1.699 |
1.659 |
1.697 |
1.659 |
1.705 |
1.677 |
1.694 |
1.697 |
1.452 |
1.647 |
|
Ca |
0.026 |
0.014 |
0.016 |
0.017 |
0.023 |
0.101 |
0.016 |
0.060 |
0.013 |
0.040 |
0.019 |
0.015 |
0.286 |
0.072 |
|
Na |
0.001 |
0.002 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.003 |
0.001 |
0.002 |
0.001 |
0.001 |
0.001 |
0.000 |
0.007 |
0.008 |
|
K |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Sum |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
|
Mg# |
0.914 |
0.913 |
0.923 |
0.907 |
0.904 |
0.960 |
0.917 |
0.922 |
0.924 |
0.911 |
0.910 |
0.912 |
0.925 |
0.925 |
|
Fe# |
0.086 |
0.087 |
0.077 |
0.093 |
0.096 |
0.040 |
0.083 |
0.078 |
0.076 |
0.089 |
0.090 |
0.088 |
0.075 |
0.075 |
|
Cr# |
0.048 |
0.037 |
0.046 |
0.048 |
0.045 |
0.077 |
0.061 |
0.063 |
0.062 |
0.069 |
0.066 |
0.059 |
0.062 |
0.071 |
|
Q |
1.895 |
1.897 |
1.896 |
1.913 |
1.901 |
1.831 |
1.866 |
1.859 |
1.859 |
1.881 |
1.880 |
1.876 |
1.855 |
1.853 |
|
J |
0.001 |
0.004 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.007 |
0.003 |
0.004 |
0.001 |
0.001 |
0.001 |
0.000 |
0.015 |
0.016 |
|
WO |
1.334 |
0.739 |
0.832 |
0.871 |
1.197 |
5.237 |
0.850 |
3.126 |
0.659 |
2.070 |
1.016 |
0.808 |
14.989 |
3.792 |
|
EN |
88.446 |
88.987 |
89.026 |
88.791 |
87.752 |
85.704 |
88.801 |
86.900 |
89.374 |
87.727 |
88.345 |
88.545 |
76.179 |
86.326 |
|
FS |
10.220 |
10.273 |
10.142 |
10.338 |
11.051 |
9.059 |
10.349 |
9.974 |
9.968 |
10.204 |
10.639 |
10.648 |
8.832 |
9.883 |
|
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Fe#[Fe2+/(Fe2++Mg)], Cr# [Cr/(Cr+Al)] |
||||||||||||||
جدول ۲- ادامه ...
|
Sample |
839-4 |
839-4 |
839-4 |
840-1 |
840-1 |
840-1 |
840-1 |
840-1 |
840-1 |
841-2 |
841-2 |
841-2 |
841-2 |
|
Lithology |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Lz |
Hz |
Hz |
Hz |
Hz |
|
Point No. |
91-1 |
92-1 |
93-1 |
35-1 |
36-1 |
37-1 |
38-1 |
39-1 |
40-1 |
54-1 |
55-1 |
56-1 |
57-1 |
|
SiO2 |
54.89 |
54.98 |
55.64 |
54.70 |
55.33 |
54.84 |
55.46 |
55.59 |
55.22 |
55.04 |
55.03 |
54.75 |
54.27 |
|
TiO2 |
0.07 |
0.10 |
0.09 |
0.07 |
0.07 |
0.09 |
0.05 |
0.06 |
0.06 |
0.05 |
0.06 |
0.09 |
0.09 |
|
Al2O3 |
4.02 |
3.96 |
3.75 |
4.17 |
4.21 |
4.05 |
3.82 |
3.58 |
4.11 |
3.87 |
4.11 |
4.41 |
4.58 |
|
Cr2O3 |
0.36 |
0.28 |
0.38 |
0.41 |
0.33 |
0.46 |
0.41 |
0.36 |
0.60 |
0.27 |
0.26 |
0.50 |
0.47 |
|
FeO* |
6.67 |
6.80 |
6.65 |
6.56 |
6.47 |
6.69 |
6.51 |
6.58 |
6.53 |
6.93 |
6.56 |
6.37 |
6.60 |
|
MnO |
0.18 |
0.06 |
0.11 |
0.10 |
0.08 |
0.17 |
0.17 |
0.20 |
0.09 |
0.16 |
0.20 |
0.11 |
0.10 |
|
MgO |
33.13 |
33.18 |
32.83 |
32.49 |
32.75 |
32.92 |
32.86 |
33.02 |
32.98 |
33.07 |
32.96 |
32.55 |
33.32 |
|
CaO |
0.68 |
0.64 |
0.54 |
1.30 |
0.70 |
0.66 |
0.56 |
0.50 |
0.35 |
0.56 |
0.67 |
1.07 |
0.43 |
|
Na2O |
0.02 |
0.00 |
0.02 |
0.05 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
|
K2O |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.01 |
0.02 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
|
NiO |
- |
- |
- |
0.13 |
0.05 |
0.11 |
0.16 |
0.10 |
0.06 |
0.07 |
0.12 |
0.14 |
0.14 |
|
Total |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
|
O# 6 |
|||||||||||||
|
Si |
1.895 |
1.899 |
1.925 |
1.892 |
1.913 |
1.896 |
1.919 |
1.922 |
1.909 |
1.903 |
1.902 |
1.894 |
1.872 |
|
Ti |
0.002 |
0.003 |
0.002 |
0.002 |
0.002 |
0.002 |
0.001 |
0.002 |
0.002 |
0.001 |
0.002 |
0.002 |
0.002 |
|
Al |
0.164 |
0.161 |
0.152 |
0.170 |
0.171 |
0.165 |
0.155 |
0.146 |
0.167 |
0.157 |
0.167 |
0.180 |
0.186 |
|
Cr |
0.010 |
0.008 |
0.010 |
0.011 |
0.009 |
0.012 |
0.011 |
0.010 |
0.016 |
0.007 |
0.007 |
0.014 |
0.013 |
|
Fe3+ |
0.033 |
0.029 |
0.000 |
0.034 |
0.000 |
0.026 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.027 |
0.020 |
0.014 |
0.052 |
|
Fe2+ |
0.159 |
0.167 |
0.192 |
0.156 |
0.187 |
0.168 |
0.188 |
0.190 |
0.189 |
0.173 |
0.170 |
0.170 |
0.139 |
|
Mn |
0.005 |
0.002 |
0.003 |
0.003 |
0.002 |
0.005 |
0.005 |
0.006 |
0.003 |
0.005 |
0.006 |
0.003 |
0.003 |
|
Mg |
1.705 |
1.708 |
1.693 |
1.676 |
1.688 |
1.697 |
1.695 |
1.703 |
1.700 |
1.704 |
1.697 |
1.678 |
1.714 |
|
Ca |
0.025 |
0.024 |
0.020 |
0.048 |
0.026 |
0.024 |
0.021 |
0.018 |
0.013 |
0.021 |
0.025 |
0.039 |
0.016 |
|
Na |
0.001 |
0.000 |
0.001 |
0.003 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.001 |
0.000 |
|
K |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Sum |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
3.999 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
|
Mg# |
0.915 |
0.911 |
0.898 |
0.915 |
0.900 |
0.910 |
0.900 |
0.900 |
0.900 |
0.908 |
0.909 |
0.908 |
0.925 |
|
Fe# |
0.085 |
0.089 |
0.102 |
0.085 |
0.100 |
0.090 |
0.100 |
0.100 |
0.100 |
0.092 |
0.091 |
0.092 |
0.075 |
|
Cr# |
0.057 |
0.047 |
0.062 |
0.061 |
0.050 |
0.068 |
0.066 |
0.064 |
0.087 |
0.043 |
0.040 |
0.072 |
0.065 |
|
Q |
1.890 |
1.899 |
1.906 |
1.881 |
1.901 |
1.889 |
1.904 |
1.911 |
1.902 |
1.898 |
1.892 |
1.889 |
1.868 |
|
J |
0.003 |
0.000 |
0.003 |
0.007 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.001 |
0.000 |
|
WO |
1.300 |
1.233 |
1.039 |
2.523 |
1.358 |
1.266 |
1.085 |
0.962 |
0.679 |
1.068 |
1.298 |
2.072 |
0.826 |
|
EN |
88.445 |
88.507 |
88.714 |
87.416 |
88.690 |
88.396 |
88.792 |
88.806 |
89.265 |
88.315 |
88.508 |
88.088 |
89.122 |
|
FS |
10.255 |
10.260 |
10.247 |
10.061 |
9.952 |
10.337 |
10.123 |
10.232 |
10.056 |
10.617 |
10.194 |
9.840 |
10.052 |
|
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Fe#[Fe2+/(Fe2++Mg)], Cr# [Cr/(Cr+Al)] |
|||||||||||||
جدول ۳- نتایج آنالیز نقطه‌ای (wt%) و محاسبه فرمول ساختاری کلینوپیروکسن‌های موجود در پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک (*= کلینوپیروکسن‌هایی که به‌صورت تیغه‌های عدم آمیزشی درون ارتوپیروکسن قرار دارند).
|
Sample |
839-1 |
839-1 |
839-1 |
839-1 |
839-1 |
839-3 |
839-3 |
839-3* |
839-3* |
839-6 |
839-6 |
840-2 |
840-2 |
841-2 |
841-2 |
|
Lithology |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
HZ |
HZ |
|
Point No. |
65-1 |
66-1 |
67-1 |
68-1 |
69-1 |
77-1 |
78-1 |
88-1 |
89-1 |
102-1 |
103-1 |
41-1 |
42-1 |
51-1 |
52-1 |
|
SiO2 |
52.23 |
52.07 |
52.35 |
53.12 |
51.75 |
51.14 |
51.50 |
51.98 |
51.17 |
52.33 |
51.39 |
50.30 |
51.94 |
51.98 |
52.80 |
|
TiO2 |
0.26 |
0.29 |
0.29 |
0.23 |
0.31 |
0.32 |
0.30 |
0.40 |
0.49 |
0.31 |
0.32 |
0.26 |
0.32 |
0.30 |
0.23 |
|
Al2O3 |
4.02 |
4.28 |
4.32 |
3.16 |
4.64 |
4.26 |
4.43 |
4.93 |
4.80 |
4.35 |
4.76 |
6.13 |
4.68 |
4.64 |
2.91 |
|
Cr2O3 |
0.57 |
0.50 |
0.50 |
0.32 |
0.61 |
0.58 |
0.57 |
0.65 |
0.66 |
0.60 |
0.72 |
1.42 |
0.87 |
0.57 |
0.47 |
|
FeO* |
2.54 |
2.37 |
2.77 |
2.49 |
2.45 |
2.70 |
2.63 |
3.67 |
3.23 |
2.30 |
2.77 |
2.72 |
2.32 |
2.50 |
2.20 |
|
MnO |
0.08 |
0.09 |
0.06 |
0.10 |
0.09 |
0.04 |
0.00 |
0.00 |
0.08 |
0.10 |
0.11 |
0.15 |
0.13 |
0.03 |
0.09 |
|
MgO |
16.94 |
16.13 |
17.33 |
16.80 |
16.35 |
16.46 |
16.43 |
22.39 |
21.65 |
16.31 |
16.78 |
15.89 |
15.47 |
15.82 |
16.61 |
|
CaO |
22.91 |
23.81 |
21.92 |
23.39 |
23.43 |
24.00 |
23.64 |
15.73 |
17.65 |
23.23 |
22.75 |
22.59 |
23.82 |
23.80 |
24.37 |
|
Na2O |
0.45 |
0.45 |
0.45 |
0.39 |
0.37 |
0.48 |
0.49 |
0.24 |
0.28 |
0.47 |
0.40 |
0.50 |
0.40 |
0.32 |
0.21 |
|
K2O |
0.00 |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
0.02 |
0.00 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
0.01 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
|
NiO |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.05 |
0.05 |
0.04 |
0.10 |
|
Total |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
100.0 |
|
O# 6 |
|
||||||||||||||
|
Si |
1.891 |
1.890 |
1.893 |
1.926 |
1.877 |
1.854 |
1.866 |
1.850 |
1.824 |
1.898 |
1.862 |
1.827 |
1.892 |
1.891 |
1.919 |
|
Ti |
0.007 |
0.008 |
0.008 |
0.006 |
0.008 |
0.009 |
0.008 |
0.011 |
0.013 |
0.008 |
0.009 |
0.007 |
0.009 |
0.008 |
0.006 |
|
Al |
0.172 |
0.183 |
0.184 |
0.135 |
0.199 |
0.182 |
0.190 |
0.207 |
0.202 |
0.186 |
0.203 |
0.262 |
0.200 |
0.199 |
0.125 |
|
Cr |
0.016 |
0.014 |
0.014 |
0.009 |
0.017 |
0.017 |
0.016 |
0.018 |
0.019 |
0.017 |
0.020 |
0.041 |
0.025 |
0.016 |
0.013 |
|
Fe3+ |
0.047 |
0.039 |
0.031 |
0.018 |
0.039 |
0.000 |
0.000 |
0.069 |
0.000 |
0.016 |
0.063 |
0.064 |
0.001 |
0.009 |
0.026 |
|
Fe2+ |
0.030 |
0.033 |
0.053 |
0.058 |
0.036 |
0.081 |
0.080 |
0.040 |
0.096 |
0.053 |
0.021 |
0.019 |
0.070 |
0.067 |
0.041 |
|
Mn |
0.002 |
0.003 |
0.002 |
0.003 |
0.003 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.002 |
0.003 |
0.003 |
0.005 |
0.004 |
0.001 |
0.003 |
|
Mg |
0.914 |
0.873 |
0.934 |
0.909 |
0.884 |
0.889 |
0.887 |
1.188 |
1.151 |
0.882 |
0.907 |
0.861 |
0.840 |
0.858 |
0.900 |
|
Ca |
0.889 |
0.926 |
0.849 |
0.909 |
0.911 |
0.932 |
0.918 |
0.600 |
0.674 |
0.903 |
0.883 |
0.879 |
0.930 |
0.927 |
0.949 |
|
Na |
0.032 |
0.032 |
0.031 |
0.027 |
0.026 |
0.034 |
0.035 |
0.017 |
0.019 |
0.033 |
0.028 |
0.035 |
0.028 |
0.023 |
0.015 |
|
K |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Ni |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
0.001 |
0.001 |
0.003 |
|
Sum |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
3.999 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
4.000 |
|
Mg# |
0.968 |
0.964 |
0.946 |
0.940 |
0.961 |
0.916 |
0.917 |
0.967 |
0.923 |
0.943 |
0.977 |
0.978 |
0.923 |
0.928 |
0.956 |
|
Fe# |
0.032 |
0.036 |
0.054 |
0.060 |
0.039 |
0.084 |
0.083 |
0.033 |
0.077 |
0.057 |
0.023 |
0.022 |
0.077 |
0.072 |
0.044 |
|
Cr# |
0.085 |
0.071 |
0.071 |
0.063 |
0.079 |
0.085 |
0.078 |
0.080 |
0.086 |
0.084 |
0.090 |
0.135 |
0.111 |
0.074 |
0.094 |
|
Q |
1.833 |
1.831 |
1.836 |
1.875 |
1.830 |
1.903 |
1.885 |
1.828 |
1.921 |
1.838 |
1.811 |
1.758 |
1.840 |
1.853 |
1.890 |
|
J |
0.063 |
0.063 |
0.063 |
0.055 |
0.052 |
0.068 |
0.070 |
0.033 |
0.039 |
0.066 |
0.056 |
0.070 |
0.056 |
0.045 |
0.029 |
|
WO |
47.217 |
49.422 |
45.436 |
47.942 |
48.648 |
48.947 |
48.696 |
31.618 |
35.056 |
48.608 |
47.045 |
48.119 |
50.409 |
49.801 |
49.463 |
|
EN |
48.572 |
46.586 |
49.976 |
47.915 |
47.230 |
46.690 |
47.081 |
62.625 |
59.815 |
47.474 |
48.300 |
47.113 |
45.536 |
46.060 |
46.908 |
|
FS |
4.211 |
3.993 |
4.588 |
4.142 |
4.123 |
4.363 |
4.223 |
5.757 |
5.128 |
3.919 |
4.655 |
4.768 |
4.054 |
4.139 |
3.629 |
|
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Fe#[Fe2+/(Fe2++Mg)], Cr# [Cr/(Cr+Al)] |
|||||||||||||||
جدول ۴- نتایج آنالیز نقطه‌ای (wt%) ومحاسبه فرمول ساختاری آمفیبول‌های موجود در پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Sample |
839 |
839 |
839 |
839 |
|
Lithology |
LZ |
LZ |
LZ |
LZ |
|
SiO2 |
44.32 |
43.88 |
43.88 |
44.28 |
|
TiO2 |
1.01 |
1.06 |
1.08 |
1.22 |
|
Al2O3 |
14.65 |
15.12 |
14.59 |
14.23 |
|
Cr2O3 |
0.95 |
0.98 |
0.94 |
0.87 |
|
FeO* |
3.22 |
3.43 |
3.39 |
3.39 |
|
MnO |
0.05 |
0.01 |
0.02 |
0.07 |
|
MgO |
18.35 |
18.36 |
18.29 |
18.49 |
|
CaO |
12.33 |
12.27 |
12.05 |
12.38 |
|
Na2O |
3.40 |
3.55 |
3.31 |
3.45 |
|
K2O |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.01 |
|
NiO |
0.11 |
0.12 |
0.08 |
0.12 |
|
Total |
97.31 |
97.67 |
96.60 |
97.52 |
|
O# 23 |
||||
|
Si |
6.184 |
6.102 |
6.151 |
6.182 |
|
Ti |
0.106 |
0.111 |
0.114 |
0.128 |
|
Al |
2.407 |
2.476 |
2.409 |
2.341 |
|
Cr |
0.105 |
0.107 |
0.104 |
0.096 |
|
Fe3+ |
0.304 |
0.378 |
0.397 |
0.304 |
|
Fe2+ |
0.071 |
0.020 |
0.000 |
0.092 |
|
Mn |
0.006 |
0.001 |
0.003 |
0.008 |
|
Mg |
3.817 |
3.805 |
3.822 |
3.849 |
|
Ca |
1.843 |
1.827 |
1.809 |
1.852 |
|
Na |
0.919 |
0.958 |
0.899 |
0.933 |
|
K |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.001 |
|
Sum |
15.762 |
15.785 |
15.708 |
15.786 |
|
Mg# |
0.982 |
0.995 |
1.000 |
0.977 |
|
Fe# |
0.018 |
0.005 |
0.000 |
0.023 |
|
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Fe# [Fe/(Fe2++Mg)] |
||||
جدول ۵- نتایج آنالیز نقطه‌ای و محاسبه فرمول ساختاری اسپینل‌های موجود در لرزولیت‌های پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Sample |
840-3 |
840-3 |
841-2 |
839-5 |
839-5 |
|
Point No. |
43/1 |
44/1 |
60/1 |
94/1 |
95/1 |
|
TiO2 |
0.07 |
0.04 |
0.02 |
0.07 |
0.08 |
|
Al2O3 |
55.83 |
55.89 |
55.00 |
56.23 |
56.28 |
|
Cr2O3 |
12.20 |
12.00 |
12.41 |
11.55 |
11.55 |
|
FeO* |
12.71 |
12.64 |
13.25 |
12.95 |
12.58 |
|
MnO |
0.07 |
0.18 |
0.10 |
0.10 |
0.06 |
|
MgO |
18.90 |
18.91 |
18.95 |
19.17 |
19.53 |
|
NiO |
0.28 |
0.38 |
0.29 |
0.00 |
0.00 |
|
Total |
100.06 |
100.04 |
100.02 |
100.07 |
100.08 |
|
O# 32 |
|||||
|
Ti |
0.011 |
0.007 |
0.003 |
0.010 |
0.012 |
|
Al |
13.789 |
13.801 |
13.496 |
13.716 |
13.792 |
|
Cr |
2.020 |
1.987 |
2.042 |
1.889 |
1.897 |
|
Fe3+ |
0.169 |
0.197 |
0.313 |
0.228 |
0.246 |
|
Fe2+ |
2.058 |
2.017 |
2.016 |
2.035 |
1.948 |
|
Mn |
0.004 |
0.024 |
0.010 |
0.010 |
0.003 |
|
Mg |
5.902 |
5.902 |
5.877 |
5.912 |
6.049 |
|
Ni |
0.048 |
0.065 |
0.049 |
0.000 |
0.000 |
|
Total |
24.000 |
24.001 |
23.805 |
23.800 |
23.947 |
|
Mg# |
0.741 |
0.745 |
0.745 |
0.744 |
0.756 |
|
Cr# |
12.776 |
12.583 |
13.140 |
12.102 |
12.094 |
|
Fe3+# |
1.061 |
1.235 |
1.974 |
1.441 |
1.541 |
Fe2+/Fe3+ assuming full site occupancy
Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)]
Cr# [Cr/(Cr+Al)]
Fe3+#[Fe3+/)Cr+Al+Fe3+(]
جدول 5- ادامه ...
|
Sample |
839-5 |
839-5 |
839-5 |
839-5 |
839-5 |
839-5 |
839-6 |
839-6 |
|
Point No. |
96/1 |
97/1 |
98/1 |
99/1 |
100/1 |
101/1 |
104/1 |
105/1 |
|
TiO2 |
0.05 |
0.04 |
0.07 |
0.06 |
0.07 |
0.06 |
0.03 |
0.06 |
|
Al2O3 |
56.45 |
56.22 |
56.52 |
56.28 |
56.81 |
56.26 |
56.55 |
56.57 |
|
Cr2O3 |
11.55 |
11.71 |
11.76 |
11.70 |
11.19 |
11.51 |
11.15 |
11.27 |
|
FeO* |
12.76 |
12.77 |
12.33 |
12.96 |
12.53 |
12.89 |
12.83 |
12.75 |
|
MnO |
0.09 |
0.16 |
0.04 |
0.14 |
0.03 |
0.08 |
0.12 |
0.12 |
|
MgO |
19.15 |
19.15 |
19.36 |
18.93 |
19.44 |
19.26 |
19.35 |
19.29 |
|
NiO |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
|
Total |
100.05 |
100.04 |
100.07 |
100.06 |
100.07 |
100.06 |
100.03 |
100.06 |
|
O# 32 |
||||||||
|
Ti |
0.008 |
0.006 |
0.011 |
0.010 |
0.010 |
0.010 |
0.005 |
0.010 |
|
Al |
13.886 |
13.819 |
13.857 |
13.838 |
13.912 |
13.858 |
13.909 |
13.756 |
|
Cr |
1.905 |
1.929 |
1.934 |
1.928 |
1.837 |
1.902 |
1.839 |
1.838 |
|
Fe3+ |
0.185 |
0.208 |
0.151 |
0.171 |
0.197 |
0.235 |
0.255 |
0.219 |
|
Fe2+ |
2.044 |
2.024 |
1.999 |
2.096 |
1.984 |
2.016 |
1.983 |
2.005 |
|
Mn |
0.007 |
0.019 |
0.000 |
0.016 |
0.000 |
0.006 |
0.014 |
0.014 |
|
Mg |
5.955 |
5.951 |
5.999 |
5.883 |
6.019 |
5.996 |
6.016 |
5.930 |
|
Ni |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
|
Total |
23.991 |
23.957 |
23.950 |
23.942 |
23.957 |
24.023 |
24.021 |
23.771 |
|
Mg# |
0.744 |
0.746 |
0.750 |
0.737 |
0.752 |
0.748 |
0.752 |
0.747 |
|
Cr# |
12.066 |
12.252 |
12.245 |
12.230 |
11.667 |
12.067 |
11.675 |
11.787 |
|
Fe3+# |
1.159 |
1.301 |
0.946 |
1.070 |
1.238 |
1.471 |
1.595 |
1.386 |
|
Fe2+/Fe3+ assuming full site occupancy, Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Cr# [Cr/(Cr+Al)], Fe3+#[Fe3+/)Cr+Al+Fe3+(] |
||||||||
جدول ٦- نتایج آنالیز نقطه‌ای و محاسبه فرمول ساختاری اسپینل‌های موجود در هارزبورگیت‌های پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Sample |
845-1 |
845-1 |
845-2 |
845-2 |
845-2 |
845-2 |
845-2 |
845-4 |
845-4 |
845-4 |
845-4 |
845-1 |
845-1 |
845-1 |
845-1 |
845-1 |
|
Point No. |
1/1 |
2/1 |
3/1 |
4/1 |
5/1 |
6/1 |
7/1 |
8/1 |
9/1 |
10/1 |
11/1 |
41/1 |
42/1 |
43/1 |
44/1 |
45/ |
|
TiO2 |
0.09 |
0.08 |
0.06 |
0.08 |
0.07 |
0.07 |
0.08 |
0.08 |
0.05 |
0.06 |
0.08 |
0.10 |
0.11 |
0.10 |
0.10 |
0.11 |
|
Al2O3 |
31.07 |
28.07 |
30.90 |
30.64 |
31.00 |
30.85 |
29.77 |
30.74 |
30.78 |
30.75 |
30.49 |
27.48 |
31.00 |
31.12 |
29.87 |
30.76 |
|
Cr2O3 |
35.56 |
38.83 |
35.77 |
35.76 |
35.87 |
35.68 |
36.86 |
36.60 |
36.14 |
36.04 |
36.35 |
38.71 |
35.77 |
35.86 |
37.06 |
35.73 |
|
FeO* |
18.12 |
18.44 |
17.75 |
17.94 |
17.67 |
17.91 |
17.96 |
17.19 |
17.87 |
17.82 |
17.88 |
19.66 |
18.05 |
17.60 |
18.10 |
18.02 |
|
MnO |
0.14 |
0.12 |
0.19 |
0.12 |
0.08 |
0.11 |
0.17 |
0.07 |
0.12 |
0.16 |
0.17 |
0.12 |
0.12 |
0.12 |
0.14 |
0.17 |
|
MgO |
15.11 |
14.54 |
15.39 |
15.53 |
15.38 |
15.45 |
15.24 |
15.40 |
15.10 |
15.23 |
15.12 |
14.03 |
15.06 |
15.30 |
14.83 |
15.32 |
|
NiO |
0.00 |
0.00 |
0.15 |
0.21 |
0.00 |
0.31 |
0.15 |
0.24 |
0.19 |
0.20 |
0.25 |
0.21 |
0.23 |
0.22 |
0.19 |
0.16 |
|
Total |
100.09 |
100.08 |
100.21 |
100.29 |
100.07 |
100.37 |
100.23 |
100.32 |
100.24 |
100.26 |
100.33 |
100.31 |
100.34 |
100.32 |
100.29 |
100.27 |
|
Formula units based on 32 oxygens and |
||||||||||||||||
|
Ti |
0.016 |
0.014 |
0.011 |
0.014 |
0.013 |
0.012 |
0.014 |
0.014 |
0.009 |
0.011 |
0.014 |
0.018 |
0.020 |
0.017 |
0.018 |
0.019 |
|
Al |
8.577 |
7.919 |
8.600 |
8.516 |
8.617 |
8.563 |
8.316 |
8.546 |
8.579 |
8.474 |
8.421 |
7.796 |
8.626 |
8.625 |
8.352 |
8.550 |
|
Cr |
6.582 |
7.347 |
6.675 |
6.664 |
6.685 |
6.641 |
6.906 |
6.823 |
6.754 |
6.660 |
6.732 |
7.365 |
6.675 |
6.665 |
6.948 |
6.661 |
|
Fe3+ |
0.797 |
0.790 |
0.845 |
0.921 |
0.782 |
0.895 |
0.871 |
0.732 |
0.783 |
0.818 |
0.808 |
0.916 |
0.789 |
0.773 |
0.770 |
0.868 |
|
Fe2+ |
2.763 |
2.888 |
2.636 |
2.597 |
2.684 |
2.613 |
2.670 |
2.637 |
2.726 |
2.680 |
2.705 |
3.022 |
2.751 |
2.672 |
2.801 |
2.669 |
|
Mn |
0.000 |
0.000 |
0.010 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.005 |
0.000 |
0.000 |
0.002 |
0.005 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.005 |
|
Mg |
5.273 |
5.185 |
5.414 |
5.458 |
5.402 |
5.420 |
5.381 |
5.412 |
5.320 |
5.307 |
5.278 |
5.030 |
5.299 |
5.363 |
5.240 |
5.384 |
|
Ni |
0.000 |
0.000 |
0.028 |
0.041 |
0.000 |
0.059 |
0.029 |
0.046 |
0.037 |
0.037 |
0.048 |
0.042 |
0.044 |
0.042 |
0.038 |
0.032 |
|
Total |
24.007 |
24.137 |
24.220 |
24.208 |
24.170 |
24.197 |
24.193 |
24.195 |
24.203 |
23.990 |
24.011 |
24.181 |
24.200 |
24.155 |
24.165 |
24.187 |
|
Mg# |
0.656 |
0.642 |
0.673 |
0.678 |
0.668 |
0.675 |
0.668 |
0.672 |
0.661 |
0.664 |
0.661 |
0.625 |
0.658 |
0.667 |
0.652 |
0.669 |
|
Cr# |
43.419 |
48.127 |
43.700 |
43.900 |
43.687 |
43.679 |
45.366 |
44.393 |
44.048 |
44.007 |
44.425 |
48.578 |
43.623 |
43.592 |
45.413 |
43.789 |
|
Fe3+# |
4.994 |
4.922 |
5.244 |
5.718 |
4.862 |
5.557 |
5.411 |
4.545 |
4.858 |
5.127 |
5.062 |
5.699 |
4.906 |
4.814 |
4.792 |
5.397 |
|
Fe2+/Fe3+ assuming full site occupancy, Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Cr# [Cr/(Cr+Al)], Fe3+#[Fe3+/)Cr+Al+Fe3+(] |
||||||||||||||||
جدول٧- نتایج آنالیز نقطه‌ای و محاسبه فرمول ساختاری اسپینل‌های موجود در لیستونیت‌های پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک
|
Samole |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
842-1 |
|
Point No. |
21/1 |
22/1 |
26/1 |
29/1 |
30/1 |
31/1 |
32/1 |
33/1 |
|
TiO2 |
0.00 |
0.00 |
0.00 |
0.18 |
0.16 |
0.13 |
0.15 |
0.17 |
|
Al2O3 |
27.88 |
27.64 |
28.46 |
13.47 |
13.23 |
13.28 |
13.31 |
13.39 |
|
Cr2O3 |
39.30 |
39.70 |
39.86 |
56.18 |
55.91 |
56.07 |
55.91 |
55.93 |
|
FeO* |
16.81 |
17.19 |
18.06 |
19.72 |
20.47 |
20.13 |
20.03 |
19.81 |
|
MnO |
0.14 |
0.19 |
0.15 |
0.18 |
0.15 |
0.33 |
0.31 |
0.27 |
|
MgO |
15.78 |
15.25 |
13.33 |
10.11 |
10.07 |
10.05 |
10.25 |
10.40 |
|
NiO |
0.08 |
0.03 |
0.13 |
0.16 |
0.00 |
0.01 |
0.04 |
0.04 |
|
Total |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
100.00 |
|
O# 32 |
||||||||
|
Ti |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.036 |
0.031 |
0.025 |
0.030 |
0.033 |
|
Al |
7.767 |
7.735 |
8.043 |
4.138 |
4.068 |
4.086 |
4.086 |
4.106 |
|
Cr |
7.342 |
7.448 |
7.553 |
11.577 |
11.532 |
11.565 |
11.513 |
11.503 |
|
Fe3+ |
0.879 |
0.807 |
0.401 |
0.213 |
0.335 |
0.298 |
0.340 |
0.323 |
|
Fe2+ |
2.455 |
2.614 |
3.222 |
4.087 |
4.134 |
4.096 |
4.027 |
3.987 |
|
Mn |
0.000 |
0.007 |
0.000 |
0.000 |
0.000 |
0.023 |
0.020 |
0.009 |
|
Mg |
5.556 |
5.393 |
4.761 |
3.927 |
3.916 |
3.907 |
3.978 |
4.031 |
|
Ni |
0.016 |
0.006 |
0.025 |
0.034 |
0.000 |
0.002 |
0.009 |
0.009 |
|
Total |
24.012 |
24.010 |
24.003 |
24.001 |
24.002 |
24.001 |
24.002 |
24.002 |
|
Mg# |
0.694 |
0.674 |
0.596 |
0.490 |
0.486 |
0.488 |
0.497 |
0.503 |
|
Cr# |
48.594 |
49.055 |
48.430 |
73.669 |
73.921 |
73.893 |
73.806 |
73.692 |
|
Fe3+# |
5.500 |
5.047 |
2.509 |
1.336 |
2.101 |
1.869 |
2.131 |
2.029 |
Fe2+/Fe3+ assuming full site occupancy, Mg#[Mg/(Mg+Fe2+)], Cr# [Cr/(Cr+Al)], Fe3+#[Fe3+/)Cr+Al+Fe3+(]
بحث
در گذشته تصور بر این بود که تشکیل هارزبورگیت و دونیت در پریدوتیت‌ها فقط در اثر درجات بسیار بالای ذوب بخشی گوشته امکان‌پذیر است. اما این منشأ برای دونیت‌ها دور از انتظار است، زیرا برای ذوب کامل کلینوپیروکسن‌ها و تشکیل هارزبورگیت، 12 تا 16درصد ذوب بخشی، برای ذوب کامل ارتوپیروکسن‌ها و تشکیل دونیت، 65 درصد ذوب بخشی و در نهایت برای ذوب الیوین‌ها، 95 درصد ذوب بخشی لازم است، که دمای مورد نیاز برای این مقدار ذوب بخشی بسیار بالاتر از دمای امروزی گوشته بالایی است (Rampone et al., 2008).
بر اساس شواهد صحرایی، ویژگی‌های پتروگرافی و شیمی کانی‌های سازنده پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک، که در بخش‌های قبلی بیان شد، در این قسمت ابتدا فرآیند ذوب بخشی و شواهد واکنش مذاب صعود کننده با پریدوتیت گوشته بررسی شده و پس از آن درباره وجود آمفیبول‌های پارگاسیتی در پریدوتیت‌ها توضیح داده می‌شود.
فرآیند ذوب بخشی و شواهد واکنش مذاب/ گوشته
با استفاده از ترکیب شیمیایی کانی‌هایی مثل کروم اسپینل می‌توان ماهیت و شرایط تشکیل پریدوتیت‌های گوشته را مشخص نمود (برای مثال: Roeder and Reynolds, 1991؛ Zhou and Kerrich, 1992؛ Arai, 1992 و Zhou et al., 1997). نمودار B در شکل ۵، که بر اساس درصد وزنی Al2O3 در مقابل Cr2O3 کروم اسپینل‌ها ترسیم شده است، نشان می‌دهد که پریدوتیت‌های افیولیت ملانژ سورک دارای آرایه گوشته‌ای هستند و نمودار C در همان شکل نشان می‌دهد که این گوشته مشابه با گوشته اقیانوسی است.
تاکنون مطالعات زیادی روی میزان Cr# اسپینل پریدوتیت‌های گوشته‌ای و درجه ذوب بخشی در آن‌ها انجام شده است (برای مثال: Zhou and Kerrich, 1992 و Hellebrand et al., 2001) همان‌طور که گفته شد، میزان Cr# کروم اسپینل لرزولیت‌ها و هارزبورگیت‌های افیولیت سورک در دو محدوده و مقدار Cr# کروم اسپینل‌ها در لیستونیت‌ها نسبت به پریدوتیت‌ها بیشتر است. بر اساس روش Hellebrand و همکاران (2001)، درجه ذوب بخشی برای لرزولیت‌ها 5/2 تا 4/3 درصد و برای هارزبورگیت‌ها 6/15 تا 8/16 درصد محاسبه شد (شکل ۵- D). شواهد صحرایی، ویژگی‌های پتروگرافی و شیمیایی کانی‌های سازنده پریدوتیت‌های افیولیت سورک، شواهدی از وقوع واکنش مذاب/ سنگ دیواره را نشان می‌دهند. عدم وجود لرزولیت در کنار دونیت در صحرا، عدم وجود شواهد دگرشکلی در الیوین‌ها، عدم وجود ادخال‌های الیوین و کروم اسپینل در پیروکسن، وجود کانی پارگاسیت در لرزولیت‌ها، تیره‌تر شدن رنگ و شکل‌دار شدن کروم اسپینل‌ها از لرزولیت به سمت هارزبورگیت و دونیت، حجم بالای الیوین در پریدوتیت‌های افیولیت سورک و تشکیل آن به‌همراه کروم اسپینل در حاشیه ارتوپیروکسن که ناشی از ذوب کلینوپیروکسن و ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن و در نتیجه افزایش SiO2 مذاب است، همچنین افزایش صعودی Cr# کروم اسپینل‌ها از لرزولیت به سمت هارزبورگیت و سپس دونیت، همگی شواهدی هستند که نشان می‌دهند واکنش مذاب/ سنگ دیواره در تشکیل هارزبورگیت‌ها نقش داشته است و بر خلاف تصور، هارزبورگیت‌ها فقط در اثر ذوب بخشی گوشته تشکیل نشده‌اند. از طرفی با توجه به این که مقدار ذوب بخشی در هارزبورگیت‌های افیولیت سورک تا 8/16 درصد بوده است، بنابراین، می‌توان گفت تشکیل هارزبورگیت‌های افیولیت ملانژ سورک تحت تأثیر هر دو عامل ذوب بخشی و واکنش مذاب/ سنگ دیواره بوده است. با توجه به این‌که حداکثر مقدار ذوب بخشی پریدوتیت‌های افیولیت سورک، بسیار کمتر از مقدار لازم برای تشکیل دونیت به‌روش ذوب بخشی است، بنابراین تشکیل دونیت‌های افیولیت سورک، فقط در اثر واکنش مذاب/ پریدوتیت بوده است. به این ترتیب، مقادیر بالای Cr# در کروم اسپینل دونیت‌ها را نیز می‌توان به نقش سیالات آبدار و مذاب آزاد شده از صفحه فرو رونده نسبت داد که دمای ذوب پریدوتیت گوشته را کاهش داده و باعث شده تا در یک دمای معین، فرآیند ذوب گسترش بیشتری داشته باشد. در نتیجه، حضور سیالات آبدار سبب می‌شوند بدون انجام درجات ذوب بخشی بسیار بالا، حجم زیادی از الیوین متبلور شده و دونیت‌های جایگزینی تشکیل شوند.
|
B |
A |
|
|
|
|
D |
C |
|
شکل ۵- (A موقعیت ترکیبی اسپینل‌های موجود در پریدوتیت‌های افیولیت سورک (Barnes and Roeder, 2001)، (B نمودار درصد وزنی Al2O3 در مقابل Cr2O3 کروم اسپینل‌ها (Conrad and Kay, 1984; Kepezhinskas et al., 1995) که آرایه گوشته‌ای را برای پریدوتیت‌های افیولیت ملانژ سورک نشان می‌دهد، (C نمودار تعداد اتم‌های سدیم در مقابل تعداد اتم‌های کروم موجود در کلینوپیروکسن‌ها (Kornprobst et al., 1981) که نشان‌دهنده منشأ اقیانوسی گوشته افیولیت سورک است، (D نمودار Mg# الیوین در مقابل Cr# کروم اسپینل پریدوتیت‌ها (Dick and Bullen, 1984; Arai, 1994) در افیولیت سورک. |
|
بررسی‌ها نشان داده است که Cr2O3 تمایل به ماندگاری طولانی در کلینوپیروکسن دارد و به همین علت است که در پریدوتیت‌های لرزولیتی (LOT) که میزان ذوب در آن‌ها کم است، پتانسیل تولید کرومیتیت نیز محدودتر است (Torabi, 2009). بنابراین، گستردگی و درجات بالای ذوب در پریدوتیت افیولیت‌های محیط‌های پهنه بالای فرورانش، تحت تأثیر یک سیال آبدار، به ذوب کلینوپیروکسن‌های موجود در لرزولیت‌ها منجر شده و با تولید مذاب بازالتی، Cr2O3 نیز از ساختار این کانی آزاد شده و کرومیتیت می‌سازد. در نتیجه، به همراه الیوین‌های جایگزینی، کانی کروم اسپینل نیز تشکیل شده است. همچنین، ذوب نامتجانس ارتوپیروکسن‌ها باعث افزوده شدن SiO2 به مذاب بازالتی اولیه می‌شود. Malpas و همکاران (1977) عقیده دارند، در شرایطی که مذاب صعود کننده و پریدوتیت در تعادل با یکدیگر نباشند، آهنگ تبلور کرومیت افزایش می‌یابد. این شرایط مربوط به پهنه‌های بالای فرورانش است که در آن‌جا گوشته لیتوسفری، مورد هجوم مذاب‌های تولئیتی تا بونینایتی قرار می‌گیرد و در مراکز گسترش اقیانوس‌ها، که مذاب با پریدوتیت در حال تعادل است، کرومیتیت‌های انبانی به‌ندرت تشکیل می‌شوند.
بررسی کانی آمفیبول
آمفیبول‌های پارگاسیتی در بیگانه‌سنگ‌های لرزولیتی گارنت و اسپینل‌دار مشتق شده از گوشته بالایی (Francis, 1976; Takahashi, 1980; Dawson and Smith, 1982) در لرزولیت‌هایی که به‌صورت تکتونیکی در پوسته زمین جایگیری کرده‌اند (Medaris, 1980; Medaris, 1984)، بهعنوان یک فاز آبدار گزارش شده‌اند (Niida and Green, 1999). همچنین، وجود رگه‌های پارگاسیتی و کرسوتیتی، یک پدیده بسیار گسترده در بخش‌هایی از گوشته بالایی است که در اثر نفوذ سیالات گرمابی و کربوترمال و به‌همراه سیالات استنوسفری در حال صعود تشکیل شده‌اند (Martin, 2007). بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که امکان تشکیل آمفیبول‌های پارگاسیتی و کرسوتیتی به‌صورت پورفیر و یا رگه‌ای در پریدوتیت‌ها وجود دارد. Francis (1976) وجود رگه‌های آمفیبول پارگاسیت و کرسوتیت در لرزولیت و پیروکسنیت را به ته‌نشست از یک سیال آبدار نفوذ کننده در بین کانی‌ها نسبت می‌دهد. این سیال از نظر شیمیایی، فقیر از سیلیس نیست و با توجه به ویسکوزیته کم این سیال، وی میانگین ترکیب آن را آلکالی‌بازالت می‌داند. آزمایشات نشان داده که حداکثر محدوده دمای پایداری پارگاسیت در پریدوتیت‌های بدون آب 1025 تا 1150درجه سانتیگراد و بالاتر از انواع آبدار (950 تا 1000 درجه سانتیگراد) است Mengel and Green, 1989)؛ Wallace and Green, 1991).
نتیجه‌گیری
بررسی‌های صحرایی، پتروگرافی و ویژگی‌های شیمیایی کانی‌های سازنده پریدوتیت‌های گوشته افیولیت ملانژ سورک نشان می‌دهند که سنگ اولیه این پریدوتیت‌ها لرزولیت بوده که در اثر عملکرد فرآیند ذوب بخشی به همراه واکنش مذاب/ سنگ، هارزبورگیت‌های واکنشی و دونیت‌های جانشینی ایجاد شده‌اند. وجود آمفیبول پارگاسیتی در لرزولیت‌ها، وجود الیوین‌های فراوان، در هارزبورگیت‌ها و دونیت‌ها، وجود کروم اسپینل‌های با Cr# بالا و درجه ذوب بخشی قابل توجه در این سنگ‌ها و همچنین وجود سنگ‌های ولکانیک اسیدی در این افیولیت ملانژ، همگی بیانگر شباهت آن به افیولیت‌های پهنه بالای فرورانش (افیولیت‌های پشت کمان) است که در توافق با بررسی‌های انجام شده بر روی نوار افیولیتی نائین- بافت است.
سپاسگزاری
نویسندگان مقاله از حمایت‌های معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه اصفهان تشکر می‌نمایند.
)