خاستگاه ماگماتیسم آداکیتی در منطقه سهند، استان آذربایجان شرقی

نویسندگان

1 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر، شبستر، ایران

2 گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در این پژوهش، اطلاعات ژئوشیمیایی جدیدی برای سنگ‌های داسیتی و ریولیتی سهند واقع در جنوب تبریز آشکار می‌گردد که در زمان الیگو-میوسن طی برخورد صفحات عربی و اوراسیا به دنبال فرورانش سنوزئیک اقیانوس نئوتتیس به وجود آمده است. توده‌های بررسی شده در داخل سنگ‌های ولکانیکی و رسوبی کرتاسه و ائوسن نفوذ کرده‌اند. ترکیبات داسیتی و ریولیتی به صورت تمرکزات پایین Y، محتوای بالای Sr و الگوهای به شدت تفریق یافته عناصر نادرخاکی، که از ویژگی‌های آداکیت‌های در ارتباط با ذوب ورقه است، مشخص می‌شوند. بررسی‌های ژئوشیمیایی نشان می‌دهد که گدازه‌های منطقه در سری کالک‌آلکالن قرار داشته و جدایش گسترده‌ای در آنها انجام نشده است. غنی‌شدگی از عناصر نادر خاکی سبک (LREE) در مقایسه با عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) و بالا بودن مقدار عناصر ناسازگار LIL نسبت به HFS و نیز بی‌هنجاری منفی برجسته Nb، P و Ti در گدازه‌های منطقه، از نشانه‌های سنگ‌های وابسته به محیط فرورانش است. در دیاگرام روابط عناصر اصلی و فرعی، نمونه‌های بررسی شده ویژگی‌های آداکیت‌های سیلیس بالا را نشان می‌دهد. همچنین، این نمونه‌ها مقادیر بالاتر MgO و (Mg#=MgO/[MgO+FeOt], molar) #Mg را دارد که این ویژگی به عنوان تبادل و واکنش متقابل ماگمای آداکیتی با گوه گوشته رورانده تفسیر می‌شود. با توجه به این مسأله، محیط زمین‌ساختی این سنگ‌ها شاید به یک کمان پس از برخورد متعلق باشد که صعود ماگما و شاید تولید آن، به وسیله گسل‌های امتدادلغز و زمین‌ساخت کششی همراه با آن کنترل می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Genesis of adakitic magmatism in Sahand region, Eastern Azarbaijan

نویسندگان [English]

  • Farhad Pirmoahammadi Alishah 1
  • Ahmad Jahangiri 2
1 Department of Geology, Islamic Azad University, Shabestar Branch, Shabestar, Iran
2 Department of Geology, Faculty of Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
چکیده [English]

We present new whole rock geochemical data for the Sahand dacite and rhyolite rocks lying in the south of Tabriz, and formed during the Oligo-Miocene period, when the collision between the Arabian and the Eurasian plates occurred following the subduction of Neo-Tethys ocean during the Cenozoic. The investigated rocks were emplaced into the late Cretaceous and Eocene sedimentary, volcano-clastic and volcanic rocks. The dacite and rhyolite rocks are characterized by low Y and high Sr concentrations and highly fractionated LREE/HREE patterns, the common characteristics of slab melt-derived adakites. Geochemical studies indicate that lava flows belong to calc-alkaline magmatic series and their parent magmas have not been subjected to extensive fractionated. The highly enrichment of LREE compared to HREE, high contents of LILE relative to HFSE and significant anomalies of Nb, P and Ti suggest a subduction-related volcanism. In the trace and major elements correlation diagrams, the Sahand samples are plotted in the field of high-Si adakite. Also, the Sahand adakites show higher MgO and Mg# contents. Which is interpreted as reflecting interactions between the ascending adakitic magma and the overlying mantle wedge. These rocks belong to the post-collisional arcs. In this tectonic setting, magma ascent is controlled by strike-slip faulting and associated pull-apart extensional tectonic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • adakite
  • Orumieh-Dokhtar
  • Overlying mantle wedge
  • Subduction
  • Sahand
  • Orumieh
  • Dokhtar