پترولوژی

سنگ‏‌شناسی، زمین‏‌شیمی عنصر‏‌‌های فرعی و کمیاب (خاکی کمیاب) و جایگاه زمین‏‌ساختی سنگ‌های آتشفشانی بازیک- حد واسط شمال‌باختری نایین، اصفهان

فرزانه خادمیان؛ زهرا اعلمی‌نیا؛ علی قاسمی؛ علیرضا ندیمی

دوره 13، شماره 4 ، دی 1401، صفحه 1-34

https://doi.org/10.22108/ijp.2023.134625.1285

چکیده

منطقۀ بررسی‌شده در شمال‌خاوری استان اصفهان، شمال‌باختری نایین و در بخش میانی پهنة ماگمایی ارومیه- دختر جای دارد. در این محدوده، رخنمون‏‌‌های بسیاری از گدازه‌‌های آتشفشانی ترشیری به‌همراه نهشته‏‌‌های ... بیشتر منطقۀ بررسی‌شده در شمال‌خاوری استان اصفهان، شمال‌باختری نایین و در بخش میانی پهنة ماگمایی ارومیه- دختر جای دارد. در این محدوده، رخنمون‏‌‌های بسیاری از گدازه‌‌های آتشفشانی ترشیری به‌همراه نهشته‏‌‌های آذرآواری متشکل از توف، برش و ایگنمبریت یافت می‌شوند. در مناطق اکتشافی چکاد، صفافولاد و مهراندو، گدازه‌‌های آتشفشانی شامل بازالت و آندزیت‌ بازالت و دایک‌های مافیک با ترکیب دیاباز و دلریت هستند. از دیدگاه زمین‏‌شناسی، در این مناطق، سنگ‌های بازالت و آندزیت‌ بازالت با سن ائوسن در حجم بسیاری یافت می‏‌شوند و نقش مهمی در سنگ میزبان کانی‏‌سازی مس دارند. کانه‏‌زایی در این واحد‏‌ها، بیشتر به شکل اکسید (مالاکیت و آزوریت) در میان دگرسانی پروپلیتیک و کمتر سیلیسی و آرژیلیک، در امتداد و در محل برخورد گسل‏‌‌ها و شکستگی‏‌‌ها رخ می‏‌دهد. بر پایة بررسی‏‌‌های میکروسکوپی، بافت اصلی سنگ‌های آتشفشانی، پورفیری با زمینۀ میکرولیتی است و از درشت ‌بلور‌های پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن ساخته شده‏‌اند. برپایۀ نمودار‏‌‌های زمین‏‌ شیمیایی، سنگ‌های آتشفشانی در محدودۀ سری ماگمایی کالک‏‌آلکالن جای دارند. این نمونه‏‌‌ها غنی‌شدگی در عنصر‌های خاکی کمیاب سبک (LREE) و عنصر‌های لیتوفیل بزرگ یون (LILE) و تهی‌شدگی در عنصر‌های با میدان پایداری بالا (HFSE) نشان می‏‌دهند که نشان‌دهندة ماگماتیسم کمان‏‌‌های آتشفشانی مرتبط با پهنۀ فرورانش است. یافته‏‌‌های به‌دست‌آمده از بررسی‏‌‌های زمین‏‌شیمیایی نشان می‏‌دهند ماگمای مادر سنگ‌های آتشفشانی شمال‌باختری نایین از ذوب‌بخشی 5 تا 10 درصدی یک خاستگاه گوشته‌ای گارنت لرزولیتی در یک محیط حاشیة فعال قاره‌ای پدید آمده‏‌ است. این خاستگاه گوشته‌ای تحت‌تأثیر سیال‏‌‌ها و رسوب‏‌‌های حاصل از تختة فرورانده دگرنهاد ‌شده است.

سنگ‌نگاری، زمین‌شیمی و الگوی تکتونوماگمایی توده‌های آذرین درون شیستهای گرگان در جنوب بهشهر، خاور مازندران

سینا مرادحسینی؛ شهریار محمودی؛ اصغر دولتی

دوره 13، شماره 4 ، دی 1401، صفحه 35-56

https://doi.org/10.22108/ijp.2022.134253.1284

چکیده

توده‌های آذرین ‌بررسی‌شده در جنوب بهشهر، در خاور استان مازندران رخنمون دارند و بخشی از پهنة زمین‌ساختی البرز میانی-خاوری به‌شمار می‌روند. برپایة بررسی‌های سنگ‌نگاری و داده‌های زمین‌شیمیایی، ... بیشتر توده‌های آذرین ‌بررسی‌شده در جنوب بهشهر، در خاور استان مازندران رخنمون دارند و بخشی از پهنة زمین‌ساختی البرز میانی-خاوری به‌شمار می‌روند. برپایة بررسی‌های سنگ‌نگاری و داده‌های زمین‌شیمیایی، این سنگ‌های آذرین گابرو، مونزوگابرو و سینوگابرو و معادل درونیِ بازالت و بازالت‌های ساب‌آلکالن هستند. نمونه‌های بررسی‌شده دچار درجات پایین دگرگونی شده‌اند. سنگ‌نگاری متاگابروهای نشان می‌دهد سنگ از کانی‌های اصلیِ پیروکسن، پلاژیوکلاز، آمفیبول و آلکالی‌فلدسپار، کانی‌های فرعیِ هورنبلند، آپاتیت، تیتانیت، گارنت، زنوتایم و ترمولیت-اکتینولیت و کانی‌های ثانویة کلسیت و سرسیت ساخته شده است. بافت غالب این سنگ‌ها نماتوبلاستیک، گرانوبلاستیک تا پورفیروبلاستیک و پویی‌کیلیتیک است. غنی‌شدگی LREE در برابر HREE و نیز غنی‌شدگی LILE در برابر HFSE نشان‌دهندة آلایش ماگمای اولیه این سنگ‌ها با پوستة قاره‌ای و درجات کم ذوب‌بخشی در خاستگاه هستند. سنگ مادر دگرگونیِ نمونه‌ها در محدودة ترکیبیِ کالک‌آلکالن و آلکالن جای دارد. از این‌رو، دو سناریوی مختلف از دیدگاه جایگاه زمین‌ساختی در موقعیت‌های ماگماتیسم درون‌صفحه‌ای قاره‌ای و ماگماتیسم کمان حاشیة قاره‌ای مرتبط با پهنه‌های فرورانشی را برای تاریخچة زمین‌شناسی توده‌های آذرین درونی دگرگون‌شده در منطقة بهشهر و خاور مازندران پیشنهاد می‌شود. داده‌های گردآوری‌شده در این پژوهش نشان می‌دهند ماگمای اولیه از گوة فرورانشی برخاسته است که سیال‌های ژرف پوسته‌ای به‌شدت آن را متحول کرده‌اند.

ارزیابی توان کانه‏‌زایی مس برپایة شواهد کانی‏‌شناسی و زمین‏‌شیمیایی در محدودة کهدلان، آذربایجان شرقی، شمال‏‌باختری ایران

ریحانه لطفی؛ محمد یزدی؛ ایرج رسا؛ منصور قربانی

دوره 13، شماره 4 ، دی 1401، صفحه 57-86

https://doi.org/10.22108/ijp.2022.133870.1282

چکیده

محدودة کهدلان در جنوب‏‌باختری سرابِ استان آذربایجان شرقی در شمال‏‌باختری ایران جای دارد. از دیدگاه زمین‏‌ساختی، این محدوده در بخش شمالی پهنة ارومیه- دختر و بخشی از کمربند فلززایی تارم - هشتجین ... بیشتر محدودة کهدلان در جنوب‏‌باختری سرابِ استان آذربایجان شرقی در شمال‏‌باختری ایران جای دارد. از دیدگاه زمین‏‌ساختی، این محدوده در بخش شمالی پهنة ارومیه- دختر و بخشی از کمربند فلززایی تارم - هشتجین به‌شمار می‌رود. در محدودة کهدلان توده‏‌های گرانیتوییدی الیگوسن شامل سینیت، کوارتزسینیت و مونزوسینیت درون واحدهای آتشفشانی نفوذ کرده‏‌اند که عموماً شامل سنگ‏‌های آذرآواری و آتشفشانی ائوسن بالایی (بازالت، آندزی‏‌بازالت، آندزیت و تراکیت با بافت غالب پورفیریتیک) هستند. برپایة شواهد زمین‏‌شیمیایی، سرشت این سنگ‏‌های آتشفشانی، کالک‏‌آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی است. سرشت توده‏‌های آذرین درونی محدوده نیز شوشونیتی و از نوع I (مگنتیتی) است. در این گرانیتوییدها، نمودارهای عنکبوتی بهنجارشده به ترکیب کندریت، غنی‏‌شدگی شدید LREE نسبت به HREE را نشان می‏‌دهند. سنگ‏‌های درونی کهدلان با نسبت (La/Yb)n برابربا 05/4 تا 17/23، نسبت Eu/Eu* برابربا 32/0 تا 65/2 (میانگین: 8/0) محدوده‏‌ای متفاوت از کانسارهای مس پورفیری را نشان می‏‌دهند. محیط زمین‏‌ساختی این توده‏‌های آذرین درونی در محدودة مرزهای قاره‏‌ای فعال است. دگرسانی‏‌هایِ کربناتی‏‌شدن، سیلیسی‏‌شدن و هماتیتی‏‌شدن به‏‌صورت فراگیر در سنگ‏‌های محدوده دیده می‏‌شوند. کوارتزسینیت میزبان اصلی کانه‏‌زایی مس است و کانه‏‌های فلزی اولیه شامل کالکوپیریت و بورنیت هستند که عموماً با کانی‏‌های ثانویة مس مانند کالکوسیت، کوولیت و مالاکیت جانشین شده‏‌اند. بافت‏‌های پراکنده‏‌دانه، پرکنندة فضای خالی، جانشینی و برشی از بافت‏‌های رایج کانه‏‌زایی در این سنگ‌ها هستند. شواهد اولیة کانی‏‌شناسی و زمین‏‌شیمی نشان می‏‌دهند حضور کانی‏‌سازی مس در محدوده کهدلان محتمل است.

ویژگی های آتشفشان شناسی و ژئوشیمیایی محصولات آخرین فوران سبلان، شمال غرب ایران

رضا فهیم گیلانی؛ سید جمال شیخ ذکریایی؛ علی درویش زاده؛ منصور وثوقی عابدینی

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 125-146

https://doi.org/10.22108/ijp.2019.115533.1119

چکیده

آتشفشان سبلان در شمال غرب ایران و در 25 کیلومتری جنوب مشکین شهر در زون ساختاری البرز غربی- آذربایجان قرار دارد. سنگ های تشکیل دهنده سبلان و دامنه های شرقی و شمالی آن با حجم قابل توجهی از نهشته های پیروکلاستیک ... بیشتر

مطالعه پترولوژیکی و ایزوتوپی سنگ‌های بازالت‌های برزند و مقایسه آن با سنگ‌های بازالت‌های پشتاسر در جنوب شهرستان گرمی

محمد مبشرگرمی؛ رضا زارعی سهامیه؛ مهراج آقازاده؛ احمد احمدی خلجی؛ غلامرضا احمدزاده؛ پترس لی راکس

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 23-52

https://doi.org/10.22108/ijp.2018.110094.1079

چکیده

بازالت‌های برزند (ادامه بازالت‌های کوسملین در ایران) با روند موازی نسبت به بازالت‌های پشتاسر از لحاظ استراتیگرافی سن قدیمی‌تری دارند. این بازالت‌ها با ساخت منشوری بیشتر دارای ترکیب موژه-آریت بوده ... بیشتر بازالت‌های برزند (ادامه بازالت‌های کوسملین در ایران) با روند موازی نسبت به بازالت‌های پشتاسر از لحاظ استراتیگرافی سن قدیمی‌تری دارند. این بازالت‌ها با ساخت منشوری بیشتر دارای ترکیب موژه-آریت بوده و بافت هیالومیکرولیتی پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک نشان می‌دهند. کانی‌های اصلی آن پلاژیوکلازهای غنی از کلسیم و کلینوپیروکسن‌های دیوپسیدی و مقادیری کانی‌های اپک به همراه میکرولیت‌های سانیدین، آمفیبول پارگازیتی، بیوتیت و لویسیت می‌باشند. لویسیت‌ها عموماً به آنالسیم تبدیل شده‌اند. ماگمای مولد این سنگ‌ها دارای سرشت پتاسیک و شوشونیتی است. در نمودارهای چند عنصری، فروافتادگی‌های عناصر Ti, Ta و Nb و غنی‌شدگی شاخص عناصر LILE و LREE وابستگی ماگمای مولد این سنگ‌ها را با محیط‌های وابسته به فرورانش نشان می‌دهد. بر اساس نسبت‌های ایزوتوپی رادیوژنیک، گوشته منشأ سنگ‌های بازالتی برزند در حدود 8/0 تا 9/0 میلیارد سال پیش از یک گوشته بارور اولیه جدا شده است. بر اساس نسبت‌های 87Sr/86Sr اولیه 0004/0±70499/0 و 143Nd/144Nd اولیه 0004/0±5127/0 سن 7/1±39 تا 5/1±41 میلیون سال برای نمونه‌ها تخمین زده شده است. شواهد ژئوشیمیایی نشانگر ذوب بخشی حدود 5 درصدی اسپینل گارنت لرزولیت فلوگوپیت دار برای منشأ سنگ‌های بازالتی برزند و بیش از 5% برای بازالت‌های پشتاسر است که از غنی شدگی منشأ طی متاسوماتیسم فرورانشی و رسوبات توربیدیتی تأثیر پذیرفته است. بازالت‌های منطقه برزند دارای ویژگی‌های مشترک با بازالت‌های جوان‌تر پشتاسر بوده و نشانگر تشکیل در محیط کمان عادی بعد از برخورد هستند.

پیدایش و شیمی‌‌کانی‌های سولفیدی و اکسیدی برون‌زاد در کانسار پلی‌متال ماهور غرب نهبندان

محمد بومری؛ حبیب بیابانگرد؛ کازو ناکاشیما؛ مرتضی اسفرم

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1392، ، صفحه 17-30

چکیده

کانسار پلی‌متال ماهور در 130 کیلومتری غرب نهبندان در حاشیه شرقی بلوک لوت واقع شده است. کانه‌زایی برون‌زاد در امتداد شمالی-جنوبی در سنگ‌های آتشفشانی ترشیاری دگرسان شده دیده می‌شود. کانی‌های برون‌زاد ... بیشتر

رفتار عناصر اصلی و کمیاب کانی تورمالین در پگماتیت‌های منگاوی و گنجنامه (استان همدان)

احمد احمدی خلجی؛ زهرا طهماسبی؛ فرهاد زال؛ زهرا شعبانی

دوره 7، شماره 27 ، مهر 1395، ، صفحه 1-24

https://doi.org/10.22108/ijp.2016.21015

چکیده

پگماتیت‌های منگاوی (جنوب‌خاوری همدان) و گنجنامه (جنوب‌باختری همدان) بخشی از تودة گرانیتوییدی الوند در پهنه سنندج-سیرجان هستند. ترکیب تورمالین‌ها در منطقه منگاوی شورل و در منطقه گنجنامه شورل-فویتیت ... بیشتر پگماتیت‌های منگاوی (جنوب‌خاوری همدان) و گنجنامه (جنوب‌باختری همدان) بخشی از تودة گرانیتوییدی الوند در پهنه سنندج-سیرجان هستند. ترکیب تورمالین‌ها در منطقه منگاوی شورل و در منطقه گنجنامه شورل-فویتیت است. در تورمالین‌های گنجنامه، مقدار Al و به تناسب با آن، مقدار جایگاه خالی X بیشتر از منطقه منگاوی است؛ اما در کل، جانشینی‌های اصلی در هر دو نوع تورمالین از انواع پروتون‌زایی و افزایش آلومینیم و جانشینی‌هایی است که در آنها افزایش Al و جایگاه خالی X و کاهش Fe روی‌می‌دهد. جانشینی نوع اول به پیدایش اولنیت منجر شده و دومی موجب پیدایش فویتیت و تورمالین‌های حاوی آلومینیم و جایگاه خالی X شده‌ است. نبود ترکیب دراویت و وجود Fe# بیش از 8/0 در همه نمونه‌های آنالیزشده نشان‌دهنده ماگمایی‌بودن تورمالین در این پگماتیت‌هاست. افزون بر این، وجود جانشینی‌هایی از نوع جایگاه خالی X و Na+Al (سازندگان اولنیت) را می‌توان نشان‌دهنده ماگمایی‌بودن تورمالین دانست؛ زیراکه عناصر مورد نیاز تورمالین (بور، آهن، سدیم و آلومینیم) از خود سیال ماگمایی تامین‌شده‌است. مقدار HREE‌ها در تورمالین‌های منگاوی به‌علت همراهی با گارنت بسیار کم است؛ اما تورمالین‌های گنجنامه در نبود گارنت دارای مقدار بالایی از این عناصر هستند. ازاین‌رو، اگرچه تورمالین‌ها دارای جانشینی‌های گسترده‌ای هستند؛ اما تمایل چندانی به جذب عناصر ‌خاکی نادر ندارند. کانی‌های همایندِ (پاراژنز) تورمالین بیشترین ﺗﺄثیر را در کنترل مقدار عناصر ‌خاکی نادر آن دارند.

کانی‌شناسی و ﻣﻨﺸﺄ گارنت در سنگ‌های آتشفشانی اسیدی منطقه دستگرد، جنوب قم

علی‌اکبر بهاری‌فر

دوره 1، شماره 4 ، اسفند 1389، ، صفحه 1-14

چکیده

دم‌های ریولیتی و تراکیتی در محدوده جنوب دستگرد در استان قم، دارای فنوکریست‌هایی از گارنت هستند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که این گارنت‌ها غنی از آلماندین بوده، مقادیر سازنده‌های دیگر در آنها ... بیشتر دم‌های ریولیتی و تراکیتی در محدوده جنوب دستگرد در استان قم، دارای فنوکریست‌هایی از گارنت هستند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که این گارنت‌ها غنی از آلماندین بوده، مقادیر سازنده‌های دیگر در آنها کم است. نتایج به‌دست آمده از بررسی ترکیب سنگ کل، نشان می‌دهد که ماگماهای منطقه ﻣﻨﺸﺄ پوسته‌ای داشته یا با پوسته آلوده شده‌اند. بر اساس ترکیب شیمیایی بیوتیت‌ها، می‌توان ماگماهای منطقه را ماگماهای پرآلومینه با ﻣﻨﺸﺄ پوسته‌ای در نظر گرفت. با استفاده از نتایج حاصل از ترکیب سنگ کل و همچنین شواهدی مانند عدم زنولیت یا زنوکریست مشخص، یکنواختی ترکیب گارنت، تعادل ترکیبی گارنت و بیوتیت، عدم وجود ادخال‌های دگرگونی و عدم وجود حاشیه‌های واکنشی در گارنت، ﻣﻨﺸﺄ گارنت‌های منطقه به‌صورت اولیه و آذرین است که از یک ماگمای پرآلومین متبلور شده‌اند.دم‌های ریولیتی و تراکیتی در محدوده جنوب دستگرد در استان قم، دارای فنوکریست‌هایی از گارنت هستند. بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که این گارنت‌ها غنی از آلماندین بوده، مقادیر سازنده‌های دیگر در آنها کم است. نتایج به‌دست آمده از بررسی ترکیب سنگ کل، نشان می‌دهد که ماگماهای منطقه ﻣﻨﺸﺄ پوسته‌ای داشته یا با پوسته آلوده شده‌اند. بر اساس ترکیب شیمیایی بیوتیت‌ها، می‌توان ماگماهای منطقه را ماگماهای پرآلومینه با ﻣﻨﺸﺄ پوسته‌ای در نظر گرفت. با استفاده از نتایج حاصل از ترکیب سنگ کل و همچنین شواهدی مانند عدم زنولیت یا زنوکریست مشخص، یکنواختی ترکیب گارنت، تعادل ترکیبی گارنت و بیوتیت، عدم وجود ادخال‌های دگرگونی و عدم وجود حاشیه‌های واکنشی در گارنت، ﻣﻨﺸﺄ گارنت‌های منطقه به‌صورت اولیه و آذرین است که از یک ماگمای پرآلومین متبلور شده‌اند.

سنگ‌شناسی و محیط تکتونوماگمایی گرانیتویید ذرتی، جنوب‌باختری بیرجند (خاور بلوک لوت)

عباداله طولابی نژاد؛ احمد احمدی خلجی؛ محمد ابراهیمی؛ حبیب بیابانگرد؛ رسول اسمعیلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 مرداد 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2021.125463.1207

چکیده

تودة گرانیتوییدی ذرتی در حاشیة خاوری بلوک لوت برونزد دارد. این توده شامل تونالیت بیوتیت‌دار و سینوگرانیت- آلکالی‌فلدسپار گرانیت به‌همراه گرانودیوریت‌های پورفیروییدی بیوتیت و تورمالین‌دار، گرانیت، ... بیشتر تودة گرانیتوییدی ذرتی در حاشیة خاوری بلوک لوت برونزد دارد. این توده شامل تونالیت بیوتیت‌دار و سینوگرانیت- آلکالی‌فلدسپار گرانیت به‌همراه گرانودیوریت‌های پورفیروییدی بیوتیت و تورمالین‌دار، گرانیت، انکلاوهای آذرین و رسوبی دگرگون‌شده، رگه‌ها و دایک‌های فلسیک است. کوارتز، پلاژیوکلاز، میکروکلین، ارتوز، بیوتیت، مسکوویت و تورمالین از کانی‌های سازندة این توده هستند. این تودة آذرین درونی از نوع کالک‌آلکالن پتاسیم بالا، پرآلومینوس و از گرانیت‌های نوع S است. نمودارهای عنصرهای فرعی و خاکی کمیاب دست‌کم دو روند را نشان می‌دهند که احتمالاً نشان‌دهندة خاستگاه متفاوتی برای واحدهای سنگی مختلف این توده است. سنگ‌های سازندة این گرانیتویید از عنصرهایی مانند Rb، Th، U، K و Pb غنی‌شدگی و از عنصرهایی مانند Nb، Sr، P، Ti و Zr تهی‌شدگی نشان می‌دهند. این ویژگی‌ها از نشانه‌های دخالت پوسته در پیدایش ماگماهای پهنه‌های برخوردی به‌شمار می‌روند. واحدهای گرانودیوریت پورفیروییدی تورمالین‌دار و سینوگرانیت تا آلکالی‌فلدسپار گرانیت از ذوب سنگ مادری متاپلیتی و غنی از رس با خاستگاه پوستة بالایی و بی دخالت گوشته به کمک آبزدایی مسکوویت و در یک کمان برخوردی پدید آمده‌اند. واحدهای گرانودیوریت پورفیروییدی بیوتیت‌دار به‌همراه گرانیت، تونالیت بیوتیت‌دار و انکلاوهای آن پیامد ذوب سنگ مادری متاگری‌وکی و فقیر از رس با خاستگاه پوستة بالایی و بی دخالت گوشته به کمک آبزدایی بیوتیت و محیط زمین‌ساختیِ به‌ترتیب برخوردی و پسابرخوردی بوده‌اند. نمودارهای تعیین فشار و دما نشان‌دهندة فشار آب 5≥ کیلوبار و دمای 650 تا 700 درجة سانتیگراد برای گرانودیوریت‌های پورفیروییدی بیوتیت و تورمالین‌دار و سینوگرانیت تا آلکالی‌فلدسپار گرانیت و دمای 775 درجة سانتیگراد برای گرانیت، تونالیت‌های بیوتیت‌دار و انکلاوهای آن هستند.

شواهدی برای فرایند آمیختگی/اختلاط ماگمایی در توده‌های نفوذی قروه (کردستان): با تاکید بر شاخص‌های بافتی و ژئوشیمیایی

سیده اعظم موسوی؛ اشرف ترکیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اردیبهشت 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2022.130372.1251

چکیده

توده‌های نفوذی مورد بررسی در شمال پهنه‌ی سنندج-سیرجان و در استان کردستان برونزد دارند. در این مجموعه میزبان‌ توده-های گرانیتی، گرانودیوریت و مونزونیت بوده و انکلاوهای موجود در آنها نیز ترکیب دیوریتی ... بیشتر توده‌های نفوذی مورد بررسی در شمال پهنه‌ی سنندج-سیرجان و در استان کردستان برونزد دارند. در این مجموعه میزبان‌ توده-های گرانیتی، گرانودیوریت و مونزونیت بوده و انکلاوهای موجود در آنها نیز ترکیب دیوریتی و گابرویی دارند. انکلاوها با اشکال گردشده و بیضوی در سنگ‌های میزبان پراکنده هستند، عموماً مرز ناگهانی با سنگ میزبان داشته و از مجموعه کانی‌های آذرین تشکیل شده‌اند. حضور انکلاوهای ریز دانه مافیک همراه با شواهدی از وجود بافت‌های ناتعادلی مانند فلدسپار با بافت‌های پوئی-کیلیتیک، حضور انبوهه‌های مافیک و آپاتیت‌های سوزنی، بلورهای پلاژیوکلاز کوچک مجزا در پلاژیوکلازهای بزرگ یا حضور دو نسل پلاژیوکلاز، حالت منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی در پلاژیوکلاز همگی آمیختگی ماگمایی را تأیید می‌کنند. مطالعات صحرایی، سنگ‌شناسی و ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که ماگمای سازنده این مجموعه از نوعI ، متاآلومین و در سری کالک‌آلکالن قرار دارند. با توجه به غنی‌شدگی انکلاوها ازCr, Ni ,Co وHREE منشا انکلاوها گلبول‌هایی از ماگماهای مافیک است. همچنین محتوای نسبتاً بالایMg# در انکلاوها (62/0-52/0) نسبت به سنگ میزبان (48/0-34/0Mg#=)، منبع ماگماهای گوشته‌ایی را محتمل‌تر می‌کند. علاوه بر ویژگی‌های ژئوشیمیایی یاد شده انکلاوها نسبت به سنگ‌های میزبان‌ از LREE و LILE تهی شده و از تیتانیوم غنی شده هستند، لذا به نظر می‌رسد از دو ماگمای مختلف منشا گرفته و صرفاً به سبب فرایند آمیختگی /اختلاط ماگمایی در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند.

مشاهده مقاله

تحول سیالات کانه‌ساز در کانسار طلای داشکسن، شمال‌خاور قروه، باختر ایران، براساس ترکیب شیمیایی تورمالین و داده‌های سیالات درگیر

محمد مرادی؛ زهرا اعلمی‌نیا؛ ابراهیم طالع فاضل؛ مهین منصوری اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 خرداد 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2022.132378.1265

چکیده

کانسار طلای داشکسن با ذخیره‌ اکسیدی 52 میلیون تن و عیار‌ متوسط 77/1 گرم بر تن طلا، در میزبان داسیت/ریوداسیت پورفیری و برش‌های داسیتی میوسن میانی، در باختر ایران شکل گرفته است. تورمالین در کانسار داشکسن ... بیشتر کانسار طلای داشکسن با ذخیره‌ اکسیدی 52 میلیون تن و عیار‌ متوسط 77/1 گرم بر تن طلا، در میزبان داسیت/ریوداسیت پورفیری و برش‌های داسیتی میوسن میانی، در باختر ایران شکل گرفته است. تورمالین در کانسار داشکسن با بافت‌های افشان، رگه/رگچه و برشی رخ داده و در مطالعات پتروگرافی به شکل‌های سوزنی (نوع اول)، شعاعی (نوع دوم) و تیغه‌ای کشیده (نوع سوم)، مشاهده می‌شود. ترکیب شیمیایی سه نوع تورمالین بر روی نمودارهای مختلف بیانگر آن است که می‌توانند نماینده ماهیت و تحولات سیال کانه‌ساز باشند. بر اساس تجزیه‌های ریزکاوالکترونی، تورمالین‌های‌ نوع اول و سوم دارای ترکیب دراویت و نوع دوم دراویت متمایل به شورل هستند.تورمالین‌های نوع سوم برخلاف تورمالین‌های دو نوع دیگر، منطقه‌بندی ضعیفی نشان می‌دهند و مقادیر بالاتری از عناصر Na، K، Feو Mg و مقادیر کمتری از Ca دارند. روی نمودار سه‌تایی Fetot-Ca-Mg در جایگاه متاپسامیت و متاپلیت‌های فقیر از کلسیم و سنگ‌های کوارتز-تورمالینی قرار می‌گیرند. نسبت بالاتر Fe/(Fe+Mg) در انواع یک و دو، بیانگر خاستگاه ماگمایی-گرمابی آنهاست در حالیکه این نسبت‌ در تورمالین‌های نوع سوم متفاوت است و به سمت شرایط گرمابی تمایل دارد. مطالعات سیالات درگیر بر روی رگه‌‌های کوارتز-تورمالین-پیریت، گویای شوری بین 9/15 تا 8/16 درصد وزنی معادل نمک و دمای همگن‌شدن بین 185 تا 254 درجه سانتیگراد است. شواهد این پژوهش نشان می‌دهد که رگه کوارتز-تورمالین-پیریت در کانسار داشکسن موثر از وجود یک سامانه گسلی و ناشی از تغییرات فیزیکوشیمیایی سیال کانه‌ساز در شرایط فشارزدایی و احتمالاً ترکیب با آب‌های جوی کم عمق شکل گرفته است.

مشاهده مقاله

زمین شناسی، کانه زایی و ژئوشیمی ماده معدنی و توده های نفوذی محدوده شمال بهاریه، شرق کاشمر، شمال شرق ایران

Fatemeh Najmi؛ آزاده ملکزاده شفارودی؛ محمد حسن کریم پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 مهر 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2022.132381.1266

چکیده

محدوده اکتشافی شمال بهاریه واقع در بخش مرکزی پهنه ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن (KKBMB) و شرق شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی است. این محدوده شامل رخنمون‌هایی از‌ واحدهای آذرآواری و آتشفشانی است که توده‌های ... بیشتر محدوده اکتشافی شمال بهاریه واقع در بخش مرکزی پهنه ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن (KKBMB) و شرق شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی است. این محدوده شامل رخنمون‌هایی از‌ واحدهای آذرآواری و آتشفشانی است که توده‌های عمیق (سینوگرانیت، گرانودیوریت) و نیمه‌عمیق (مونزودیوریت، کوارتز مونزونیت و دیوریت پورفیری) در آنها نفوذ کرده است. توده‌های نفوذی موجود غنی‌شدگی در عنصرهای LREE وLILE مانند Kو Ba و کاهیدگی در عنصرهای HREEو HFSE شامل NbوTi نشان می‌دهند که از ‌ویژگی‌های ماگماهای تشکیل شده در پهنه فرورانش است. ناهنجاری کمی منفی Eu (89/0-66/0=Eu/Eu*) نشان‌دهنده‌ی حضور پلاژیوکلاز در خاستگاه سنگ و کاهیدگی Nb بیانگر آلایش کمی اندک ماگما با پوسته قاره‌ای است. خاستگاه ماگمای تشکیل‌دهنده‌ی این توده‌ها، ذوب بخشی درجه پایین اسپینل لرزولیت گوشته متاسوماتیزه است که در عمق حدود 65 کیلومتر تشکیل شده‌اند. کانه‌زایی به صورت رگه-رگچه‌ای با روند NW-SE و NE-SW در راستای گسل‌ها رخ داده است. دگرسانی‌های پروپیلیتیک، سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک در محدوده گسترش داشته و زون‌های پروپیلیتیک و سیلیسی به صورت هاله‌ای در حاشیه رگه-رگچه‌ها حضور دارند. کانه‌های هیپوژن شامل پیریت، کالکوپیریت و اسپکیولاریت بوده و کالکوسیت، مالاکیت، آزوریت، گوتیت و اکسیدهای آهن کانی‌های سوپرژن هستند. دو نوع رگه-رگچه در محدوده قابل تفکیک است: 1) کوارتز+کالکوپیریت+اسپکیولاریت و 2) رگه-رگچه‌های غنی از اسپکیولاریت. مقادیر قابل توجهی از عنصرهای مس (حداکثر 2 درصد)، سرب (حداکثر 61/0 درصد) و روی (حداکثر 2/0 درصد) در رگه-رگچه‌های حاوی کوارتز+کالکوپیریت+اسپکیولاریت وجود دارد. محدوده شمال بهاریه بر پایه شواهدی چون کنترل ساختاری سیستم کانه‌زایی، نوع دگرسانی‌ها، ترکیب کانی‌شناسی ماده معدنی، شکل کانه‌زایی و ناهنجاری‌ ژئوشیمیایی احتمالاً مشابه کانسارهای تیپ IOCG است.

مشاهده مقاله

بررسی چگونگی رخداد تورمالین در مجموعه دگرگونی شمال گلپایگان، زون سنندج- سیرجان

سلیمان احمدی بنکدار؛ سید محسن طباطبائی منش؛ اکرم السادات میرلوحی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 25 دی 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2023.134165.1283

چکیده

رخداد تورمالین در دو منطقه در شمال گلپایگاندیده می‌شود. منطقه اول، در سمت غرب مزرعه اوچستان تورمالین در درون توده متبلور به صورت نیمه شکل‌دار(Gt)، کنتاکت با آمفیبول‌شیست به صورت خودشکل(At) ، کنتاکت با ... بیشتر رخداد تورمالین در دو منطقه در شمال گلپایگاندیده می‌شود. منطقه اول، در سمت غرب مزرعه اوچستان تورمالین در درون توده متبلور به صورت نیمه شکل‌دار(Gt)، کنتاکت با آمفیبول‌شیست به صورت خودشکل(At) ، کنتاکت با میکا‌شیست به صورت اسفنجی(Mt) دیده می‌شود. منطقه دوم، تورمالین در شمال روستای اسفاجرد در درون مرمر(Ct) می‌باشد. تورمالین-های نوع Gtبا ترکیب شورل دارای Fe# بالای 93/0 بوده و منشأ ماگمایی داشته و سازگار با گرانیتوئیدهای فقیر از Liمی-باشد. هر دو دسته از تورمالین‌های نوع Mtو تورمالین‌های نوع Atبه ترتیب با ترکیب دراویت و شورل- دراویت،دارای منشأ گرمابی و سازگار با سنگ‌های متاپسامیت‌ها و متاپلیت‌های فقیر از Ca می‌باشند. تورمالین‌های نوع Ct ترکیب دراویت داشته و باFe#کمتر از 6/0 سازگار با متاپسامیت‌ها و متاپلیت‌های فقیر از Caبوده و همزیست با یک فاز اشباع از Al هستند. حضور تورمالیننوع Ct در کنار بیوتیت‌هایدارای آثار خوردگی و حضور کانی های ثانویه در سنگ و همچنین تفاوت در ترمومتری، نشان دهنده ایجاد تورمالین در دمای پایین‌تر در اثر واکنش سیالات بور‌دار با بیوتیت می‌باشد. در ایجاد این تورمالین‌هاسیالات ناشی از دگرگونی پیشرونده میکاشیست‌ها و سیالات تأخیری-گرمابی منشأ گرفته از ماگمای آلکالی سینیت، نقش داشته است.

مشاهده مقاله

سنگ‌شناسی و جایگاه تکتونوماگمایی سنگ‌های آتشفشانی و نفوذی منطقه لک، جنوب‌غرب بوئین زهرا، شمال‌غرب ایران

محمدسعید فیروزبخت؛ مجید قادری؛ حسینعلی تاج الدین

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 01 اسفند 1401

https://doi.org/10.22108/ijp.2023.133697.1278

چکیده

منطقه لک در 36 کیلومتری جنوب‌غرب بوئین زهرا، در بخش شمالی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر در شمال‌غرب ایران قرار دارد. رخنمون‌های اصلی این منطقه را سنگ‌های آتشفشانی- رسوبی متعلق به ائوسن شامل آندزیت، آندزیت ... بیشتر منطقه لک در 36 کیلومتری جنوب‌غرب بوئین زهرا، در بخش شمالی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر در شمال‌غرب ایران قرار دارد. رخنمون‌های اصلی این منطقه را سنگ‌های آتشفشانی- رسوبی متعلق به ائوسن شامل آندزیت، آندزیت بازالتی، بازالت و نهشته‌های توفی و پیروکلاستیکی تشکیل داده و توده‌های نفوذی نیمه‌عمیق با ترکیب داسـیت، ریوداسیت، میکرودیوریت و گابرودیوریت با سن ائوسن بالایی- الیگوسن در این مجموعه از سنگ‌ها تزریق شده‌اند. ویژگی‌های پتروگرافی و ترکیب شیمیایی مشابه گدازه‌ها با توده‌های نفوذی در نمودارهای مختلف ژئوشیمیایی، بیانگر آن است که احتمالاً سری‌های آتشفشانی و نفوذی منطقه، منشاء مشترکی داشته باشند. براساس ویژگی‌های ژئوشیمیایی عناصر اصلی و کمیاب، واحدهای آتشفشانی و توده‌های نفوذی منطقه در قلمرو کالک‌آلکالن قرار می‌گیرند. مقدار Al2O3 این سنگ‌ها بالا (حدود 16 درصد) بوده و در عین حال عدد منیزیمی پائینی (0.3) دارند. نسبت Zr/Y در سنگ‌های مزبور بیش از ۳ است که از این لحاظ با سنگ‌های آتشفشانی قوس‌های قاره‌ای مشابه هستند. در نمودار بهنجار شده نسبت به پشته‌های میان اقیانوسی غنی شده، عناصر Ti (به‌جز بازالت‌ها)، Nb و Rb آنومالی منفی و برای عناصر Pb و K آنومـالی مثبت نشان می‌دهند. نسبت Th/Yb در نمونه‌های منطقه از 0.3 تا 1.9 و نسبت Ta/Yb از 2.3 تا 8.9 تغییر می‌نماید که ایـن شـواهد نشان می‌دهد سنگ‌های آتشفشانی و نفوذی منطقه لک از مناطق فرورانشی منشاء گرفته‌اند.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	52
تعداد مقالات	429
تعداد نویسندگان	651
تعداد مشاهده مقاله	301,224
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	265,319
نسبت مشاهده بر مقاله	702.15
نسبت دریافت فایل بر مقاله	618.46
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	735
تعداد مقالات رد شده	244
درصد عدم پذیرش	33
تعداد مقالات پذیرفته شده	423
درصد پذیرش	58
زمان پذیرش (روز)	326
تعداد پایگاه های نمایه شده	10
تعداد داوران	265

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان