پترولوژی و ژئوشیمی توده‌های نفوذی گابرویی و دیوریتی منطقه نبی‌جان (جنوب‌باختر کلیبر، شمال‌باختر ایران): نگرشی بر ماگماتیسم پس از برخورد

نویسندگان

1 گروه معدن، مرکز آموزش عالی شهید باکری میاندوآب، دانشگاه ارومیه، میاندوآب، ایران

2 گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

4 سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

در منطقه نبی‌جان واقع در جنوب‌باختر شهرستان کلیبر توده‌های نفوذی با ترکیب گابرو و دیوریت رخنمون دارند. بر اساس مطالعات صحرایی، توده دیوریتی جوان‌تر بوده، به درون گابروها نفوذ کرده است. بررسی ترکیب ژئوشیمیایی این دو توده بیانگر وجود تفاوت‌های اساسی بین آنهاست. تغییرات اکسیدهای اصلی در برابر SiO2 و Mg# و همچنین، نسبت‌های عناصر کمیاب در این توده‌ها بیانگر تأثیر فرآیندهای تفریق و آلایش پوسته‌ای (AFC) بر ترکیب این سنگ‌هاست. با این وجود، با توجه به ویژگی‌های ژئوشیمیایی، خاستگاه این دو توده از یک ماگمای واحد است. تفاوت در ترکیب ژئوشیمی این دو توده ناشی از تبلور تفریقی و جدایش برخی کانی‌ها از ماگمای اولیه است. به‌گونه‌ای‌که در مراحل نخستین، کانی‌های الیوین، ارتوپیروکسن، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز غنی از کلسیم از ترکیب ماگما جدا شده و سنگ‌های گابرویی را به‌وجود آورده است. جدایش این کانی‌ها ماگمای باقیمانده را از آب و عناصر ناسازگار غنی کرده است و با تبلور کانی‌های آمفیبول، بیوتیت، پلاژیوکلازهای غنی از سدیم همراه با مقادیر کمی کلینوپیروکسن سنگ‌های دیوریتی تشکیل شده‌اند. تفریق و جدایش این کانی‌ها ویژگی‌های توله‌ایتی و کالک‌آلکالن را به‌ترتیب به گابروها و دیوریت‌های نبی‌جان داده است. توده‌های گابرویی و دیوریتی منطقه نبی‌جان هم ویژگی‌های ژئوشیمیایی حاشیه‌های فعال قاره‌ای و هم ویژگی‌های ماگمای درون‌صفحه‌ای را از خود نشان می‌دهند. این ویژگی‌ها مربوط به جایگاه‌های پس از برخورد پوسته‌های قاره‌ای است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Petrology and geochemistry of Nabijan gabbroic and dioritic plutons (south west Kaleybar, NW Iran): an implication for post-collision magmatism

نویسندگان [English]

  • Maryam Yazdani 1
  • Masoumeh Ahangari 2
  • Ahmad Jahangiri 3
  • Hassan Shokohi 4
1 Department of Mining Engineering, Education Center of Miandoab, Urmia University, Miandoab, Iran
2 Department of Geology, Faculty of Sciences, Urmia University, Urmia, Iran
3 Department of Earth Sciences, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
4 Geological Survey of Iran, Tabriz Branch, Tabriz, Iran
چکیده [English]

The Nabijan gabbroic and dioritic plutons outcropped at the southwest Kaleybar town. According to the field studies the diorite is younger than gabbro and crosscut the gabbroic pluton. Geochemical data reveal clear geochemical difference between the Nabijan gabbroic and dioritic compositions. Variations of major oxides versus SiO2 and Mg# and trace element ratios indicate that the composition of Nabijan intrusive bodies were modified by fractional crystallization and crustal contamination (AFC) processes. However the geochemical characteristics of the Nabijan plutons suggest a same source for them. According to mineralogical and geochemical data, fractionation and/ or accumulation of olivine, orthopyroxene, clinopyroxene and Ca-rich plagioclase at the first stage has formed the gabbroic body. Due to fractionation of the above mentioned minerals, the composition of the remained magma has enriched by fluids and incompatible elements. At the final stage the Nabijan diorites has formed by crystallization of amphibole, biotite, Na-rich plagioclase accompanied with minor amounts of clinopyroxene. The fractionation/accumulation of the mentioned mineral associations has caused to possess tholeiitic and calc-alkaline character for the Nabijan gabbroic and diorites, respectively. The geochemical features of the Nabijan intrusive rocks show hybrid characteristics among active continental margin and within plate tectonic settings. These features can visible in continental post-collision settings. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Gabbro
  • diorite
  • Post-collision magmatism
  • Nabijan
  • Western Alborz- Azarbaijan