ژئوشیمی و پتروژنز دایک‌های دولریتی حاوی مگاکریست پلاژیوکلاز واقع در بخش میانی نوار ولکانو-پلوتونیک دهج-ساردوئیه (استان کرمان)

نویسندگان

گروه زمین‌شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

در بخش‌های مرکزی نوار ولکانو-پلوتونیک دهج-ساردوئیه در استان کرمان، دایک‌های دولریتی ویژه‌ای وجود دارد که حاوی مگاکریست‌های پلاژیوکلاز است. این ناحیه در 70 کیلومتری جنوب شهر کرمان قرار دارد و بخشی از کمربند آتشفشانی ارومیه-دختر را به نمایش می‌گذارد. فراوان‌ترین سنگ‌های ناحیه شامل: سنگ‌های آذرآواری و گدازه‌های آندزیتی تا بازالتی است که سنی معادل ائوسن دارد و سنگ میزبان دایک‌های مورد مطالعه به شمار می‌رود. ضخامت دایک‌ها در صحرا به هفت متر می‌رسد و پلاژیوکلاز، تنها کانی است که به خوبی در آنها مشاهده می‌شود. بلورهای پلاژیوکلاز یک تفریق جریانی واضحی را نشان می‌دهد و تمایل دارد که در بخش‌های مرکزی دایک‌ها تجمع نماید. در زیر میکروسکوپ، این دایک‌ها، حاوی مگاکریست‌های پلاژیوکلاز و فنوکریست‌های اولیوین است که در زمینه‌ای ریزبلور و میکرولیتی قرار دارد. بلورهای پلاژیوکلاز انواع بافت‌های غیر تعادلی نظیر: بافت غربالی، غباری و منطقه‌بندی را نشان می‌دهد. این شواهد می‌تواند دلیلی بر فرآیندهایی مانند: تغذیه مکرر آشیانه ماگمایی یا کاهش فشار ناشی از صعود ماگما باشد. از نظر ژئوشیمیایی این دایک‌ها ماهیت کالک‌آلکالن داشته وگرایش اندکی به سمت توله‌ایتی دارد. همچنین، تهی‌شدگی سنگ‌های مورد نظر از: Nb، P، Ta و Ti نشان می‌دهد که شاید ماگماهای سازنده آنها به مناطق فرورانش تعلق داشته و تحت تأثیر آلودگی پوسته‌ای قرار گرفته‌اند. بر اساس مطالعات پتروژنتیکی دایک‌های مطالعه شده در یک محیط حاشیه فعال قاره تشکیل شده‌اند. فراوانی عناصر کمیاب نشان‌دهنده این است که شاید ماگماهای سازنده دایک‌های منطقه، محصول ذوب بخشی یک گوشته باشد که تحت تأثیر سیالات آزاد شده از لیتوسفر فرورو، متاسوماتیزه شده است. تغییرات نسبت‌های Th/Yb و Ta/Yb نشان می‌دهد که ماگماهای مورد نظر در هنگام صعود به سطح زمین، دچار آلودگی پوسته‌ای شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Geochemistry and Petrogenesis of doleritic dykes containing megacrystic plagioclases in the middle part of Dehaj-Sarduieh volcano-plutonic belt (Kerman province)

نویسندگان [English]

  • Hamid Ahmadipour
  • Zahra Zolfi
Department of Geology, Faculty of Sciences, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
چکیده [English]

In the central part of Dehaj-Sarduieh volcano-plutonic belt in Kerman province, there are some special doleritic dykes containing plagioclase megacrysts. This area is located 70 km south of Kerman city, and represents a part of Urumieh-Dokhtar volcanic belt. The most abundant rocks in the area include pyroclastic rocks and basaltic to andesitic lava flows with Eocene in age and are considered as the host rocks for the studied dykes. The thickness of the dykes reach up to 7 meters in the field, in which plagioclases are the only minerals can be recognized. Plagioclase crystals show a clear flow differentiation and generally, tend to concentrate in the central parts of the dykes. Under the microscope, the studied dykes contain plagioclase megacrysts and olivine phenocrysts set in a fine-grained and microlithic matrix. Different types of non-equilibrium textures such as mesh, dusty and zoning are found in the plagioclases. These evidences suggest some processes such as replenishment of magma chamber and decompression due to rapid ascent of magma. Geochemically, these rocks belong to the calc-alkaline magmatic series with some tendency toward the tholeiitic ones. Depletion of Nb, P, Ta and Ti elements suggest that the parent magmas relate to the subduction zone setting and affected by crustal contamination. According to the petrogenetic studies, the dykes formed in an active continental margin environment. Trace element concentrations revealed that the parent magmas probably, produced by partial melting of mantle sources. The source may have been metasomatized by slab-derived fluids and variations in Th/Yb and Ta/Yb ratios indicate that the resulted magmas have been affected by crustal contamination en route to the surface.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dehaj-Sarduieh volcano- plutonic belt
  • Megacrystic plagioclase
  • Doleritic dykes
  • Kerman
  • Dehaj
  • Sarduieh volcano
  • plutonic belt