پترولوژی

زمین‏‌شیمی و خاستگاه زمین‌ساختی توده‏‏‌‏‌های گابرویی جنوب رامسر، باختر استان مازندران: شاهدی بر ماگماتیسم جزیره‏‌های اقیانوسی

وحید رضانیای کماچالی؛ مژگان صلواتی؛ علی مقیمی کندلوس

دوره 13، شماره 2 ، مرداد 1401، صفحه 1-30

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.129642.1240

چکیده

گابرو‏‌های تود‏‌ه‌ای منطقة بررسی‏‌شده به‏‌صورت چند تودة کوچک و درون سنگ‏‏‌‏‌های ژوراسیک در بخش‌های جنوبی شهرستان رامسر و در امتداد جادة جواهرده رخنمون دارند. گابرو‏‌های بررسی‏‌شده ... بیشتر گابرو‏‌های تود‏‌ه‌ای منطقة بررسی‏‌شده به‏‌صورت چند تودة کوچک و درون سنگ‏‏‌‏‌های ژوراسیک در بخش‌های جنوبی شهرستان رامسر و در امتداد جادة جواهرده رخنمون دارند. گابرو‏‌های بررسی‏‌شده در نمونة دستی سنگ‏‌‏‌هایی به رنگ سبز تیره تا سیاه‌رنگی هستند. برپایة بررسی‏‌های سنگ‏‌نگاری، پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن± الیوین از کانی‏‌‏‌های اصلی این سنگ‌ها هستند. بافت‌های شاخص آنها ساب‌افیتیک و اینترگرانولار هستند. ویژگی‏‌های زمین‏‌شیمیایی گابرو‏‌های جنوب رامسر نشان‏‌دهندة سرشت توله‏‌ایتی آنهاست. نمونه‏‏‌های بررسی‏‌شده روی نمودار‏‌های عنکبوتی بهنجارشده به ترکیب کندریت، گوشتة اولیه و مورب عادی از عنصرهای خاکی کمیاب سبک غنی‏‏‌شدگی دارند و روندی مشابه با روند بازالت جزیره‌های اقیانوسی (OIB) نشان می‏‌دهند. روی نمودار بهنجارشده به ترکیب گوشتة اولیه از عنصرهای Th، Nb، Zr و Rb آنومالی منفی نشان می‏‌دهند. این نمونه‏‏‌ها از ذوب‏‌بخشی10-20 درصدی اسپینل لرزولیت گارنت‌دار در ژرفای 80 تا 100 کیلومتری پدید آمده‏‌اند. برپایة نمودارهای زمین‌ساختی، این گابروهای از نوع گابروهای توله‌ایتی جزیره‌های اقیانوسی (OIT) به‌شمار می‌روند. الگوی تکتونوماگمایی پیشنهادی (الگوی پشته- فرورانش) نشان‏‌دهندة پیدایش گابرو‏‌های بررسی‏‌شده در بخش مرکزی یک تنورة اقیانوسی در محیط فرافرورانشی نئوتتیسی است. برپایة این الگو، فرورانش پشتة میان‌اقیانوسی جوان (اقیانوس جنوب دریای خزر به‌سوی جنوب) به زیر پوستة قاره‏‌ای، پیدایش پنجرة سنگ‏‌کره‏‌ای و نفوذ مذاب‏‌های داغ سست‏‌کره‏‌ای به شکل تنورة اقیانوسی را به‌دنبال داشته است.

سنگ‌زایی اسکارن‏‌های بارور وابسته به مجموعة گرانیتو‏‌ییدی سنقر (شمال پهنة سنندج- سیرجان، ایران)

فروغ معظمی گودرزی؛ رضا زارعی سهامیه؛ حسن زمانیان؛ احمد احمدی خلجی؛ شهریار محمودی

دوره 13، شماره 2 ، مرداد 1401، صفحه 31-64

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2021.125518.1208

چکیده

نهشتة آهن‌دار گلالی از نهشته‏‌های اسکارنی تیپیک است که در بخش شمال‌باختری پهنة دگرگونی سنندج- سیرجان، ‌شمال‌خاوری سنقر جای گرفته است. ‌کانی‌سازی در نهشتة گلالی با مجموعه سنگ‏‌های آذرین درونی ... بیشتر نهشتة آهن‌دار گلالی از نهشته‏‌های اسکارنی تیپیک است که در بخش شمال‌باختری پهنة دگرگونی سنندج- سیرجان، ‌شمال‌خاوری سنقر جای گرفته است. ‌کانی‌سازی در نهشتة گلالی با مجموعه سنگ‏‌های آذرین درونی سنقر (ژوراسیک میانی) ارتباط دارد و رگة فلزی بیشتر در سری سنقر (تریاس- ژوراسیک) جای گرفته ‏‌است. برپایة ویژگی‌های ‌زمین‌شیمیایی و کانی‌شناسی، ‏‌سه فاز اصلی در مجموعة آذرین درونی سنقر شناسایی می‌شود: (1) گرانیت (لوکوکراتیک)؛ (2) مونزونیت تا دیوریت (مزوکراتیک)؛ (3) گابرو. در نهشتة گلالی، هر دو اگزواسکارن و اندواسکارن در امتداد مجاورت گرانیتو‏‌ییدها و سنگ میزبان کربناته دیده می‌شوند. مشاهدات صحرایی و داده‏‌های سنگ کل به‌دست‌آمده برای توده‏‌های ‌شمال‌خاوری سنقر نشان‌دهندة ارتباط کانسارهای منطقه با موقیت زمین‌ساختی و سرشت سنگ‌زایی سنگ‏‌های آذرین درونی منطقه هستند. ویژگی‏‌های صحرایی و نیز چندین ویژگی سنگ‌نگاری و ‌زمین‌شیمیایی عبارتند از حضور کانی‏‌های پلاژیوکلاز کلسیک، هورنبلند منیزیم‌دار، متاآلومینوس (ضریب اشباعی آلومین (ASI<1)، غنی‏‌شدگی از عنصرهای LREE و تهی‏‌شدگی از عنصرهای HREE و در نهایت ویژگی‌های ‌زمین‌شیمیایی آنها در نمودار Sc دربرابر Rb و Zr دربرابر Rb/Sr. این ویژگی‌ها نشان می‌دهند فاز مزوکراتیک واحد 1 گرانیتو‏‌ییدها با سرشت اکسیداسیون بالا و کمتر تحول‌یافته، حاصل مخلوطی از اجزای جدایش‌یافته از گوشته و پوستة قاره‌ای نسبتاً بالغ، در پی فرورانش پوستة اقیانوسی نئوتتیس به زیر پوستة قاره‌ای سنندج- سیرجان بوده است. همچنین، ‌از دیدگاه ترکیبی همانند ترکیب میانگین گرانیتو‏‌ییدهای اسکارنی جهانی Fe- Cu- Au است و پتانسیل کانی‌سازی بالایی برای پدیدآوردن نهشته‏‌های اسکارنی Fe-Cu-Au دارد. در حالی که فاز لوکوکراتیک نوع A بخش 2 سرشت آلکالن، پتاسیم بالا، نسبت بالای Ga/Al، غنی‏‌شدگی از عنصرهای HFSE (مانند Ta، Nb، Ga، Zr و Pb) و تهی‏‌شدگی از Eu و عنصرهای سازگار مانند Cr در الگوی توزیع عنصرهای خاکی کمیاب نشان می‌دهد. ازاین‌ر‌و، این فاز سرشت A-type از یک خاستگاه هیبریدی و در یک جایگاه پس از برخورد دارد و از بخش‌های گوشته‌ای و پوسته‌ای که در پی درهم آمیختن با پوستة بالاییِ آلایش‌یافته پدید آمده است. این بخش تقریباً احیایی و بسیار تحول‌یافته است و همانند ترکیب میانگین گرانیتو‏‌ییدهای اسکارنی جهانی Fe-Cu-Au، استعداد بالایی برای ‌کانی‌سازی‏‌های Mo، Sn و W دارد.

ویژگی های آتشفشان شناسی و ژئوشیمیایی محصولات آخرین فوران سبلان، شمال غرب ایران

رضا فهیم گیلانی؛ سید جمال شیخ ذکریایی؛ علی درویش زاده؛ منصور وثوقی عابدینی

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 125-146

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2019.115533.1119

چکیده

آتشفشان سبلان در شمال غرب ایران و در 25 کیلومتری جنوب مشکین شهر در زون ساختاری البرز غربی- آذربایجان قرار دارد. سنگ های تشکیل دهنده سبلان و دامنه های شرقی و شمالی آن با حجم قابل توجهی از نهشته های پیروکلاستیک ... بیشتر

مطالعه پترولوژیکی و ایزوتوپی سنگ‌های بازالت‌های برزند و مقایسه آن با سنگ‌های بازالت‌های پشتاسر در جنوب شهرستان گرمی

محمد مبشرگرمی؛ رضا زارعی سهامیه؛ مهراج آقازاده؛ احمد احمدی خلجی؛ غلامرضا احمدزاده؛ پترس لی راکس

دوره 10، شماره 1 ، خرداد 1398، ، صفحه 23-52

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2018.110094.1079

چکیده

بازالت‌های برزند (ادامه بازالت‌های کوسملین در ایران) با روند موازی نسبت به بازالت‌های پشتاسر از لحاظ استراتیگرافی سن قدیمی‌تری دارند. این بازالت‌ها با ساخت منشوری بیشتر دارای ترکیب موژه-آریت بوده ... بیشتر بازالت‌های برزند (ادامه بازالت‌های کوسملین در ایران) با روند موازی نسبت به بازالت‌های پشتاسر از لحاظ استراتیگرافی سن قدیمی‌تری دارند. این بازالت‌ها با ساخت منشوری بیشتر دارای ترکیب موژه-آریت بوده و بافت هیالومیکرولیتی پورفیریتیک و گلومروپورفیریتیک نشان می‌دهند. کانی‌های اصلی آن پلاژیوکلازهای غنی از کلسیم و کلینوپیروکسن‌های دیوپسیدی و مقادیری کانی‌های اپک به همراه میکرولیت‌های سانیدین، آمفیبول پارگازیتی، بیوتیت و لویسیت می‌باشند. لویسیت‌ها عموماً به آنالسیم تبدیل شده‌اند. ماگمای مولد این سنگ‌ها دارای سرشت پتاسیک و شوشونیتی است. در نمودارهای چند عنصری، فروافتادگی‌های عناصر Ti, Ta و Nb و غنی‌شدگی شاخص عناصر LILE و LREE وابستگی ماگمای مولد این سنگ‌ها را با محیط‌های وابسته به فرورانش نشان می‌دهد. بر اساس نسبت‌های ایزوتوپی رادیوژنیک، گوشته منشأ سنگ‌های بازالتی برزند در حدود 8/0 تا 9/0 میلیارد سال پیش از یک گوشته بارور اولیه جدا شده است. بر اساس نسبت‌های 87Sr/86Sr اولیه 0004/0±70499/0 و 143Nd/144Nd اولیه 0004/0±5127/0 سن 7/1±39 تا 5/1±41 میلیون سال برای نمونه‌ها تخمین زده شده است. شواهد ژئوشیمیایی نشانگر ذوب بخشی حدود 5 درصدی اسپینل گارنت لرزولیت فلوگوپیت دار برای منشأ سنگ‌های بازالتی برزند و بیش از 5% برای بازالت‌های پشتاسر است که از غنی شدگی منشأ طی متاسوماتیسم فرورانشی و رسوبات توربیدیتی تأثیر پذیرفته است. بازالت‌های منطقه برزند دارای ویژگی‌های مشترک با بازالت‌های جوان‌تر پشتاسر بوده و نشانگر تشکیل در محیط کمان عادی بعد از برخورد هستند.

پیدایش و شیمی‌‌کانی‌های سولفیدی و اکسیدی برون‌زاد در کانسار پلی‌متال ماهور غرب نهبندان

محمد بومری؛ حبیب بیابانگرد؛ کازو ناکاشیما؛ مرتضی اسفرم

دوره 4، شماره 14 ، تیر 1392، ، صفحه 17-30

چکیده

کانسار پلی‌متال ماهور در 130 کیلومتری غرب نهبندان در حاشیه شرقی بلوک لوت واقع شده است. کانه‌زایی برون‌زاد در امتداد شمالی-جنوبی در سنگ‌های آتشفشانی ترشیاری دگرسان شده دیده می‌شود. کانی‌های برون‌زاد ... بیشتر

رفتار عناصر اصلی و کمیاب کانی تورمالین در پگماتیت‌های منگاوی و گنجنامه (استان همدان)

احمد احمدی خلجی؛ زهرا طهماسبی؛ فرهاد زال؛ زهرا شعبانی

دوره 7، شماره 27 ، مهر 1395، ، صفحه 1-24

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2016.21015

چکیده

پگماتیت‌های منگاوی (جنوب‌خاوری همدان) و گنجنامه (جنوب‌باختری همدان) بخشی از تودة گرانیتوییدی الوند در پهنه سنندج-سیرجان هستند. ترکیب تورمالین‌ها در منطقه منگاوی شورل و در منطقه گنجنامه شورل-فویتیت ... بیشتر پگماتیت‌های منگاوی (جنوب‌خاوری همدان) و گنجنامه (جنوب‌باختری همدان) بخشی از تودة گرانیتوییدی الوند در پهنه سنندج-سیرجان هستند. ترکیب تورمالین‌ها در منطقه منگاوی شورل و در منطقه گنجنامه شورل-فویتیت است. در تورمالین‌های گنجنامه، مقدار Al و به تناسب با آن، مقدار جایگاه خالی X بیشتر از منطقه منگاوی است؛ اما در کل، جانشینی‌های اصلی در هر دو نوع تورمالین از انواع پروتون‌زایی و افزایش آلومینیم و جانشینی‌هایی است که در آنها افزایش Al و جایگاه خالی X و کاهش Fe روی‌می‌دهد. جانشینی نوع اول به پیدایش اولنیت منجر شده و دومی موجب پیدایش فویتیت و تورمالین‌های حاوی آلومینیم و جایگاه خالی X شده‌ است. نبود ترکیب دراویت و وجود Fe# بیش از 8/0 در همه نمونه‌های آنالیزشده نشان‌دهنده ماگمایی‌بودن تورمالین در این پگماتیت‌هاست. افزون بر این، وجود جانشینی‌هایی از نوع جایگاه خالی X و Na+Al (سازندگان اولنیت) را می‌توان نشان‌دهنده ماگمایی‌بودن تورمالین دانست؛ زیراکه عناصر مورد نیاز تورمالین (بور، آهن، سدیم و آلومینیم) از خود سیال ماگمایی تامین‌شده‌است. مقدار HREE‌ها در تورمالین‌های منگاوی به‌علت همراهی با گارنت بسیار کم است؛ اما تورمالین‌های گنجنامه در نبود گارنت دارای مقدار بالایی از این عناصر هستند. ازاین‌رو، اگرچه تورمالین‌ها دارای جانشینی‌های گسترده‌ای هستند؛ اما تمایل چندانی به جذب عناصر ‌خاکی نادر ندارند. کانی‌های همایندِ (پاراژنز) تورمالین بیشترین ﺗﺄثیر را در کنترل مقدار عناصر ‌خاکی نادر آن دارند.

زمین‌شیمی و سنگ‌زایی منشورهای بازالتی جنوب شهرستان گرمی (استان اردبیل)

محمد مبشرگرمی؛ احمد جهانگیری

دوره 8، شماره 31 ، آذر 1396، ، صفحه 165-188

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2017.81974.0

چکیده

مجموعه سنگ‏‌های آتشفشانی مافیک ائوسن جنوب‏‌خاوری شهرستان گرمی بیشتر به‌صورت منشورهای بازالتی دیده می‏‌شوند. این منشورها از سنگ‏‌های مافیکِ آلکالی‌الیوین‌بازالت ساخته شده‌اند و با ستبرای ... بیشتر

سنگ‌شناسی و محیط تکتونوماگمایی گرانیتوئید ذرتی، جنوب غرب بیرجند، شرق بلوک لوت

عباداله طولابی نژاد؛ احمد احمدی خلجی؛ محمد ابراهیمی؛ حبیب بیابانگرد؛ رسول اسمعیلی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 14 فروردین 1400

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2021.125463.1207

چکیده

توده گرانیتوئیدی ذرتی در حاشیه شرقی بلوک لوت برونزد دارد. این توده شامل تونالیت بیوتیت‌دار و سینوگرانیت- آلکالی فلدسپار گرانیت به همراه گرانودیوریت‌های پورفیروئیدی بیوتیت و تورمالین‌دار، گرانیت، ... بیشتر توده گرانیتوئیدی ذرتی در حاشیه شرقی بلوک لوت برونزد دارد. این توده شامل تونالیت بیوتیت‌دار و سینوگرانیت- آلکالی فلدسپار گرانیت به همراه گرانودیوریت‌های پورفیروئیدی بیوتیت و تورمالین‌دار، گرانیت، آنکلاوهای آذرین و رسوبی دگرگون‌شده و رگه‌ها و دایک‌های فلسیک است. این توده نفوذی از نوع کالک‌آلکالن پتاسیم بالا، پرآلومینوس و از گرانیت‌های نوع S می‌باشد. نمودارهای عناصر فرعی و خاکی کمیاب حداقل دو روند را نشان می‌دهند که احتمالاً بیانگر خاستگاه متفاوتی برای واحدهای مختلف سنگی این توده می‌باشد. سنگ‌های سازنده این گرانیتوئید از عناصری همچونRb, Th, U, K و Pb غنی‌شدگی و از عناصری چون Nb, Sr, P, Ti و Zr تهی‌شدگی نشان می‌دهند که از نشانه‌های دخالت پوسته در شکل‌گیری ماگماهای مناطق برخوردی محسوب می‌شوند. واحدهای گرانودیوریت پورفیروئیدی تورمالین‌دار و سینوگرانیت تا آلکالی فلدسپار گرانیت از ذوب یک پروتولیت متاپلیتی غنی از رس با منشأ پوسته بالایی و بدون دخالت گوشته به کمک آبزدایی موسکوویت و در یک کمان برخوردی شکل گرفته‌اند. واحدهای گرانودیوریت پورفیروئیدی بیوتیت‌دار به همراه گرانیت، تونالیت بیوتیت‌دار و آنکلاوهای آن از ذوب یک پروتولیت متاگری‌وک فقیر از رس با منشأ پوسته بالایی و بدون دخالت گوشته به کمک آبزدایی بیوتیت و محیط تکتونیکی به ترتیب برخوردی و پس از برخورد حاصل شده‌اند. نمودارهای تعیین فشار و دما نشانگر فشار آب 5 kbar ≥ و دمای 650 تا 700 درجه سانتیگراد برای گرانودیوریت‌های پورفیروئیدی بیوتیت و تورمالین‌دار و سینوگرانیت تا آلکالی فلدسپار گرانیت و دمای 775 درجه سانتیگراد برای گرانیت، تونالیت‌های بیوتیت‌دار و آنکلاوهای آن می‌باشد.

مشاهده مقاله

شواهدی برای فرایند آمیختگی/اختلاط ماگمایی در توده‌های نفوذی قروه (کردستان): با تاکید بر شاخص‌های بافتی و ژئوشیمیایی

سیده اعظم موسوی؛ اشرف ترکیان

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 24 اردیبهشت 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.130372.1251

چکیده

توده‌های نفوذی مورد بررسی در شمال پهنه‌ی سنندج-سیرجان و در استان کردستان برونزد دارند. در این مجموعه میزبان‌ توده-های گرانیتی، گرانودیوریت و مونزونیت بوده و انکلاوهای موجود در آنها نیز ترکیب دیوریتی ... بیشتر توده‌های نفوذی مورد بررسی در شمال پهنه‌ی سنندج-سیرجان و در استان کردستان برونزد دارند. در این مجموعه میزبان‌ توده-های گرانیتی، گرانودیوریت و مونزونیت بوده و انکلاوهای موجود در آنها نیز ترکیب دیوریتی و گابرویی دارند. انکلاوها با اشکال گردشده و بیضوی در سنگ‌های میزبان پراکنده هستند، عموماً مرز ناگهانی با سنگ میزبان داشته و از مجموعه کانی‌های آذرین تشکیل شده‌اند. حضور انکلاوهای ریز دانه مافیک همراه با شواهدی از وجود بافت‌های ناتعادلی مانند فلدسپار با بافت‌های پوئی-کیلیتیک، حضور انبوهه‌های مافیک و آپاتیت‌های سوزنی، بلورهای پلاژیوکلاز کوچک مجزا در پلاژیوکلازهای بزرگ یا حضور دو نسل پلاژیوکلاز، حالت منطقه‌بندی و حاشیه انحلالی در پلاژیوکلاز همگی آمیختگی ماگمایی را تأیید می‌کنند. مطالعات صحرایی، سنگ‌شناسی و ژئوشیمیایی نشان می‌دهند که ماگمای سازنده این مجموعه از نوعI ، متاآلومین و در سری کالک‌آلکالن قرار دارند. با توجه به غنی‌شدگی انکلاوها ازCr, Ni ,Co وHREE منشا انکلاوها گلبول‌هایی از ماگماهای مافیک است. همچنین محتوای نسبتاً بالایMg# در انکلاوها (62/0-52/0) نسبت به سنگ میزبان (48/0-34/0Mg#=)، منبع ماگماهای گوشته‌ایی را محتمل‌تر می‌کند. علاوه بر ویژگی‌های ژئوشیمیایی یاد شده انکلاوها نسبت به سنگ‌های میزبان‌ از LREE و LILE تهی شده و از تیتانیوم غنی شده هستند، لذا به نظر می‌رسد از دو ماگمای مختلف منشا گرفته و صرفاً به سبب فرایند آمیختگی /اختلاط ماگمایی در کنار یکدیگر قرار گرفته باشند.

مشاهده مقاله

تحول سیالات کانه‌ساز در کانسار طلای داشکسن، شمال‌خاور قروه، باختر ایران، براساس ترکیب شیمیایی تورمالین و داده‌های سیالات درگیر

محمد مرادی؛ زهرا اعلمی‌نیا؛ ابراهیم طالع فاضل؛ مهین منصوری اصفهانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 10 خرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132378.1265

چکیده

کانسار طلای داشکسن با ذخیره‌ اکسیدی 52 میلیون تن و عیار‌ متوسط 77/1 گرم بر تن طلا، در میزبان داسیت/ریوداسیت پورفیری و برش‌های داسیتی میوسن میانی، در باختر ایران شکل گرفته است. تورمالین در کانسار داشکسن ... بیشتر کانسار طلای داشکسن با ذخیره‌ اکسیدی 52 میلیون تن و عیار‌ متوسط 77/1 گرم بر تن طلا، در میزبان داسیت/ریوداسیت پورفیری و برش‌های داسیتی میوسن میانی، در باختر ایران شکل گرفته است. تورمالین در کانسار داشکسن با بافت‌های افشان، رگه/رگچه و برشی رخ داده و در مطالعات پتروگرافی به شکل‌های سوزنی (نوع اول)، شعاعی (نوع دوم) و تیغه‌ای کشیده (نوع سوم)، مشاهده می‌شود. ترکیب شیمیایی سه نوع تورمالین بر روی نمودارهای مختلف بیانگر آن است که می‌توانند نماینده ماهیت و تحولات سیال کانه‌ساز باشند. بر اساس تجزیه‌های ریزکاوالکترونی، تورمالین‌های‌ نوع اول و سوم دارای ترکیب دراویت و نوع دوم دراویت متمایل به شورل هستند.تورمالین‌های نوع سوم برخلاف تورمالین‌های دو نوع دیگر، منطقه‌بندی ضعیفی نشان می‌دهند و مقادیر بالاتری از عناصر Na، K، Feو Mg و مقادیر کمتری از Ca دارند. روی نمودار سه‌تایی Fetot-Ca-Mg در جایگاه متاپسامیت و متاپلیت‌های فقیر از کلسیم و سنگ‌های کوارتز-تورمالینی قرار می‌گیرند. نسبت بالاتر Fe/(Fe+Mg) در انواع یک و دو، بیانگر خاستگاه ماگمایی-گرمابی آنهاست در حالیکه این نسبت‌ در تورمالین‌های نوع سوم متفاوت است و به سمت شرایط گرمابی تمایل دارد. مطالعات سیالات درگیر بر روی رگه‌‌های کوارتز-تورمالین-پیریت، گویای شوری بین 9/15 تا 8/16 درصد وزنی معادل نمک و دمای همگن‌شدن بین 185 تا 254 درجه سانتیگراد است. شواهد این پژوهش نشان می‌دهد که رگه کوارتز-تورمالین-پیریت در کانسار داشکسن موثر از وجود یک سامانه گسلی و ناشی از تغییرات فیزیکوشیمیایی سیال کانه‌ساز در شرایط فشارزدایی و احتمالاً ترکیب با آب‌های جوی کم عمق شکل گرفته است.

مشاهده مقاله

تنوع ژئوشیمیایی سنگ‌های آتشفشانی ائوسن منطقه کهک (جنوب قم): شاهدی بر شرایط مختلف ذوب گوشته در کمان ماگمایی ارومیه- دختر

مرتضی دلاوری؛ علیرضا دامغانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 09 مرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132106.1261

چکیده

منطقه کهک (جنوب قم) جزئی از کمان ماگمایی ارومیه- دختر است. واحدهای آتشفشانی ائوسن میانی- بالایی، دربردارنده حجم قابل‌توجهی بازالت هستند. این سنگ‌ها ماهیت کالک آلکالن داشته و شواهد ژئوشیمیایی نظیر آنومالی ... بیشتر منطقه کهک (جنوب قم) جزئی از کمان ماگمایی ارومیه- دختر است. واحدهای آتشفشانی ائوسن میانی- بالایی، دربردارنده حجم قابل‌توجهی بازالت هستند. این سنگ‌ها ماهیت کالک آلکالن داشته و شواهد ژئوشیمیایی نظیر آنومالی مثبت عناصر ناسازگار متحرک (همچون Rb، K و Ba) و تهی‌شدگی نسبی عناصر ناسازگار نامتحرک (همچون Zr, Ti, Nb و Ta) نشانگر ماگماتیسم فرا فرورانشی در یک محیط حاشیه فعال قاره‌ای است (Ta/Yb = 0.16-0.48). بر اساس پراکندگی نمونه‌ها در نمودارهای تغییرات، تنوع تمرکز عناصر کمیاب (LaN/YbN=2.5-10.4; Ba/Nb=29-211) و شکل متمایز الگوی بهنجارشده عناصر نادر خاکی و نمودارهای عنکبوتی، نمونه‌ها در چند گروه مجزا از هم قرار می‌گیرند که به نظر نمی‌رسد از طریق فرایندهای تحولی ماگما با هم رابطه ژنتیک داشته باشند. از طرفی، تمرکز عناصر کمیاب (Nb/La=0.2-0.58) موید منشأ گرفتن مذاب از گوشته لیتوسفری و دگرسان شده زیرقاره‌ای است که در رخساره اسپینل- گارنت لرزولیتی متحمل درجات متفاوت ذوب بخشی بین کمتر از 10 تا حدود 20 درصد شده است. بر اساس نتایج حاصل از این تحقیق، تغییر شرایط منشأ گوشته‌ای مذاب یکی از دلایل اصلی تنوع ژئوشیمیایی در ماگماتیسم ائوسن منطقه کهک است. بعلاوه، می‌توان پیشنهاد نمود در محدوده زمانی ائوسن، فعل و انفعال فرایندهای مختلف از جمله به عقب برگشتن ورقه فرورنده نئوتتیس، صعود گوشته آستنوسفری و آشفتگی دمایی گوشته لیتوسفری دگرسان از عوامل اصلی ماگماتیسم گسترده ائوسن در ایران مرکزی و از جمله کمان ارومیه-دختر بوده باشد.

مشاهده مقاله

پتروژنز و تعیین سن توده‌های نفوذی دوران و شاه بلاغی: شاهدی بر ماگماتیسم گرانیتی سدیک و سیلیس بالای بعد از برخوردی پرکامبرین پایانی

زهرا بدرزاده؛ مهراج آقازاده

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 22 مرداد 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132527.1268

چکیده

توده‌های نفوذی دوران و شاه‎بلاغی در زون ایران‎مرکزی و در غرب و جنوب‏غرب زنجان رخنمون دارند و شامل پالس‎های نفوذی میکاگرانیت، گرانیت‎پورفیری و گرانیت صورتی به همراه انکلاوها و دایک‏های بازیک ... بیشتر توده‌های نفوذی دوران و شاه‎بلاغی در زون ایران‎مرکزی و در غرب و جنوب‏غرب زنجان رخنمون دارند و شامل پالس‎های نفوذی میکاگرانیت، گرانیت‎پورفیری و گرانیت صورتی به همراه انکلاوها و دایک‏های بازیک هستند. بر اساس تعیین سن U-Pb بر روی بلورهای زیرکن، توده گرانیت‎پورفیری 567 میلیون سال قبل و توده گرانیتی صورتی در 538 میلیون سال قبل جایگزین شده‎اند. توده‌های گرانیتی دارای میزان سیلیس بسیار بالا (SiO2>78%wt) و میزان اکسیدهای TiO2, Fe2O3, MgO, CaO, P2O5 بسیار پایین می‎باشند. توده‎های گرانیت‎پورفیری و میکاگرانیت دارای Na2O بالا و آلبیت‎گرانیت هستند و گرانیت صورتی نسبت K2O/Na2O حدود 1 را دارد. توده‎های گرانیتی مورد مطالعه از نوع متاآلومین تا پرآلومین ضعیف و میزان ACNKکمتر از 1/1 می باشد. در دیاگرام‎های عنکبوتی و عناصر نادر خاکی، توده گرانیت پورفیری از HREE و HFSE غنی شدگی و از LREE و LILE تهی شدگی و میکاگرانیت‏ها از LILE تهی‎شدگی و از HFSE و LREE غنی‎شدگی نشان می‎دهند و نمونه‎های گرانیت صورتی و سنگ‎های بازیک از LREE و LILE غنی‎شدگی و از HFSE تهی‎شدگی نشان می‎دهند. توده‎های گرانیتی مورد مطالعه ویژگی‎های گرانیت‎های نوع I تفریق‎یافته را نشان می‎دهند. ماهیت سدیک توده های گرانیت پورفیری و میکا گرانیت اولیه بوده و این توده‏ها از ذوب بخشی پوسته قدیمی با ترکیب پلیت فلسیک ایجاد شده‏اند. سنگ‎های بازیک از ماگمای مشتق‏شده از گوشته متاسوماتیسم‎شده توسط سیالات فرورانشی ایجاد شده‏اند. توده‎های گرانیتی مورد مطالعه از ذوب بخشی منابع مختلف پوسته‎ای در محیط کششی بعد از برخوردی و در حین صعود گوشته و افزایش گرادیان زمین‎گرمایی تشکیل شده‎اند.

مشاهده مقاله

ژئوشیمی سنگ کل و شیمی کانیهای سنگ‌های آذرین نفوذی حد واسط ضلع شمالی رودخانه شاهرود حوالی زردکوه در استان گیلان (ایران)

مجتبی بهاج روی؛ سعید تاکی؛ محسن مؤذن؛ علیرضا گنجی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 13 شهریور 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132420.1267

چکیده

محدوده‌ی مورد مطالعه در ناحیه زردکوه در شمال ایران قرار داشته و جزئی از رشته کوه البرز می‌باشد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه مورد مطالعه غالباً شامل سنگ‌های آتشفشانی ائوسن (گدازه و سنگهای آذرآواری ... بیشتر محدوده‌ی مورد مطالعه در ناحیه زردکوه در شمال ایران قرار داشته و جزئی از رشته کوه البرز می‌باشد. واحدهای سنگی رخنمون یافته در منطقه مورد مطالعه غالباً شامل سنگ‌های آتشفشانی ائوسن (گدازه و سنگهای آذرآواری متعلق به سازند کرج) می‌باشد که بطور محلی توسط توده‌های آذرین نفوذی قطع شده‌اند. از آنجائیکه این توده‌های آذرین نفوذی توالی فاز ۱ و ۲ پالئوژن با سن ائوسن میانی- الیگوسن زیرین را قطع کرده‌اند بنابراین سن آن‌ها مربوط به بعد از الیگوسن زیرین است. از لحاظ سنگ‌شناسی توده‌های ذکر شده از نوع میکرودیوریت، مونزونیت و مونزودیوریت می‌باشند. میکرودیوریت و مونزونیت‌ها غالباً دارای بافت پورفیروئید با خمیره نسبتا˝ دانه ریزند و مونزودیوریت‌ها دارای بافت گرانولار و اینترگرانولار می‌باشند. نتایج حاصل از ترمومتری و ترموبارومتری کانیها نشان میدهد که دمای تشکیل کلینوپیروکسن‌ها در توده‌های آذرین نفوذی ضلع شمالی رودخانه شاهرود ۱۱4۰ تا ۱۲1۰ درجه سانتی‌گراد، بیوتیت‌ها ۷۵۰ تا ۸۰۰ درجه سلسیوس و فشار تبلور کلینوپیروکسن‌ها غالبا بین ۶ تا ۸ کیلوبار بوده است. بر اساس ترکیب شیمیائی سنگ کل و شیمی کلینوپیروکسن‌ها و بیوتیت‌ها، ماهیت این نفوذی‌ها کالک‌آلکالن پتاسیم بالا تا شوشونیتی است و از لحاظ جایگاه زمین‌ساختی در قلمرو زون‌های فرورانش حاشیه فعال قاره‌ای قرار می‌گیرند. براساس نمودار تغییرات نسبت‌های عناصر کمیاب Sm/Yb در مقابل La/Yb ماگمای مادر سنگ‌های منطقه از یک منبع پریدوتیتی گارنت‌ و اسپینل‌دار (گارنت- اسپینل پریدوتیت) موجود در اعماق 100 تا 110 کیلومتری نشأت گرفته‌اند که دچار 10 تا ۲۰ درصد ذوب بخشی گشته‌اند.

مشاهده مقاله

ویژگی‌های هندسی، سنگ‌نگاری، زمین شیمی و جایگاه تکتونیکی منشورهای آندزیتی معدن سنگ لاشه گورید، غرب شهرستان سربیشه(خراسان جنوبی)

سید سعید محمدی؛ ملیحه نخعی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مهر 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.133573.1277

چکیده

در معدن سنگ لاشه گورید در فاصله 5 کیلومتری غرب شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمون‌هایی از گدازه‌-های آندزیتی با ساختار ستونی وجود دارد که از نظر تقسیمات زمین‌شناسی در بخش شرقی بلوک لوت قرار ... بیشتر در معدن سنگ لاشه گورید در فاصله 5 کیلومتری غرب شهرستان سربیشه (استان خراسان جنوبی)، رخنمون‌هایی از گدازه‌-های آندزیتی با ساختار ستونی وجود دارد که از نظر تقسیمات زمین‌شناسی در بخش شرقی بلوک لوت قرار گرفته‌اند. کانی-های سازنده گدازه‌ها شامل پلاژیوکلاز فراوان، پیروکسن و گاهی کانی کدر هستند. بررسی ویژگی‌های هندسی درزه‌های ستونی در معدن گورید نشان داد که ستون‌ها مخلوطی از چندوجهی‌های 4، 5، 6 و 7 وجهی بوده و در رده نامنظم قرار می-گیرند. بر مبنای اندازه‌گیری‌های انجام‌شده در سه بلوک مجزا (هر یک به مساحت حدود یک متر مربع) از ستون‌های آندزیتی معدن گورید، میانگین شاخص شش ضلعی 83/0 بدست آمد. میزان کل عناصر نادر خاکی در گدازه‌های ستونی معدن گورید 36/185 تا ppm23/204 بوده و الگوی یکنواخت با غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE شبیه مجموعه‌های کالک-آلکالن با 76/9-26/8N=(La/Yb)، 85/7-76/6N=(Ce/Yb) و آنومالی منفی ضعیفEu (میانگین 89/0Eu/Eu*=) نشان می‌دهند. غنی‌شدگی LREE نسبت به HREE به همراه غنی شدگی در LILE (به استثنای Ba) و تهی‌شدگی HFSE (Nb، Ti و P) در گدازه‌های بررسی‌شده، بیانگر ماگماتیسم کمان‌ آتشفشانی حاشیه فعال قاره است. نسبت Sm/Yb در نمونه‌های آندزیتی گورید کمتر از 5/2 (میانگین 86/1) است که بیانگر نبود یا وجود مقدار کمی گارنت در خاستگاه است. نسبت پایینDy/Yb (78/1 تا 32/2) در این سنگ‌ها، خاستگاه اسپینل لرزولیتی آن‌ها را تأیید می‌نماید. با بهره‌گیری از نسبت‌های N(La/Yb) (LREE/HREE) و N(Gd/Yb) (MREE/HREE) نیز مشخص شد که نمونه‌ها در قلمرو پایداری اسپینل و در مجاورت منحنی ذوب اسپینل لرزولیت با حدود 90 درصد اسپینل واقع شده‌اند.

مشاهده مقاله

سن سنجی U-Pb زیرکن، ژئوشیمی و زمین‌شناسی گرانیتوئیدهای نیمه‌عمیق ابوذر، جنوب قوچان (شمال شرق ایران)

رضا ارجمندزاده؛ علیرضا الماسی؛ قاسم نباتیان؛ چیولی لی؛ سکینه نوریان؛ تیمور جعفری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 02 مهر 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132228.1263

چکیده

گرانیتوئیدهای نیمه‌عمیق ابوذر به‌عنوان بخشی از کمان ماگمایی شمال نوار افیولیتی سبزوار، در فاصله 82 کیلومتری شمال شرق سبزوار قرار دارند. این واحدها به‌صورت دایک و استوک با بافت چیره پورفیری در توالی ... بیشتر

مشاهده مقاله

زمین شناسی، کانه زایی و ژئوشیمی ماده معدنی و توده های نفوذی محدوده شمال بهاریه، شرق کاشمر، شمال شرق ایران

Fatemeh Najmi؛ آزاده ملکزاده شفارودی؛ محمد حسن کریم پور

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 06 مهر 1401

http://dx.doi.org/10.22108/ijp.2022.132381.1266

چکیده

محدوده اکتشافی شمال بهاریه واقع در بخش مرکزی پهنه ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن (KKBMB) و شرق شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی است. این محدوده شامل رخنمون‌هایی از‌ واحدهای آذرآواری و آتشفشانی است که توده‌های ... بیشتر محدوده اکتشافی شمال بهاریه واقع در بخش مرکزی پهنه ماگمایی خواف-کاشمر-بردسکن (KKBMB) و شرق شهرستان کاشمر در استان خراسان رضوی است. این محدوده شامل رخنمون‌هایی از‌ واحدهای آذرآواری و آتشفشانی است که توده‌های عمیق (سینوگرانیت، گرانودیوریت) و نیمه‌عمیق (مونزودیوریت، کوارتز مونزونیت و دیوریت پورفیری) در آنها نفوذ کرده است. توده‌های نفوذی موجود غنی‌شدگی در عنصرهای LREE وLILE مانند Kو Ba و کاهیدگی در عنصرهای HREEو HFSE شامل NbوTi نشان می‌دهند که از ‌ویژگی‌های ماگماهای تشکیل شده در پهنه فرورانش است. ناهنجاری کمی منفی Eu (89/0-66/0=Eu/Eu*) نشان‌دهنده‌ی حضور پلاژیوکلاز در خاستگاه سنگ و کاهیدگی Nb بیانگر آلایش کمی اندک ماگما با پوسته قاره‌ای است. خاستگاه ماگمای تشکیل‌دهنده‌ی این توده‌ها، ذوب بخشی درجه پایین اسپینل لرزولیت گوشته متاسوماتیزه است که در عمق حدود 65 کیلومتر تشکیل شده‌اند. کانه‌زایی به صورت رگه-رگچه‌ای با روند NW-SE و NE-SW در راستای گسل‌ها رخ داده است. دگرسانی‌های پروپیلیتیک، سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک در محدوده گسترش داشته و زون‌های پروپیلیتیک و سیلیسی به صورت هاله‌ای در حاشیه رگه-رگچه‌ها حضور دارند. کانه‌های هیپوژن شامل پیریت، کالکوپیریت و اسپکیولاریت بوده و کالکوسیت، مالاکیت، آزوریت، گوتیت و اکسیدهای آهن کانی‌های سوپرژن هستند. دو نوع رگه-رگچه در محدوده قابل تفکیک است: 1) کوارتز+کالکوپیریت+اسپکیولاریت و 2) رگه-رگچه‌های غنی از اسپکیولاریت. مقادیر قابل توجهی از عنصرهای مس (حداکثر 2 درصد)، سرب (حداکثر 61/0 درصد) و روی (حداکثر 2/0 درصد) در رگه-رگچه‌های حاوی کوارتز+کالکوپیریت+اسپکیولاریت وجود دارد. محدوده شمال بهاریه بر پایه شواهدی چون کنترل ساختاری سیستم کانه‌زایی، نوع دگرسانی‌ها، ترکیب کانی‌شناسی ماده معدنی، شکل کانه‌زایی و ناهنجاری‌ ژئوشیمیایی احتمالاً مشابه کانسارهای تیپ IOCG است.

مشاهده مقاله

تعداد دوره‌ها	13
تعداد شماره‌ها	50
تعداد مقالات	419
تعداد نویسندگان	635
تعداد مشاهده مقاله	255,571
تعداد دریافت فایل اصل مقاله	252,489
نسبت مشاهده بر مقاله	609.95
نسبت دریافت فایل بر مقاله	602.6
-----------------------------------------
تعداد مقالات ارسال شده	725
تعداد مقالات رد شده	241
درصد عدم پذیرش	33
تعداد مقالات پذیرفته شده	409
درصد پذیرش	56
زمان پذیرش (روز)	331
تعداد پایگاه های نمایه شده	12
تعداد داوران	265

دوره 13 (1401)

دوره 12 (1400)

دوره 11 (1399)

دوره 10 (1398)

دوره 9 (1397)

دوره 8 (1396)

دوره 7 (1395)

دوره 6 (1394)

دوره 5 (1393)

دوره 4 (1392)

دوره 3 (1391)

دوره 2 (1390)

دوره 1 (1389)

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

چکیده

بانک ها و نمایه نامه ها

ابر واژگان